Vai trò của đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố

Tiếp cận dựa trên rủi ro là phương pháp đóng vai trò quan trọng trong việc phân bổ hiệu quả nguồn lực trong cơ chế PCRT/TTKB. Theo đó, các quốc gia, các lĩnh vực và các đối tượng báo cáo trong quốc gia đó cần phân bổ nguồn lực, tập trung sự ưu tiên của mình vào các lĩnh vực được xác định được rủi ro cao hơn; và có thể quyết định cho phép các biện pháp giảm nhẹ đối với các lĩnh vực được xác định có rủi ro thấp hơn.

Để có thể áp dụng phương pháp tiếp cận dựa trên rủi ro, quốc gia cần xác định, đánh giá và hiểu về các rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố mà quốc gia cũng như từng lĩnh vực đang đối mặt. Đánh giá rủi ro được coi là công cụ trọng yếu giúp quốc gia/cơ quan quản lý lĩnh vực xác định, phân tích và ưu tiên nguồn lực phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro.

Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố là quá trình đánh giá toàn diện về các mối đe dọa, điểm yếu và rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố phát sinh từ các lĩnh vực, sản phẩm, dịch vụ và kênh giao dịch khác nhau trong nền kinh tế. Kết quả Đánh giá rủi ro quốc gia cung cấp một bức tranh tổng thể về mức độ rủi ro PCRT/TTKB của quốc gia, trong đó có xác định các tội phạm nguồn có nguy cơ rửa tiền cao; các lĩnh vực, ngành nghề, sản phẩm, dịch vụ có nguy cơ cao bị tội phạm lạm dụng cho mục đích rửa tiền, tài trợ khủng bố; những điểm còn hạn chế, yếu kém trong cơ chế PCRT/TTKB mà tội phạm có thể lợi dụng để thực hiện hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Trên cơ sở Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố, Chính phủ, các bộ ngành xây dựng và tổ chức triển khai các kế hoạch hành động chiến lược cho việc hoàn thiện pháp luật, cơ chế phối hợp và phân bổ nguồn lực để giảm thiếu rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố được phát hiện.

Để tuân thủ khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF) và giúp các cơ quan hiểu về các rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố của quốc gia, đến nay, Việt Nam đã thực hiện 02 (hai) lần đánh giá, cập nhật rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017 và 2018-2022. Trong đó, kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2018-2022 đã xác định rủi ro rửa tiền của quốc gia ở mức Trung bình cao; rủi ro tài trợ khủng bố quốc gia ở mức Thấp. Đồng thời, báo cáo giai đoạn 2 đã xác định (i) nhóm tội pham nguồn có rủi ro cao và Trung bình cao về rửa tiền gồm Lừa đảo chiếm đoạt tài sản, mua bán trái phép chất ma túy, tham ô tài sản, nhận hối lộ, lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; trốn thuế, mua bán người, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới; đánh bạc, tổ chức đánh bạc, tội phạm tổ chức, tội phạm xuyên quốc gia; (ii) lĩnh vực có rủi ro cao về rửa tiền gồm lĩnh vực ngân hàng, bất động sản, kênh chuyển tiền phi chính thức (chuyển tiền ngầm).

Trên cơ sở kết quả đánh giá rủi ro, Chính phủ đã ban hành các Kế hoạch hành động quốc gia giải quyết các rủi ro được pháp hiện tại đánh giá rủi ro quốc gia; Các bộ, ngành cũng đã ban hành các Kế hoạch hành động của bộ, ngành mình để giải quyết các rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố của lĩnh vực mình quản lý được pháp hiện tại đánh giá rủi ro quốc gia.

Báo cáo Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố là tài liệu hữu ích không chỉ đối với các bộ, ngành quản lý mà còn đối với các đối tượng báo cáo. Đối với các đối tượng báo cáo, đánh giá rủi ro ở cấp quốc gia có mối liên kết chặt chẽ với công tác đánh giá rủi ro tại từng tổ chức. Liên kết này được thể hiện qua việc: (i) Tổ chức báo cáo khai thác và tích hợp dữ liệu từ kết quả đánh giá rủi ro quốc gia để cập nhật đánh giá rủi ro tại tổ chức mình, đặc biệt là đối với lĩnh vực, sản phẩm, dịch vụ, khách hàng và khu vực địa lý có mức rủi ro cao theo đánh giá quốc gia; (iii) Khi đánh giá rủi ro tại tổ chức, đối tượng báo cáo cũng cần xem xét mức độ rủi ro của lĩnh vực hoạt động của mình trong kết quả đánh giá rủi ro quốc gia để điều chỉnh các trọng số rủi ro cũng như xem xét áp dụng các biện pháp kiểm soát tăng cường hơn.

Nhận thức được ý nghĩa của kết quả Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã phối hợp với các bộ, ngành xây dựng bản tóm tắt kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền giai đoạn 2018-2022 và đăng tải trên Cổng thông tin điện tử Ngân hàng Nhà nước tại: https://sbv.gov.vn/vi/w/sbv615213 để các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước khai thác, triển khai trách nhiệm liên quan theo quy định của pháp luật. Căn cứ theo quy định của pháp luật, NHNN đang là đầu mối phối hợp với các bộ, ngành chuẩn bị đánh giá rủi ro quốc gia lần 3 cho giai đoạn 2023-2027.