Giám sát các dự án BOT: Bảo đảm hài hòa lợi ích

	Sẽ mở rộng kiểm toán các dự án BOT
	TP. HCM: Dự án BOT giao thông nhiều bất cập
	Tăng cường kiểm soát rủi ro dự án BOT

Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội vừa ban hành Nghị quyết thành lập Đoàn giám sát thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư, khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT và sẽ chính thức thực thi công việc này vào đầu tháng 2 tới.

Ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Trưởng đoàn Thường trực Đoàn giám sát của UBTV Quốc hội cho rằng, nguyên nhân chính khiến người dân bức xúc với các dự án BOT là do quá trình thực hiện thiếu công khai, minh bạch, khiến họ không thể giám sát được. Phó đoàn đại biểu Quốc hội Ninh Bình, ông Bùi Văn Phương cho rằng, nguyên nhân xuất phát từ nhận thức của một số lãnh đạo cơ quan quản lý.

Ảnh minh họa

Khi những bức xúc của người dân đối với việc thu phí quá cao ở một số tuyến đường BOT trở nên sôi động trong năm 2015 thì cơ quan quản lý Nhà nước, các nhà nghiên cứu, các nhà đầu tư vẫn tranh luận về việc Kiểm toán Nhà nước có quyền vào cuộc, kiểm toán các công trình BOT hay không.

“Theo quy định pháp luật hiện hành, chỉ dự án đầu tư công mới phải công khai đánh giá tác động về kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, tài nguyên, môi trường, lao động... Các dự án giao thông đầu tư theo hình thức BOT do nhà đầu tư tư nhân tự thực hiện, nên không bắt buộc phải công khai những thông tin này”, ông Phương phân tích, “vì thế đã nảy sinh tình trạng họ tự làm, tự quyết. Người dân bắt buộc phải tuân thủ mức phí do nhà đầu tư đưa ra, không hề được giải thích.

Vừa qua, Kiểm toán Nhà nước đã tiến hành kiểm toán các công trình giao thông đầu tư theo hình thức BOT đã thực hiện. Sắp tới, Kiểm toán Nhà nước cũng sẽ thực hiện kiểm toán về mức phí, thời gian thu phí… trước khi vận hành đường BOT. Thực tế, qua 53 cuộc thanh tra được triển khai trong năm 2016, Bộ Giao thông - Vận tải đã kiến nghị nhiều dự án BOT giảm thời gian thu phí hoàn vốn, trong đó dự án xây dựng hầm đường bộ qua đèo Ngang phải giảm 7 năm, 10 tháng”.

Mặc dù có tình trạng mức phí cao và thời gian thu hồi dài như vậy nhưng hầu như trách nhiệm của địa phương có các dự án này rất mờ nhạt. Ông Nguyễn Đức Kiên cho rằng, vừa qua, các địa phương đều có chủ trương mời chào các nhà đầu tư, bất kể là đầu tư BOT hay bằng ngân sách Nhà nước để có cơ sở hạ tầng tốt, trước hết là phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, của đất nước.

Mục đích là thế nhưng khi triển khai, chính quyền địa phương không có kinh nghiệm, không làm tròn trách nhiệm, vẫn chạy theo thành tích, ngại va chạm với người dân và đã không thực hiện được vai trò là trọng tài giữa người thụ hưởng và nhà đầu tư nên đã không để ý đến quyền lợi của người dân.

Về phía DN, mục đích đầu tư là vì lợi nhuận. Ở nước ta, vốn đầu tư BOT chủ yếu được vay từ các TCTD. Đấy là điểm khác nhau cơ bản giữa hình thức BOT của Việt Nam với các nước. Khi đã đi vay vốn ngân hàng thì DN phải trả lãi nhiều hơn so với huy động trong dân để đầu tư, nên phải thu phí cao.

Trong khi đó, công tác tuyên truyền của nhà đầu tư và chính quyền địa phương đối với người dân cũng chưa đúng, chưa đầy đủ. Chưa tạo được sự thống nhất về nhận thức, đồng thuận về chủ trương như vậy, thì một số địa phương lại ồ ạt triển khai các dự án BOT, chưa cân nhắc, tính toán cẩn trọng xem có thực sự phù hợp với nhu cầu hay không.

Chính vì vậy, ông Nguyễn Đức Kiên cho biết trách nhiệm của Đoàn giám sát là phải xem xét mọi khía cạnh có liên quan một cách khách quan và công bằng để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân. “Việc xử lý câu chuyện liên quan đến chủ trương đầu tư BOT phải theo tinh thần huy động nguồn lực trong xã hội để đầu tư, phát triển hạ tầng, phát triển đất nước, nhưng phải bảo đảm sự ổn định xã hội, không để xảy ra mâu thuẫn, xảy ra các điểm nóng trong dư luận nhân dân”, ông Kiên nói.