Xuất khẩu nhìn từ các đối tác lớn

Tín hiệu bên ngoài xấu đi

Dù cho đến nay, triển vọng kinh tế toàn cầu nói chung, các đối tác thương mại lớn của Việt Nam nói riêng, vẫn khá ổn định (theo hướng tích cực hơn), nhưng cũng bắt đầu xuất hiện những quan ngại mới. Tuần trước, Ủy ban châu Âu (EC) đã hạ dự báo tăng trưởng năm 2024 của Liên minh châu Âu (EU) xuống 0,9% (từ mức 1,3% đưa ra trước đó) và khu vực đồng euro xuống 0,8% (từ mức 1,2%), trong đó nhấn mạnh triển vọng tăng trưởng tiếp tục chậm trong nửa đầu năm trước khi tình hình có thể tươi sáng hơn trong nửa cuối năm.

Tại Mỹ, lạm phát có dấu hiệu tăng trở lại. Dữ liệu mà Bộ Lao động Mỹ công bố cho thấy, CPI tháng 1 tăng 0,3% so với tháng 12/2023 và tăng 3,1% so với cùng kỳ năm ngoái; đều vượt dự đoán của các nhà kinh tế, đồng thời cho thấy khả năng Fed sớm cắt giảm lãi suất như kỳ vọng của thị trường chỉ vài tuần trước đó giờ lại trở nên xa vời. Cùng với đó, các nhận định về khả năng kinh tế Mỹ có thể rơi vào suy thoái trong năm nay nhiều hơn.

Trong khi đó, nhiều nhận định cho thấy kinh tế Trung Quốc vẫn đối mặt với nhiều khó khăn và dự báo tăng trưởng GDP năm nay của nước này cũng chỉ quanh mức 5% như năm 2023 trong bối cảnh xuất khẩu và chi tiêu người tiêu dùng nước này chưa có dấu hiệu cải thiện. Các tuyến đường logistics, giá nguyên vật liệu cơ bản trên toàn cầu vẫn đối mặt với những thách thức hiện hữu khi xung đột, căng thẳng địa chính trị gia tăng… Tất cả dường như đang vẽ lên một bức tranh không thuận và những tác động khó đoán định của bên ngoài đến triển vọng kinh tế trong nước, đặc biệt đối với xuất khẩu.

Mặc dù các tín hiệu bên ngoài kém tích cực đi nhưng nhìn vào số liệu xuất, nhập khẩu tháng 1 của Việt Nam lại rất tích cực. Số liệu của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho thấy, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa tháng 1/2024 đạt hơn 64 tỷ USD, tăng gần 38% cùng kỳ năm 2023, trong đó xuất khẩu tăng 42% (đạt 33,6 tỷ USD và là mức tăng cao nhất từ tháng 9/2022); nhập khẩu tăng 33,3%, giúp cán cân thương mại hàng hóa ước tính xuất siêu 2,92 tỷ USD. Nông, lâm, thủy sản và công nghiệp chế biến là hai nhóm ngành chính giúp xuất khẩu tăng mạnh trong tháng 1 vừa qua, nhưng cũng không thể bỏ qua một yếu tố khác là số ngày làm việc của tháng 1/2024 nhiều hơn tháng 1/2023 (là tháng có Tết Nguyên đán).

Nhìn ở góc độ này, nếu số liệu xuất khẩu, nhập khẩu tháng 2 này tiếp tục giữ được đà tăng trưởng mạnh là rất tích cực, song nếu có giảm mạnh so với cùng kỳ cũng không phải là điều quá bất ngờ (Tết Nguyên đán năm nay diễn ra trọn trong tháng 2).

Hoạt động giao thương quốc tế nhộn nhịp ngay từ đầu năm

Báo cáo Vietnam at a glance mới đây của Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC nhận định: “Việt Nam đã khởi đầu năm 2024 bằng những dấu hiệu phục hồi kinh tế vững vàng. Nhìn chung, tháng 1 thực sự là một khởi đầu hanh thông cho sự phục hồi kinh tế của Việt Nam. Kể cả khi đã tính tới hiệu ứng cơ sở, xuất khẩu đã bật tăng trở lại với tốc độ đáng kinh ngạc, minh chứng bằng kim ngạch thương mại ổn định. Mặc dù vậy, chúng ta cần cẩn trọng với mức độ phục hồi nói chung vì cỗ máy xuất khẩu cần tiếp sức thêm bằng tăng trưởng ở các nền kinh tế lớn trên thế giới”.

Nỗ lực đạt mục tiêu đặt ra

Triển vọng tăng trưởng ở các nền kinh tế lớn, đặc biệt là các đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam thì như đã nói ở trên, đâu đó có phần kém tích cực hơn. Song tiếp cận dưới góc nhìn khác, TS. Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, thực tế ngay từ cuối năm 2023 và đầu năm 2024 các dự báo đã cho thấy tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2024 sẽ thấp hơn so với 2023, chủ yếu do kinh tế Mỹ và Trung Quốc nhiều khả năng tăng trưởng thấp hơn.

Trong đó, lý do chính là vì lãi suất, lạm phát cao ngấm sâu hơn đối với kinh tế Mỹ; trong khi với Trung Quốc vẫn còn khó khăn về thị trường bất động sản, tài chính và tiêu dùng còn yếu. Khu vực châu Âu mới đây dự báo tăng 0,9% - dù thấp hơn dự báo trước đó nhưng nếu đạt được thì mức này vẫn cao hơn tăng trưởng 2023. Đồng thời, các khu vực khác như một số nước ở Châu Á lại được dự báo tăng trưởng khả quan hơn. Chính vì vậy tăng trưởng toàn cầu năm 2024 dù thấp dự báo hơn nhưng không bị giảm nhiều so với 2023.

“Và quan trọng hơn là thương mại quốc tế năm nay được dự báo phục hồi tích cực hơn, và điều đó hàm ý trong đó xuất khẩu của Việt Nam cũng sẽ phục hồi tích cực hơn. Cơ hội xuất khẩu cho Việt Nam chúng ta vẫn còn lớn và khả năng tăng trưởng cao hơn so với năm ngoái. Hiện chúng tôi dự báo xuất khẩu sẽ tăng khoảng 5 - 7% năm nay”, chuyên gia này nói và cho biết theo Ngân hàng thế giới (WB), thương mại quốc tế năm nay dự báo tăng khoảng 2,3% về lượng (năm 2023 chỉ tăng 0,2%); Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) cũng dự báo tích cực tương tự.

TS. Cấn Văn Lực cũng lưu ý rằng, dù các nền kinh tế lớn được dự báo tăng trưởng chậm, nhưng đây vẫn là những thị trường lớn trọng yếu cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam và cần tập trung khai thác. Đồng thời, cần tiếp tục các giải pháp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Năm nay, mục tiêu đặt ra xuất khẩu là tăng 6% so với năm 2023. Để hoàn thành mục tiêu này, Bộ Công Thương cho biết sẽ tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm các thị trường mới, còn tiềm năng cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam.

Đồng thời chú trọng thúc đẩy hoàn tất các thủ tục để sớm ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA) giữa Việt Nam với Các Tiểu vương quốc Ả-rập thống nhất (UAE); tập trung bảo đảm tiến độ và tiến trình đàm phán nâng cấp Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA), đàm phán Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Canada (ACAFTA), Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Khối EFTA (gồm 4 nước Thụy Sỹ, Na Uy, Iceland, Liechtenstein) theo phương án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.