Thực thi EVFTA: Các dự án của các nhà đầu tư EU sẽ được thu hút có chọn lọc

Có hiệu lực từ ngày 1/8/2020, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) được kỳ vọng sẽ mang lại nhiều lợi ích và cơ hội cho các doanh nghiệp hai bên, đặc biệt là hỗ trợ Việt Nam và EU đẩy mạnh các nỗ lực khôi phục kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề do đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp. Tuy nhiên, việc thực hiện EVFTA, và cả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới khác, cũng đặt ra những thách thức đối với Việt Nam.

Đề cập đến thách thức lớn nhất, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết việc mở cửa thị trường hàng hóa, dịch vụ và đầu tư cùng với những cam kết về việc tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài sẽ tạo cơ hội để các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận rộng rãi hơn với thị trường Việt Nam.

“Điều này đặt các doanh nghiệp Việt Nam trước sức ép cạnh tranh lớn hơn ngay tại thị trường trong nước”, ông Dũng lưu ý.

Bên cạnh đó, việc thực hiện cơ chế giải quyết tranh chấp theo các Hiệp định với Liên minh châu Âu cũng như các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới cũng đặt ra những thách thức lớn hơn trong việc xây dựng, thực thi pháp luật, phòng ngừa và giải quyết có hiệu quả tranh chấp, vướng mắc với nhà đầu tư.

Trong khi đó, cơ chế, chính sách, cơ chế quản lý của Việt Nam còn một số mặt hạn chế. Năng lực và sức cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu, khả hấp thụ công nghệ hạn chế, gặp nhiều khó khăn trong việc tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Theo ông Dũng, để triển khai thi hành có hiệu quả EVFTA, đồng thời phát huy tối đa những lợi ích có được từ Hiệp định này cần thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ từ cả phía Nhà nước và các doanh nghiệp.

Về phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết cơ quan này đã xây dựng Chương trình hành động thực thi Hiệp định, tập trung vào 4 nhóm nhiệm vụ, giải pháp.

Một là tăng cường tuyên truyền, phổ biến thông tin về EVFTA và đẩy mạnh hoạt động xúc tiến đầu tư để nâng cao nhận thức về cam kết của Việt Nam về mở cửa thị trường và tự do hóa đầu tư.

Chương trình xúc tiến đầu tư sẽ được thực hiện trên cơ sở các nhiệm vụ, giải pháp theo Nghị quyết số 50 của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.

Theo đó, các dự án của các nhà đầu tư EU sẽ được thu hút có chọn lọc, chất lượng, tập trung vào các lĩnh vực mà EU có tiềm năng và thế mạnh như: công nghiệp chế biến, chế tạo, sử dụng công nghệ cao, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, dự án có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Hai là tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và bảo đảm thực thi cam kết của Việt Nam theo Hiệp định.

Tại Kỳ họp thứ 9 vừa qua, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 113 về công nhận và cho thi hành phán quyết của cơ quan giải quyết tranh chấp đầu tư theo Hiệp định Bảo hộ đầu tư Việt Nam - EU (EVIPA). Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang chuẩn bị trình Chính phủ xem xét ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định hướng dẫn thi hành Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) về đấu thầu, trong đó có quy định riêng đối với gói thầu thuộc phạm vi điều chỉnh của Hiệp định EVFTA.

Cùng với đó, Bộ sẽ tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đầu tư, kinh doanh và đề xuất phương án hoàn thiện nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, minh bạch của hệ thống pháp luật. Đồng thời đơn giản hóa và minh bạch hóa điều kiện gia nhập thị trường thông qua việc cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh và điều kiện tiếp cận thị trường.

Bộ cũng sẽ xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt chương trình, kế hoạch thực hiện Nghị quyết của Quốc hội phê chuẩn EVIPA; Nghị quyết của Quốc hội về công nhận và cho thi hành phán quyết của cơ quan giải quyết tranh chấp theo EVIPA.

Ba là đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế và doanh nghiệp.

“Đây một trong các giải pháp quan trọng hàng đầu, quyết định sự thành công của việc thi hành Hiệp định”, ông Dũng nói.

Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục triển khai thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Để hỗ trợ và nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam, Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp, sáng tạo, tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị giai đoạn 2021-2025, đồng thời khẩn trương đưa vào vận hành Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia với đầy đủ công năng kỹ thuật và thể chế vượt trội để hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp, sáng tạo.

Hiện nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang xây dựng chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện Chương trình chuyển đổi số.

Bốn là, xây dựng và hoàn thiện cơ chế kiểm soát, phòng ngừa tranh chấp giữa Nhà nước và nhà đầu tư. Công tác thi hành và giám sát thi hành pháp luật cần nâng cao tính minh bạch, hiệu quả của nhằm hạn chế tranh chấp phát sinh với nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh đó là nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết tranh chấp tại trọng tài, tòa án và hoạt động thi hành phán quyết trọng tài. Thực hiện có hiệu quả công tác hỗ trợ sau đầu tư, giải quyết nhanh chóng, kịp thời những khó khăn, vướng mắc của nhà đầu tư, tránh phát sinh thành tranh chấp giữa nhà đầu tư và cơ quan nhà nước.

Đồng thời tăng cường giám sát thực thi ở cấp cơ sở để đảm bảo các chính sách tiến bộ về cải thiện môi trường kinh doanh được triển khai có hiệu quả, đồng thời tiếp tục hoàn thiện cơ chế cảnh báo sớm để phòng ngừa tranh chấp đầu tư.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh: EVFTA sẽ mang lại những cơ hội to lớn cho thương mại, đầu tư và phát triển kinh tế Việt Nam, nhưng cũng đặt ra những thách thức không nhỏ, đòi hỏi Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, hiệp hội và đặc biệt là các doanh nghiệp phải hành động nhanh hơn, quyết liệt hơn, thực hiện đầy đủ, đồng bộ và hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra để thực thi có trách nhiệm những cam kết đã ký, nâng cao năng lực, sức cạnh tranh và tận dụng được hết những cơ hội EVFTA mang lại cho nền kinh tế.