Công nghiệp hỗ trợ ngành Ô tô: Tìm câu trả lời cho bài toán khó

	Gặp khó vì không đảm bảo năng lực
	Đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ

Ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) nhận định, công nghiệp hỗ trợ (CNHT) sản xuất ô tô có vai trò quan trọng không chỉ đối với ngành công nghiệp ô tô mà còn có ý nghĩa thúc đẩy đối với nền kinh tế đất nước. Lĩnh vực này làm tăng giá trị sản phẩm nội địa, gia tăng sức cạnh tranh công nghiệp quốc gia, thúc đẩy phân công lao động, hợp tác hóa sản xuất, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, thu hút nguồn vốn FDI và đóng góp vào các mục tiêu kinh tế vĩ mô.

Bản thân các DN phụ trợ cho ngành sản xuất ô tô trong nước phải tự nỗ lực vươn lên

Song, cho đến nay 90% nhà cung cấp linh kiện ô tô tại Việt Nam là các DN FDI, số lượng DN trong nước tham gia mạng lưới cung ứng cho sản xuất và lắp ráp ô tô còn khá khiêm tốn. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, hiện nay cả nước có khoảng 300 DN thuộc ngành công nghiệp hỗ trợ sản xuất ô tô trên tổng số 12.000 DN hỗ trợ cả nước, chiếm tỷ lệ rất nhỏ.

Bình quân mỗi DN lắp ráp ô tô có chưa đến 2 nhà sản xuất linh kiện phụ trợ, trong khi để làm 1 chiếc tô phải cần khoảng 30.000 - 40.000 linh kiện. Vì vậy, hơn 90% linh kiện, phụ tùng lắp ráp ô tô hiện nay vẫn do công ty mẹ hoặc các DN phụ trợ nước ngoài cung cấp.

Ngoài ra, một vấn đề đáng quan tâm là tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi đạt thấp, bình quân khoảng 7 - 10%. Trong đó, Thaco đạt 15 - 18%, Toyota Việt Nam đạt 37% đối với dòng xe Inova, thấp hơn nhiều so với mục tiêu đặt ra. Phần lớn các phụ tùng và linh kiện đều phải nhập khẩu với con số hàng tỷ USD/năm.

Giám đốc phụ trách kinh doanh của một DN sản xuất ô tô Nhật Bản cho biết đa số các DN cung ứng sản phẩm trong nước chỉ mới đáp ứng được yêu cầu của một số nhà sản xuất ô tô trong nước, còn các DN FDI chủ yếu tự sản xuất hoặc nhập khẩu chính hãng, hạn chế mua phụ tùng, linh kiện của DN nội do chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn đặt ra nên mối quan hệ rất lỏng lẻo.

“Giá thành xuất xưởng của các sản phẩm phụ tùng, linh kiện cũng là một trong những yếu tố cần phải bàn. Sở dĩ giá thành sản phẩm cao do chi phí đầu vào cao, công nghệ máy móc lạc hậu nên sản phẩm CNHT chưa hấp dẫn các nhà sản xuất ô tô nước ngoài”, vị giám đốc kinh doanh nói trên phân tích.

Bàn về vấn đề này, ông Vũ Quang Tâm, Thành viên HĐQT Tổng Công ty Máy động lực và Máy Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, Chính phủ cần có Chính sách ưu đãi đủ mạnh trong giai đoạn đầu để phát triển ngành CNHT ô tô, nâng tỉ lệ nội địa hóa, như không tính thuế tiêu thụ đặc biệt cho các chi tiết sản xuất trong nước, thu hút đầu tư trong lĩnh vực cơ khí có thời gian thu hồi vốn dài...

Tuy nhiên, theo nhận định của nhiều chuyên gia, trong giai đoạn từ 2011 đến nay, Nhà nước đã ban hành tương đối đầy đủ các văn bản, chính sách phát triển CNHT và cụ thể hóa để phát triển ngành ngành sản xuất ô tô Việt Nam, như Quyết định số 12/2011/QĐ – TTg về chính sách phát triển CNHT, trong đó quy định các chính sách khuyến khích, ưu đãi đối với ngành cơ khí chế tạo, điện tử tin học, sản xuất lắp ráp ô tô.

Hay như Quyết định số 1483/QĐ/TTg, Quyết định 1556/QĐ/TTg và sau đó tính pháp lý cao nhất cho ngành CNHT sản xuất ô tô là Nghị định 111/2015/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ về phát triển CNHT. Mới đây nhất là Nghị định 116/2017/NĐ-CP quy định các điều kiện để DN sản xuất, lắp ráp và xuất khẩu ô tô Việt Nam đảm bảo phát triển bền vững trong hội nhập. Song, các DN sản xuất trong nước chưa tận dụng được cơ hội, nhất là chưa nắm bắt được nhu cầu của người tiêu dùng, năng lực khoa học và công nghệ kém, chưa thiết lập được mối quan hệ cần thiết với các nhà sản xuất ô tô trong và ngoài nước.

“Khả năng gia nhập thị trường của các DN CNHT trong nước còn yếu do chưa có kinh nghiệm trong việc cung ứng linh kiện đòi hỏi các tiêu chuẩn an toàn và chất lượng cao cho các DN FDI sản xuất ô tô. Nhất là khả năng tự thiết kế, phát triển cụm chi tiết của nhà cung cấp trong nước còn nhiều mặt hạn chế. Vì vậy, để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu còn là cả chặng đường dài gian nan, đòi hỏi nhiều nỗ lực mà bản thân các DN phụ trợ cho ngành sản xuất ô tô trong nước phải tự nỗ lực vươn lên”, ông Tuấn Anh nhấn mạnh.