Ký ức

Tiền triều Trần (1225 - 1400) - Kỳ I

#tranlam - 10:34 | 06/06/2025

Bối cảnh lịch sử

Năm 1211, Thái tử Lý Sảm lên ngôi (tức vua Lý Huệ Tông). Do bệnh tình liên miên nên phần lớn triều chính được giao cho Điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ. Vua Lý Huệ Tông chỉ có hai con gái, trưởng nữ là Thuận Thiên công chúa, thứ nữ là Chiêu Thánh công chúa (tức Lý Phật Kim). Tuy mới 7 tuổi nhưng Lý Phật Kim được vua Lý Huệ Tông tin yêu và truyền ngôi vào năm 1224 (còn gọi là Lý Chiêu Hoàng). Năm Ất Dậu (1225), Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh (con trai Trần Thừa) lúc đó mới 8 tuổi. Vương triều Trần được thành lập, trải qua 13 đời vua trị vì đất nước 175 năm (1225 - 1400). Triều Trần được các sử gia đánh giá là một trong những triều đại lớn, có nhiều công lao đối với đất nước.

Triều Trần vẫn đóng đô ở Thăng Long và tiếp tục phát triển sự hưng thịnh từ triều Lý. Dưới triều Trần, quyền lực tối cao nằm trong tay người đứng đầu là nhà vua cùng với tầng lớp quý tộc trong tôn thất. Nhà Trần thực hiện chế độ hôn nhân đồng tộc; ban cấp thái ấp (đất thang mộc) cho các quý tộc và quan lại trong triều.

Nước Đại Việt dưới triều Trần uy danh lừng lẫy, với hàng loạt nhân vật lịch sử sáng chói, mà nổi bật là Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn.

Triều Trần thực thi các chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, tổ chức làm thủy lợi trong phạm vi cả nước, đặt chức quan Hà đê chánh sứ, phó sứ trông coi việc đắp và sửa đê, khuyến khích khai hoang lập ấp, xây dựng hệ thống giao thông thủy bộ trong cả nước để phát triển mạng lưới thương nghiệp và các hoạt động buôn bán trao đổi hàng hóa.

Triều Trần đã có những biện pháp khuyến khích thủ công nghiệp và thương nghiệp, chưa áp dụng chính sách ức thương ngặt nghèo như các triều Lê, Nguyễn sau này. Chợ có ở khắp nơi, họp đều kỳ. Kinh thành Thăng Long có 61 phường buôn bán tấp nập, nhộn nhịp cả về ban đêm. Vân Đồn vẫn là địa điểm giao thương quốc tế có từ thời Lý (năm 1149), trao đổi hàng hoá giữa Đại Việt và các nước khác ở Đông Nam Á và Đông Á. Triều Trần đã phát triển bộ phận kinh tế quý tộc quan liêu, với chế độ điền trang thái ấp, sử dụng lao động của tầng lớp nông nô, nô tỳ.

Nhìn chung, dưới triều Trần, một thế cân bằng ổn định về kinh tế đã được duy trì giữa các yếu tố công hữu và tư hữu, giữa nông nghiệp và nền kinh tế hàng hóa, giữa quyền lực, lợi ích của nhà nước, với các đẳng cấp quý tộc tôn thất cũng như khối bình dân trong làng xã.

Tiền các đời vua triều Trần

Tiền tệ dưới thời Trần được sử dụng tương đối phổ biến với nhiều hình thức như mua bán ruộng đất bằng tiền, nộp tiền để lấy quan chức, thu tô thuế bằng tiền. Quan hệ tiền tệ cũng thâm nhập vào cả đời sống chính trị và tín ngưỡng. Đồng tiền còn là vật tùy táng trong các ngôi mộ của tầng lớp quý tộc… Điều này thể hiện chức năng đồng tiền của triều Trần đã mở rộng. Do đó, các vua triều Trần đều cho đúc tiền. Việc đúc tiền do Quan xưởng đảm nhiệm. Trong 13 đời vua Trần, đến nay mới tìm được các loại tiền của 5 vị vua là Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông, Trần Minh Tông, Trần Dụ Tông và Trần Nghệ Tông.

Tiền đồng của triều Trần sử dụng tất cả các loại thư pháp: Chân thư, Thảo thư, Hành thư, Triện thư, Giản thư… Lưng tiền trơn hoặc có chữ. Tiền triều Trần cũng có sự kế thừa một số đặc điểm của tiền triều Lý. Các vua Trần, sau khi lên ngôi cho đúc tiền mang niên hiệu của mình kèm với hai chữ thông bảo và nguyên bảo, biên tiền có vành rộng, đều... Do nhu cầu của thương mại, triều Trần cho đúc tiền số lượng nhiều hơn so với triều Lý. Kỹ thuật đúc tiền và hình thức tiền cũng thể hiện bước tiến bộ, gần đạt tới tiêu chuẩn của tiền Hồng Đức thông bảo thời Lê sơ sau này. Nhưng hiện nay, tiền của triều Trần còn lại rất ít. Rất có thể, do vào cuối triều Trần, Hồ Quý Ly cho phát hành tiền giấy và thu hồi tiền đồng để đúc súng nên ngày nay chúng ta không tìm thấy nhiều loại tiền của thời kỳ này.

