Xuất khẩu sẽ hoàn thành mục tiêu

Ông Trần Tuấn Anh

Hoạt động XNK của Việt Nam đã đi gần hết chặng đường 2015, vậy mục tiêu tăng trưởng XK đạt 10% liệu có đạt được hay không thưa ông?

Thống kê của Tổng cục Hải quan, Tổng cục Thống kê, hết tháng 11/2015, tốc độ tăng trưởng XK của nước ta đạt trên 9%, nhập siêu kiểm soát dưới 3 tỷ USD. Như vậy, với nhịp tăng trưởng XNK những tháng cuối năm, nhất là trong tháng 12, XK tiếp tục có sự cải thiện. Theo ước tính của chúng tôi, hết tháng 12 chúng ta sẽ đạt được tốc độ tăng trưởng XK ở mức gần bằng mục tiêu Quốc hội đề ra gần 10%.

Tuy nhiên, khi nói về XNK 2015 cần phải nói đến đặc điểm diễn biến thị trường thế giới phức tạp như kinh tế thế giới phục hồi chậm dẫn tới nhu cầu thị trường thế giới cũng chậm lại, khiến một số mặt hàng được coi là thế mạnh của Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề.

Ví dụ nhóm hàng nông - lâm - thủy sản như: gạo, cao su, cà phê, sắn lát, tôm, cá tra… tiếp tục sụt giảm sâu về giá và lượng XK. Dầu thô, than đá là mặt hàng có kim ngạch XK lớn cũng bị ảnh hưởng lớn nên đã tác động tiêu cực tới hoạt động XNK.

Một điểm đáng chú ý khác là năm 2015, chúng ta cũng chứng kiến bối cảnh chung thế giới toàn cầu hóa sâu sắc với nhiều hình thái, trong đó nhiều quốc gia tăng cường liên kết khu vực và quốc tế để nâng cao lợi thế cạnh tranh, tạo điều kiện phát triển, trong đó có Việt Nam. Việt Nam đã kết thúc các đàm phán thương mại thế hệ mới TPP, EVFTA, Á - Âu… mở ra cơ hội tiếp tục tăng cường hợp tác phát triển thương mại.

Trong quá trình đó, chúng ta cũng chứng kiến nỗ lực của nền kinh tế, DN trong việc thúc đẩy thương mại cũng như XNK, chủ động tham gia hội nhập. Năng lực cạnh tranh một số DN, ngành kinh tế có điều kiện củng cố... Những điều này không chỉ đóng góp vào cho mục tiêu 2015 mà còn tạo tiền đề thuận lợi cho những năm tiếp theo.

Vì vậy, 2015 trong bối cảnh chung của nền kinh tế thế giới, nhiều quốc gia có sự sụt giảm đáng kể ảnh hưởng đến phát triển XNK, Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan tốc độ tăng trưởng âm về thương mại thì kết quả hoạt động XNK của Việt Nam là rất tích cực.

Mục tiêu ưu tiên 2016 là tập trung khai thác cơ hội thị trường

Các mặt hàng XK có thế mạnh như nông - lâm - thủy hải sản của chúng ta có sự sụt giảm mạnh, vậy đánh giá của ông về tiềm năng những mặt hàng này trong tương lai ra sao?

Các mặt hàng có thế mạnh là nông - lâm - thủy hải sản là đúng, nhưng nếu trong trung và dài hạn thì những mặt hàng này sẽ mất dần lợi thế trong sản xuất và kinh doanh. Trong khi đó nhóm hàng công nghiệp chế biến, chế tạo lại có sự tăng trưởng vượt bậc, cũng là những mặt hàng chúng ta đang tập trung phát triển vừa để đóng góp mục tiêu kế hoạch cả năm lâu dài, thay đổi kết cấu ngành hàng XK theo hướng bền vững nâng cao giá trị gia tăng, hàm lượng công nghệ.

Chúng ta cũng nên nhớ rằng, năm 2014 chúng ta đã thấy sự tăng trưởng mạnh của các mặt hàng nông nghiệp với tốc độ tăng trên 10%, lên đến 2015, sự tăng trưởng này đã đến giới hạn nên không có điều kiện tăng trưởng về quy mô, số lượng. Chưa kể đến, áp lực cạnh tranh từ các quốc gia khác mà minh chứng rõ nhất là mặt hàng gạo.

Trong 9 tháng đầu năm, mặt hàng gạo chịu áp lực cạnh tranh lớn từ Thái Lan, Ấn Độ, Myanmar, cộng với nỗ lực tiếp cận thị trường của các quốc gia làm cho DN XK của Việt Nam gặp khó khăn hơn. Hơn nữa, các chính sách nông nghiệp của các đối tác ví như chuyện Thái Lan trợ giá cho XK nông sản cũng làm cho thị trường gạo Việt Nam bị co hẹp.

Ngoài ra, việc tranh chấp thương mại của các nước như các vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp trong nông sản, thủy sản… cũng gây khó khăn lớn cho việc phát triển thị trường XK của Việt Nam, đặc biệt tại các thị trường trọng điểm như EU, Mỹ.

Một khó khăn khác cũng là điểm yếu của Việt Nam là xu thế bảo hộ mậu dịch của nhiều thị trường dẫn đến thực tế tăng cường hàng rào kỹ thuật của các nước liên quan đến mặt hàng lương thực, thực phẩm, những yêu cầu này gây khó khăn cho Việt Nam vốn là nước có thế mạnh nuôi trồng thủy sản nhưng lại có vấn đề liên quan đến sự ổn định chất lượng.

Việc tham gia các hiệp định thương mại là cơ hội nhưng cũng là thách thức. Vậy Bộ Công Thương có biện pháp nào để XK bền vững và kiểm soát nhập siêu trong năm 2016?

Trong dài hạn, chúng ta đã có những đề án lớn như chiến lược XK bền vững đến 2020, tầm nhìn đến 2025, đề án tái cơ cấu nền kinh tế đổi mới mô hình tăng trưởng, chiến lược phát triển mô hình tăng trưởng xanh, đề án nâng cao năng lực cạnh tranh các ngành hàng XK…

Trong giai đoạn hội nhập sâu, mô hình tăng trưởng dựa vào giá trị gia tăng, đưa ứng dụng khoa học công nghệ, năng suất lao động… là những định hướng chiến lược. Nếu làm được điều này thì XNK sẽ có sự phát triển bền vững.

Mục tiêu ưu tiên 2016 là tập trung khai thác cơ hội thị trường, đặc biệt từ các FTA đã tham gia, tạo thuận lợi cho DN, giúp hàng hóa Việt Nam có năng lực cạnh tranh cao hơn và thâm nhập vào các thị trường tốt hơn. Chỉ có như vậy, nền kinh tế mới có sự phát triển bền vững.

Bên cạnh đó là tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ DN, kết nối chặt chẽ hơn giữa khu vực công và tư, trong đó sẽ đẩy nhanh việc triển khai đề án phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ…

Xin cảm ơn ông!