Xuất khẩu số: Chìa khóa xây dựng thương hiệu Việt

Hội nhập số là điều kiện tiên quyết

Ông Hoàng Minh Chiến, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) nhấn mạnh, hội nhập số không còn là lựa chọn mà là điều kiện tiên quyết để nâng cao năng lực cạnh tranh, khả năng thích ứng và phát triển bền vững của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ông Chiến cho biết, khác với cách thức xuất khẩu truyền thống – giao dịch B2B, phụ thuộc vào đại lý phân phối hoặc đơn hàng ủy thác – xuất khẩu trực tuyến giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng toàn cầu một cách chủ động. Các nền tảng như Amazon, Alibaba hay các sàn thương mại điện tử quốc tế giờ đây hỗ trợ hàng nghìn doanh nghiệp Việt Nam bán sản phẩm trực tiếp đến từng khách hàng cuối cùng. Theo số liệu từ Amazon, hơn 60% sản phẩm trên nền tảng hiện nay đến từ các đối tác bên thứ ba, trong đó có hàng nghìn doanh nghiệp Việt Nam. Hàng triệu sản phẩm từ Việt Nam đến tay người tiêu dùng quốc tế mỗi năm đã cho thấy bước tiến vững chắc của thương hiệu Việt. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các ngành hàng như thủ công mỹ nghệ, nông sản chế biến, thời trang, công nghiệp sáng tạo… để xây dựng thương hiệu Việt có dấu ấn riêng.

Theo số liệu năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 405,53 tỷ USD, vẫn duy trì tăng trưởng mạnh trong bối cảnh toàn cầu nhiều rủi ro; trong đó khu vực FDI chiếm 71,7%, và khu vực nội địa cũng đóng góp gần 114,6 tỷ USD – tăng 19,8% so năm trước. Xuất khẩu số, với khả năng thúc đẩy doanh nghiệp nội địa gia nhập thị trường quốc tế, có thể góp phần cân đối hơn tỷ lệ tham gia của doanh nghiệp nội địa trong cơ cấu xuất khẩu.

Theo bà Dương Thị Minh Tuệ, Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.Hồ Chí Minh (HAWA), ngành gỗ đang có sự phát triển rất tốt, với kim ngạch xuất nhập khẩu 5 tháng đầu năm 2025 đạt gần 7 tỷ USD, tăng trưởng 11% so với cùng kỳ. Bà Tuệ cho rằng, nếu cần thêm đột phá kinh doanh lúc này, thì giải pháp hiệu quả nhất chính là đẩy mạnh xúc tiến thương mại trực tuyến. Trong đó thương mại điện tử cho phép doanh nghiệp hiểu sâu hơn nhu cầu thị trường, chủ động xây dựng chuỗi cung ứng và định vị thương hiệu rõ ràng, không còn là đơn vị gia công mà là thương hiệu có bản sắc riêng trên thị trường quốc tế.

Trong khi đó, ông Trần Lam Sơn - nhà sáng lập thương hiệu Green Mekong cho hay, xuất khẩu số giúp doanh nghiệp nhận phản hồi tức thì từ người tiêu dùng, từ đó điều chỉnh sản phẩm kịp thời để phù hợp hơn với thị trường toàn cầu. Những quan sát đó cho thấy hướng đi đang chuyển dịch từ phụ thuộc vào đối tác trung gian, sang tương tác trực tiếp. Đây là một bước tiến cho phép tiết kiệm chi phí, tăng tính minh bạch và chủ động hơn trong việc phát triển thương hiệu.

Hàng Việt chinh phục thị trường toàn cầu nhờ “xuất khẩu số”

Hành lang pháp lý cho xuất khẩu số

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu chuyển dịch nhanh theo xu hướng số hóa, Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trong việc xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý cho xuất khẩu số. Hiện nay nhiều đạo luật và nghị định mới đã được ban hành hoặc chuẩn bị có hiệu lực, góp phần tạo nền tảng pháp lý rõ ràng, minh bạch và an toàn cho doanh nghiệp số vươn ra thế giới.

Một trong những dấu mốc nổi bật là Luật Công nghệ số được Quốc hội thông qua tháng 6/2025, chính thức có hiệu lực từ đầu năm 2026. Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một bộ luật riêng biệt điều chỉnh lĩnh vực công nghệ số, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), tài sản số và các sản phẩm công nghệ cao. Cùng với đó, Nghị định 23/2025/NĐ-CP về chữ ký số và hợp đồng điện tử cũng được ban hành, giúp chuẩn hóa quy trình giao kết và xác thực pháp lý trong giao dịch thương mại điện tử xuyên biên giới.

Luật Dữ liệu và Nghị định 165/2025/NĐ-CP quy định chi tiết về chuyển dữ liệu xuyên biên giới đã đưa ra những khung pháp lý đầu tiên về bảo vệ dữ liệu cá nhân và lưu trữ dữ liệu đối với các doanh nghiệp có hoạt động xuất khẩu số. Đây là bước đi tất yếu nhằm đảm bảo an toàn thông tin và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế, nhất là khi Việt Nam đang tham gia sâu vào các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP hay EVFTA.

Đối với thương mại điện tử xuyên biên giới là kênh chủ lực của xuất khẩu số cũng đang được cơ quan chức năng xây dựng nghị định riêng để kiểm soát chất lượng hàng hóa, kiểm tra xuất xứ và truy xuất nguồn gốc. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mà còn giúp doanh nghiệp Việt nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Bộ Công thương và Amazon Việt Nam vừa khởi động kế hoạch đào tạo toàn diện và chứng nhận xuất khẩu trực tuyến cho 1.000 doanh nghiệp, đồng thời hỗ trợ 30 thương hiệu quốc gia tăng hiện diện qua thương mại điện tử tại các nền tảng như Amazon. Ông Hoàng Minh Chiến bày tỏ niềm tin, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các nền tảng thương mại điện tử hàng đầu và tinh thần tiên phong của cộng đồng doanh nghiệp, xuất khẩu số sẽ trở thành một trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển thương hiệu.

Chính phủ cũng đang tăng cường công tác bảo hộ sở hữu trí tuệ, xử lý hàng hóa giả mạo nhãn hiệu và vi phạm bản quyền – vấn đề sống còn trong thương mại số. Đây là tín hiệu tích cực cho các doanh nghiệp Việt xây dựng thương hiệu mạnh và lâu dài. Hành lang pháp lý cho xuất khẩu số tại Việt Nam đang dần định hình theo hướng hiện đại, tích hợp, minh bạch và tiệm cận thông lệ quốc tế. Khi được triển khai hiệu quả, hệ thống này sẽ trở thành trụ cột giúp doanh nghiệp Việt Nam tự tin mở rộng thị trường, khai thác hiệu quả tiềm năng số, và nâng tầm hàng hóa “Made in Vietnam” trên bản đồ thế giới.