Đón đọc ký II: Tiền đời vua Trần Thái Tông (1225 - 1258)

Nguồn: Tác phẩm: ''Lịch sử Đồng tiền Việt Nam'' của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Biên tập: Mạnh - Thắng | Đồ họa: Văn Lâm

#tranlam

Tin khác

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939: Phát hành kỳ 4 (1936-1939)

Trong kỳ phát hành này, Ngân hàng Đông Dương tiếp tục in các mệnh giá của kỳ 3 nhưng thay đổi chữ ký, đồng thời bổ sung hai mệnh giá mới là 20 piastres và 500 piastres. Các tờ tiền 1, 5 và 100 piastres có hình thức, màu sắc và bố cục tương tự các kỳ trước, chỉ khác chữ ký. Riêng tờ 20 piastres và 500 piastres có thiết kế nổi bật với khung nền “BANQUE DE L’INDOCHINE”, hình Marianne, Angkor Wat, quả địa cầu và voi, phát hành lưu hành trên toàn Đông Dương.

Tiền giấy phát hành giai đoạn 1923 - 1939: Phát hành kỳ 3 (1932 -1936)

Năm 1930, cuộc khủng hoảng kinh tế giai đoạn 1929-1933 tại các nước tư bản chủ nghĩa đã lan sang các thuộc địa, nên Việt Nam cũng bị ảnh hưởng trầm trọng do nền kinh tế của nước thuộc địa phụ thuộc vào kinh tế của chính quốc là nước Pháp. Thực dân Pháp đã thi hành một loạt biện pháp kinh tế - tài chính như: rút vốn đầu tư về các ngân hàng Pháp, dùng tiền của ngân sách Đông Dương trợ cấp cho các công ty tư bản đang có nguy cơ bị phá sản… Trước tình hình đó, Ngân hàng Đông Dương phải phát hành thêm năm mẫu giấy bạc mới. Các đồng tiền phát hành dù vẫn được đảm bảo bằng vàng dự trữ trong ngân hàng, nhưng giá trị thực của nó không còn được như trước.

Tiền đời vua Nguyễn Dực Tông (1848 - 1883) Kỳ I - Tiền có mỹ hiệu

Tiền mang mỹ hiệu được đúc bằng đồng, có loại 4 chữ, loại 8 chữ như các đời vua trước nhưng số lượng ít hơn.

Thiết kế tiền Việt Nam: Lịch sử và nhân chứng

“Ngoài việc tạo cho đồng tiền có hình thức đẹp hài hòa giữa kỹ thuật và mỹ thuật, thì họa sĩ còn phải là một nhà công nghệ, một nhà bảo an với nhiều thủ thuật để có khả năng chống làm giả, kể cả các thiết bị sao chụp...”, họa sĩ Trần Tiến, nguyên Trưởng phòng thiết kế mẫu tiền (Cục Phát hành và Kho quỹ - NHNN) đã bắt đầu với chúng tôi như thế khi chia sẻ những câu chuyện nghề, chuyện đời của mình.

Ngoảnh lại một hành trình

75 năm với 6 bộ tiền. Có thể nói, gắn với con số 6 tưởng đơn giản, khô khan ấy là cả một bề dày lịch sử với biết bao câu chuyện, cũng như bao thành tựu đáng tự hào.

Chuyện những người vẽ tiền

Thiết kế tiền là một nghề đòi hỏi kỹ thuật rất cao nhưng lại không có trường đào tạo, cho nên các “bí kíp” cũng như kinh nghiệm thiết kế tiền ở Việt Nam thường chỉ được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, hoặc tự mày mò học hỏi các kỹ thuật in tiền tiên tiến ở các nước trên thế giới.

Cà phê với CEO

Dự thảo thay thế Thông tư 32/2024/TT-NHNN: Cơ hội “vẽ lại bản đồ” mạng lưới ngân hàng

Dự thảo Thông tư thay thế đã kế thừa hợp lý cấu trúc của Thông tư 32, đồng thời điều chỉnh nhiều nội dung để phù hợp hơn với bối cảnh pháp lý và thực tiễn hiện nay.

Từ "bước ngoặt" nâng hạng đến khát vọng tăng trưởng kép: Cần chiến lược dòng vốn cho kỷ nguyên mới

Thị trường chứng khoán năm 2026 được dự báo sẽ bước vào chu kỳ tăng trưởng mới…

Bất động sản dưỡng lão sẽ là mỏ vàng mới nếu Việt Nam kịp thời mở cửa chính sách

Thị trường dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ tăng từ 2,3 tỷ USD năm 2024 lên 3,6 tỷ USD năm 2032.

