EU cần làm gì để tránh bị tan vỡ

	Tây Ban Nha đua tranh với các trung tâm tài chính châu Âu
	Các ngân hàng châu Âu cần sửa để mạnh hơn

Trào lưu ưu tiên bảo vệ quyền lợi quốc gia chống lại cơ chế hay thỏa thuận quốc tế xuất phát từ châu Âu thậm chí còn diễn ra trước khi người ta nói đến hiện tượng Donald Trump.

Mỹ có 50 tiểu bang sống chung như 50 quốc gia đã chia quyền cho một cơ chế liên bang để bầu ra một Tổng thống lãnh đạo cả nước. Nhưng EU chưa được như vậy và mâu thuẫn giữa các quốc gia thành viên với cơ chế quốc tế tại Brussels là mối nguy khiến họ có thể tan vỡ.

Biểu ngữ ủng hộ Anh ở lại Liên minh châu Âu (EU) trong một cuộc diễn hành sau sự kiện Brexit

Liên minh thiếu gắn kết

Nội bộ EU đang thiếu thống nhất và bị sức ép từ bên trong cũng như bên ngoài. Những yêu cầu đầu tiên đã được đưa ra: từng quốc gia châu Âu là thành viên của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) phải tăng mức đóng góp cho khối quân sự này lên đến 2% GDP của mỗi nước.

Điều này nằm ngoài khả năng của ngân sách hiện nay và trên hết, nếu thực hiện cũng làm cho chính sách quốc phòng chung châu Âu trở lên thiếu hiệu quả. Trong khi đó, chính sách quốc phòng chung chính là cách thức hợp lý hóa các phương tiện cũng như tăng cường nền tảng công nghiệp và công nghệ của châu Âu.

Bên cạnh đó, Trung Quốc đang quan tâm đến việc chuyển đổi nguồn dự trữ ngoại tệ lớn trong nước thông qua việc mua các cơ sở hạ tầng, công nghệ và các mạng lưới phân phối tại châu Âu. Những bước tiến nhanh chóng của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ số và trong lĩnh vực vũ trụ cho thấy sự cạnh tranh mạnh mẽ hơn trong lĩnh vực công nghệ cao.

Nền công nghiệp châu Âu sẽ bị kẹp trong chiếc bánh “sandwich” mà một bên là Mỹ và bên kia là Trung Quốc. EU sẽ ngày càng gặp khó khăn trong việc đối phó với các áp lực mà hai cường quốc này đang gây ra để bảo vệ việc tiếp cận thị trường nội địa của mình.

Ngoài Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) gồm 19 thành viên đang chịu tác động ảnh hưởng từ cuộc suy thoái kinh tế 2008-2009, cuộc khủng hoảng người di cư hay hàng loạt các cuộc tấn công khủng bố, khu vực miền nam châu Âu đang đối mặt với nguy cơ "núi nợ xấu" gần 400 tỷ euro của Italy mà hiện vẫn chưa có cách tháo gỡ.

Bên cạnh đó, trong năm 2017, 4/6 quốc gia sáng lập EU tiến hành tổng tuyển cử là Pháp, Đức, Hà Lan và Italy. Nếu cử tri ở các quốc gia này lại tín nhiệm các chính đảng hoài nghi sự hội nhập châu Âu thì sau sự kiện cử tri nước Anh bỏ phiếu rời khỏi EU (hay còn gọi là Brexit), sẽ còn nhiều thành viên khác "theo chân" London.

Các cuộc bầu cử đó chắc chắn sẽ khiến tăng trưởng kinh tế Eurozone bị ảnh hưởng bởi yếu tố biến động chính trị. Thêm nữa, việc tăng tỷ lệ lãi suất cùng sự quay lại của lạm phát cũng làm suy yếu khả năng tăng trưởng kinh tế của khu vực.

Một kịch bản đáng sợ là các chính đảng truyền thống đã từng lãnh đạo châu Âu từ 70 năm nay đều bị thất thế vì không có giải pháp cho các vấn đề mới mà các chính đảng cực đoan ở ngoài lề lại đề nghị "xé chiếu" ngồi riêng và còn kịch liệt chống di dân và hội nhập hơn nữa.

