Việt Nam nâng cao vị thế trên chuỗi giá trị toàn cầu

Việt Nam đã nỗ lực vươn lên trên chuỗi giá trị trong nhiều năm.

Thống kê cho thấy, đến tháng 6/2023, đã có tổng cộng 2.508 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu tại Việt Nam, với tổng vốn đầu tư đăng ký lên đến 28,91 tỷ USD. Đây là một sự gia tăng đáng kể so với 18 tỷ USD từ 1.623 dự án vào năm 2016.

Tốc độ tăng trưởng kép vốn đầu tư (CAGR) là 7%, trong khi tốc độ tăng trưởng số lượng dự án là 6%. Các quốc gia châu Âu đóng góp một phần quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế của Việt Nam thông qua FDI.

Hà Lan dẫn đầu với 427 dự án và tổng vốn đầu tư 14,1 tỷ USD, bằng 49% vốn đầu tư của Liên minh châu Âu vào Việt Nam. Các nhà đầu tư Hà Lan bao gồm các tên tuổi lớn như FrieslandCampina, De Heus, Unilever, Philips, AkzoNobel, Shell và Damen. Các nhà cung cấp Hà Lan, như công ty sản xuất chip ASML Holding, đã thăm Việt Nam để đánh giá khả năng thành lập các cơ sở sản xuất mới ở Đông Nam Á.

Theo ông John Campbell - Phó giám đốc, Trưởng Bộ phận Dịch vụ Công nghiệp Savills Việt Nam, trong năm 2023 có đến 3 thương vụ đội ngũ này thực hiện với các doanh nghiệp đến từ Đức là Fuchs, farmas và J. Wagner.

Hiện Việt Nam đã ký kết 15 Hiệp định Thương mại tự do (FTA) và đang đàm phán thêm 3 FTA khác. Việt Nam tham gia vào nhiều hiệp định thương mại hơn hầu hết các đối tác trong khu vực, điều này rất ấn tượng khi ASEAN được xem là một trong những khu vực hội nhập toàn cầu nhất. EVFTA, có hiệu lực từ năm 2020, đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và các quốc gia châu Âu.

Riêng với thị trường Mỹ, ông John Campbell cho rằng chuyến thăm của Tổng thống Joe Biden và việc Việt Nam và Mỹ nâng cấp mối quan hệ hợp tác toàn diện, sự quan tâm của các nhà đầu tư đến từ thị trường này trong thời gian tới được kỳ vọng sẽ gia tăng tích cực.

Đặc biệt, ông John Campbell cho biết, tháng 9 cũng là thời điểm Apple công bố đã hoàn tất việc chuyển 11 nhà máy sản xuất các thiết bị nghe nhìn vào Việt Nam. Cùng với đó, Google cũng cho biết Việt Nam nằm trong danh sách các thị trường tiềm năng được công ty này cân nhắc đầu tư tại Đông Nam Á trong thời gian tới.

Theo báo cáo của Savills, trong giai đoạn 2016 đến 2022, sự tăng đột ngột trong doanh số xuất khẩu điện tử và điện thoại hoàn toàn phản ánh quá trình nâng cao vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị như một nền kinh tế xuất khẩu sản phẩm có giá trị gia tăng cao. Cụ thể, giá trị xuất khẩu của các sản phẩm điện tử, điện thoại và máy móc tăng trong giai đoạn này lần lượt là 193%, 68% và 336%.

Việt Nam đã nỗ lực vươn lên trên chuỗi giá trị trong nhiều năm và những nỗ lực này đã được đền đáp trong những năm gần đây với cơ hội mang lại từ Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung năm 2018. Cùng với đó, đại dịch Covid-19 năm 2020 và 2022 đã đẩy nhanh quá trình đa dạng hóa và tái lập nhà máy của các nhà sản xuất điện tử đa quốc gia ra bên ngoài Trung Quốc đến Đông Nam Á.

Về bản chất, mục tiêu của Việt Nam không phải trở thành thị trường thay thế của Trung Quốc trên bản đồ sản xuất thế giới. Việt Nam đang tập trung thu hút những khoản đầu tư có giá trị gia tăng cao này bằng cách cải thiện lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng như các ngành công nghiệp hỗ trợ.

"Không thể đánh giá thấp tầm quan trọng của việc chuyển giao công nghệ từ các nhà đầu tư nước ngoài trong quá trình phát triển chuỗi giá trị của Việt Nam, đặc biệt là liên quan đến nâng cao trình độ của lực lượng lao động”, ông John Campbell phân tích.

Những nỗ lực này đã được không ít nhà đầu tư lớn công nhận và đưa Việt Nam vào kế hoạch phát triển trong tương lai của họ. J.P Morgan ước tính đến năm 2025, Apple sẽ chuyển 65% tỷ lệ sản xuất AirPod, 20% iPad, 20% Apple Watch và 5% MacBook sang Việt Nam.

Đến năm 2025, Intel cũng đang mở rộng giai đoạn thứ hai của nhà máy kiểm định vi mạch tại TP.HCM với khoản đầu tư lớn lên tới 4 tỷ USD. Các công ty Mỹ khác như Boeing, Google và Walmart đã công bố kế hoạch mở rộng mạng lưới nhà cung cấp và cơ sở sản xuất tại Việt Nam sau khi nghiên cứu thị trường.

Ông John Campbell cũng khuyến nghị để thu hút các công ty này, nhà phát triển khu công nghiệp nên tập trung vào các dịch vụ giá trị gia tăng và các ưu đãi ngoài giá cả và giá thuê như dịch vụ gia nhập thị trường, hỗ trợ nhân sự và pháp lý, dịch vụ quản lý, sáng kiến bền vững và làm việc với các cơ quan bất động sản công nghiệp chuyên nghiệp.