ĐỌC NHIỀU

“Khoảnh khắc bị đánh cắp”: Bàn thắng của Bích Thùy và nỗi đau từ lỗi “việt vị” ở chung kết SEA Games 33

Hơn 120 phút chiến đấu kiêu hùng, tuyển nữ Việt Nam khuất phục từng đợt bóng bổng, vượt qua áp lực từ khán đài và cầu thủ đối phương, để rồi nghẹn lại trước chấm phạt đền – nơi Philippines lạnh lùng thực hiện cả sáu lượt sút, giành tấm HCV lịch sử. Nhưng nỗi đau chưa dừng ở thất bại luân lưu. Nó đến từ phút 29 của trận chung kết, khi Bích Thùy đánh đầu tung lưới Philippines trong một khoảnh khắc đẹp như một nét vẽ, nhưng trọng tài căng cờ việt vị – bất chấp góc quay chậm cho thấy cô vẫn đứng trên hậu vệ đối phương. SEA Games 33, vì thế, khép lại với giọt nước mắt không chỉ của thua trận, mà còn của bất công.

Đại hội Công đoàn Co-opBank lần thứ VI, nhiệm kỳ 2025 - 2030: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Đổi mới - Phát triển”

Đại hội Công đoàn Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam (Co-opBank) lần thứ VI, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã long trọng diễn ra tại Hà Nội vào ngày 17/12/2025. Sự kiện không chỉ là dấu mốc quan trọng trong hoạt động của tổ chức Công đoàn mà còn khẳng định vai trò của Co-opBank - Ngân hàng của các Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) trong đồng hành và dẫn dắt QTDND chuyển đổi số trong giai đoạn mới.

Lãi suất liên ngân hàng VND giảm sâu ở các kỳ hạn ngắn

Ngày 16/12, lãi suất bình quân liên ngân hàng VND giảm mạnh 0,25 - 1% ở tất cả các kỳ hạn từ 1 tháng trở xuống so với phiên đầu tuần. Cụ thể, lãi suất giao dịch tại kỳ hạn qua đêm ở mức 5,30%; 1 tuần 5,80%; 2 tuần 6,70% và 1 tháng 7,15%. Đáng chú ý, mức lãi suất qua đêm và 1 tuần hiện thấp nhất kể từ đầu tháng 12 đến nay.

NHTW Anh sẽ giảm lãi suất do lạm phát giảm, thất nghiệp tăng

Với việc lạm phát tại Anh giảm mạnh trong tháng 11, trong khi thất nghiệp tăng và nền kinh tế suy giảm, NHTW Anh (BOE) chắc chắn sẽ giảm lãi suất 25 điểm cơ bản vào ngày 18/12. Tuy nhiên lộ trình chính sách thời gian tới của BOE vẫn khó đoán định.

Thanh toán số, dấu ấn dẫn dắt của ngành Ngân hàng

Ngành Ngân hàng ở các địa phương đang giữ vai trò nòng cốt, lực lượng trực tiếp đưa các giải pháp thanh toán hiện đại đến gần hơn với người dân, doanh nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, cải cách thủ tục hành chính và thúc đẩy kinh tế số...

NHNN Khu vực 7 lan tỏa Phong trào “Bình dân học vụ số” từ nội lực chuyển đổi số

Thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo chỉ đạo của Trung ương và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Khu vực 7 đã và đang triển khai nghiêm túc, đồng bộ Phong trào “Bình dân học vụ số”, coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hiện đại hóa phương thức quản lý, điều hành trong toàn đơn vị.

Đảng uỷ Ngân hàng Nhà nước: Vượt qua khó khăn, hoàn thành tốt nhiệm vụ năm 2025

Chiều 17/12, Đảng uỷ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2025, triển khai phương hướng, nhiệm vụ năm 2026. Tham dự Hội nghị có các đồng chí đại diện Văn phòng Trung ương Đảng, Ban Tổ chức Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, Ủy Ban Kiểm tra Trung ương; đại diện các cơ quan tham mưu, giúp việc của Đảng uỷ Chính phủ. Về phía Đảng uỷ NHNN có đồng chí Nguyễn Thị Hồng, Bí thư Đảng uỷ, Thống đốc NHNN; cùng các đồng chí lãnh đạo NHNN, Phó Bí thư chuyên trách Đảng uỷ, lãnh đạo các ban và bí thư các Đảng bộ, Chi bộ trực thuộc Đảng uỷ NHNN.

Thiếu trụ dẫn dắt, VN-Index điều chỉnh sau nhịp hồi phục mạnh

Sau nhịp hồi phục ấn tượng gần 50 điểm trong các phiên trước đó, thị trường chứng khoán Việt Nam bước vào phiên giao dịch ngày 17/12 với trạng thái thận trọng rõ nét. Áp lực chốt lời cùng sự thiếu vắng nhóm cổ phiếu dẫn dắt đã khiến VN-Index không thể duy trì đà tăng, qua đó quay đầu điều chỉnh nhẹ khi kết phiên.