Khi một khối kinh tế lớn như vậy mà gặp bế tắc chính trị không lối thoát thì kinh tế dễ bị suy thoái khiến Mỹ cũng bị ảnh hưởng, chưa nói đến hậu quả cho các nước đang phát triển cần xuất khẩu vào thị trường châu Âu.

Chiều hướng sắp tới?

Việc giữ nguyên trạng như hiện nay chỉ đơn thuần là một sự chọn lựa. Nếu như EU không có những bước tiến thì khối sẽ bị hụt lùi. Nhưng EU cần phải làm gì để tiến lên phía trước?

Đầu tiên, đó là sự phân cấp rõ ràng các nhiệm vụ mà cấp độ EU mới có thể thực hiện có hiệu quả và thậm chí là những yếu tố sống còn đối với mô hình và an ninh của EU. Những vấn đề còn lại thuộc về các quốc gia thành viên, như chính sách nông nghiệp.

Các nhiệm vụ chung ở cấp độ EU đó là chính sách quốc phòng chung, chính sách thuế đa quốc gia để tránh thất thu các khoản lớn, một chính sách nghiên cứu và đổi mới liên quan đến những ngành công nghệ mũi nhọn (số hóa, vũ trụ, quốc phòng, năng lượng), một ngân sách của khu vực Eurozone nhằm cung cấp tài chính cho quốc phòng và các biện pháp nâng giá trị đồng euro.

Bên cạnh đó, chính sách thương mại và cạnh tranh đều liên quan đến thị trường nội khối sẽ được giữ nguyên, nhưng có sự điều chỉnh nhất định.

Thứ hai, EU cần phải tái tạo mô hình xã hội, trong đó tập trung giải quyết ba vấn đề là đổi mới, già hóa dân số, sự đoàn kết nhằm qua đó bảo vệ và tạo động lực cho các quốc gia. Thứ ba, EU cần phải tái cân bằng trong hoạt động liên chính phủ, trong đó nhấn mạnh đến tầm quan trọng của người dân.

Trọng tâm của thỏa hiệp châu Âu sẽ phải hướng đến người dân. Sự phục hưng của EU sẽ phụ thuộc đầu tiên vào hai thể chế chung - đó là Ủy ban châu Âu (EC) và Nghị viện châu Âu (EP) vì hai thể chế này có vị trí, vai trò quan trọng và có thể huy động sức mạnh người dân EU thông qua khơi dậy sự chia sẻ những nhận thức chung đối với những thách thức chính của châu Âu.

Trong bối cảnh sắp kỷ niệm lần thứ 60 Hiệp ước Rome, EU đang hy vọng sự kiện này sẽ là cơ hội lật sang trang mới sau gần 1 thập kỷ chứng kiến các cuộc khủng hoảng mà đỉnh cao là “cú sốc” Brexit.

Sự kiện này được kỳ vọng sẽ đưa ra được “tầm nhìn tương lai” đối với các dự án châu Âu, trong đó sẽ theo đuổi các đường lối lớn như thành lập một liên minh kinh tế và tiền tệ, xây dựng một liên minh thuế quan, và lâu dài hơn là một liên minh chính trị. Mặc dù những tuyên bố rất mạnh mẽ nhưng không ai kỳ vọng nhiều vào những tiến bộ đột phá trong năm tới.

Trên thực tế, EU đã giảm những tham vọng vào năm 2017 và đã đạt được sự đồng thuận về một chương trình chung nhằm đi tới kết quả cụ thể trong một số lĩnh vực. Đối với các nhà lãnh đạo EU, thách thức chính xuất phát từ “việc thiếu kiểm soát và những mối lo sợ liên quan đến vấn đề nhập cư, chủ nghĩa khủng bố và bất ổn an sinh xã hội và kinh tế”.

Tại Hội nghị thượng đỉnh EU tại Bratislava gần đây, các nhà lãnh đạo khối này cho rằng cần thực hiện thành công những vấn đề đã được ưu tiên của nội khối những tháng tới. Thật vậy, vấn đề đối với EU sẽ là lấy lại lòng tin của người dân và tìm lại được những điểm đồng thuận giữa 27 quốc gia thành viên.