Độc đáo Lễ hội Cầu ngư
Ảnh minh họa |
Làng Thái Dương nằm theo bờ Đông Hải, trước mặt là phá Tam Giang rộng lớn, sau lưng là biển nên phần lớn người dân đều lấy nghề đánh bắt thuỷ sản làm phương kế sinh nhai. Ngôi làng vào loại cổ xưa nhất miền Trung với lịch sử hình thành hơn 500 năm do ông Trương Thiều (quê gốc Gia Miêu ngoại trang - Thanh Hoá) được chúa Nguyễn Hoàng chỉ định về Đại Trường Sa (vùng cát ven biển) khai khẩn đất đai lập làng.
Theo các vị bô lão trong làng, do điều kiện địa lý và công ăn việc làm phụ thuộc chặt chẽ vào thiên nhiên. Vì thế, sau khi khai khẩn và dạy con dân cách làm nghề đánh bắt tôm cá, ngài Trương Quí Công (tục danh là Trương Quí Thiều) đã lập lễ hội cầu mưa thuận gió hoà, tôm cá đầy thuyền quanh năm và cũng là nơi sinh hoạt văn hoá chung cho toàn thể cộng đồng. Hàng năm đúng dịp đầu xuân, tiết trời ấm áp, cư dân làng Thái Dương long trọng tổ chức hội cầu ngư. Sau này, cứ ba năm một lần, gọi là "tam niên đáo lệ".
Đám rước cung thỉnh vị khai canh và vị khai khẩn từ miếu Thành Hoàng về đình làng Thái Dương. Người dân cúng dâng hương hoa phẩm vật tinh khiết. Riêng bàn thờ vị khai canh có bánh khoái và mật ong là hai phẩm vật đặc biệt mà ngài Trương Quí Công thích dùng lúc sinh thời. Ba giờ sáng ngày 12 tháng Giêng, lễ Chánh tế bắt đầu khi vị bô lão cao niên và uy tín trong làng làm chủ tế. Nhạc lễ thành kính, trầm hương nghi ngút...
Tiếp đó, dân làng biểu diễn các trò bủa lưới trên cạn, mọi sinh hoạt đánh bắt thuỷ hải sản đều được thực hiện giống như đánh bắt thật. Trẻ con trong làng đã thức dạy nô nức kéo ra sân đình hoá trang thành tôm cá. Lúc này, trên sân đình các lão ngư với đầy đủ ngư lưới cụ reo hò đánh bắt. Một bô lão bước ra sân đình tung mồi, tôm cá đua nhau đớp mồi, trong lúc đàn cá say mồi thì dân chài tung lưới bắt những con cá đầu năm.
Mỗi con cá sa lưới được các lão ngư bỏ vào trong thúng, mang xuống chao nước cho ướt sũng rồi mang lên cúng làng. Người nào đánh bắt được con cá lớn và mang lên cúng làng trước được lĩnh thưởng.
Sau phần nghi lễ mang đậm tính chất văn hóa truyền thống tâm linh như: lễ cầu an, lễ tưởng niệm, lễ tạ... là phần hội với các tiết mục múa hát truyền thống, đoàn tàu ra khơi đánh cá, cảnh buôn bán trên bờ đã tái hiện sinh động và hấp dẫn cuộc sống lao động, đời sống văn hóa của ngư dân ven biển và đầm phá Tam Giang.
Trước khi kết thúc lễ hội là phần đua thuyền thu hút hàng chục đội đua khắp địa bàn tỉnh. Tiếp đó, các đội tàu đánh bắt của bà con ngư dân chuẩn bị đầy đủ các nhu yếu phẩm giong thuyền ra khơi đánh bắt vụ đầu năm với mong ước các khoang thuyền đầy ắp cá tôm.