Gỡ “thẻ vàng” đối với hải sản Việt Nam: Không để trên nóng dưới lạnh

Vẫn còn những khoảng trống

Là một trong những địa phương thí điểm khắc phục thẻ vàng, ông Trần Châu - Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Định chia sẻ, sau gần 2 năm triển khai các giải pháp số lượng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài giảm đáng kể. Năm 2017 là gần 30 trường hợp vi phạm thì năm 2018 chỉ còn 22 trường hợp với 170 ngư dân và quý I/2019 chỉ có 2 tàu vi phạm vùng biển nước ngoài của Indonesia.

Về giải pháp tháo gỡ thẻ vàng, ông Trần Châu cho hay: “Trong quá trình tuyên truyền, đến giờ phút này chúng tôi nhận thấy việc xử phạt các ngư dân, thuyền trưởng, chủ tàu vi phạm còn quá nhẹ, mang tính chất hành chính. Các bộ, ngành trung ương phải đưa ra các quy định cứng rắn. Nếu không tình hình vi phạm trên biển còn tiếp diễn, chúng tôi không cách nào nắm bắt được, hầu hết những tàu vi phạm đều là những tàu hết “date” nên đi đánh liều. Cùng với đó, hiện nay xử phạt vi phạm đang tùy theo từng tỉnh, mỗi nơi một kiểu. Nếu chúng ta chỉ tuyên truyền không thì sẽ không chấm dứt được tình trạng này”.

Còn theo ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, mặc dù các tỉnh rất quyết liệt nhưng thực tế còn khó khăn, dẫn tới kết quả đạt được chưa đáp ứng yêu cầu phía Ủy ban châu Âu (EC) đưa ra. Hiện nay tỉnh Cà Mau đang xây dựng hệ thống thiết bị giám sát hành trình tàu cá - thực tế tỉnh mong muốn kết thúc sớm hơn nhưng tâm lý của người dân có quyền thực hiện thời điểm chót đối với quy định từng loại, biện pháp mà tỉnh thực hiện là khuyến khích động viên hết mức.

Về tình trạng vi phạm của các tàu cá mặc dù có giảm nhưng vẫn còn. Ông Lê Văn Sử cho rằng, việc xử lý vi phạm, trên thực tế khi vi phạm, mọi việc điều động do thuyền trưởng quyết định. Nên xử phạt nặng đối với thuyền trưởng đảm bảo biện pháp răn đe. Sau khi vi phạm được thả về, cơ quan chức năng phải điều tra để xác định tội danh. Giám sát tàu cá qua cảng là nhiệm vụ cấp bách, nếu không khắc phục được, phía EC sẽ khó dỡ bỏ thẻ vàng cho Việt Nam.

Cần có kế hoạch chi tiết rõ ràng trong việc khắc phục “thẻ vàng”

Cùng với tình hình tàu cá và ngư dân vi phạm khai thác hải sản trái phép ở các nước trong khu vực biển Đông vẫn còn tiếp diễn và diễn biến phức tạp, 6 vấn đề khác liên quan đến khắc phục “thẻ vàng” đối với hải sản Việt Nam đã được Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nêu ra. Cụ thể, hệ thống văn bản chưa được ban hành đầy đủ, chưa tạo được khung khổ pháp lý đồng bộ; triển khai vào cuộc của các địa phương trong công tác khắc phục “thẻ vàng” chưa quyết liệt; vấn đề ghi nhận khai báo, thống kê trên thực tế nhiều chỗ có thực hiện nhưng rất sơ sài; các hình thức khai thác bền vững vẫn chưa có bước chuyển biến rõ nét; sự phối hợp giữa các lực lượng chấp pháp ven biển vẫn chưa rõ đầu mối; chưa tạo ra sự đột phá lớn để tạo ra nghề cá phát triển bền vững.

Nhấn mạnh đến 4 nhóm khuyến nghị của EC, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến cho rằng, vẫn còn khoảng cách nhất định trong triển khai thực hiện. Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ, các bộ ngành đã vào cuộc rất quyết liệt nhưng qua kiểm tra kết quả ở các địa phương thì sự vào cuộc của các địa phương chưa quyết liệt lắm. “Nói cách khác, đây là tình trạng trên nóng mà dưới lạnh”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Cần có một kế hoạch cụ thể

Theo bà Nguyễn Thị Thu Sắc - Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, thoát thẻ vàng và biến nghề cá Việt Nam trở thành nghề cá bền vững, minh bạch trong thời gian tới đang là yêu cầu cấp bách. Vấn đề là làm thế nào để thoát khỏi thẻ vàng? Bà Sắc cho rằng, Thái Lan làm một chương trình truyền thông làm thế nào ra khỏi thẻ vàng trong 4 năm, Việt Nam phải có kế hoạch, quy trình làm cái gì trước, cái gì sau và có thời gian cụ thể… “Để giải quyết “thẻ vàng”, nên có con số cụ thể, thời gian cơ quan nào làm và làm cái gì… Tôi kỳ vọng không phải 1-2 năm chúng ta tháo được “thẻ vàng” mà vấn đề là Việt Nam làm tốt nhất có thể để chúng ta lấy được thẻ xanh, quan trọng hơn là Việt Nam là nước có nghề cá phát triển bền vững”, bà Sắc nói.

Theo dự kiến cuối tháng 5, đầu tháng 6/2019, Đoàn Thanh tra của Tổng vụ các vấn đề về Biển và Thủy sản của EC (DG-Mare) sẽ tiếp tục sang Việt Nam kiểm tra tình hình triển khai thực hiện các khuyến nghị của EC về chống khai thác IUU. Nếu kết quả kiểm tra trên thực tế không đáp ứng được các khuyến nghị của EC thì nguy cơ cao sẽ bị áp dụng biện pháp “thẻ đỏ”.

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đề nghị trong thời gian tới, các bộ, ngành có liên quan và UBND 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ven biển cần nghiêm túc thực hiện Chỉ thị số 45/CT-TTg ngày 13/12/2017, Công điện số 732/CĐ-TTg ngày 28/5/2017, Công điện số 1275/CĐ-TTg ngày 19/9/2018, Quyết định số 78/QĐ-TTg ngày 16/01/2018 của Thủ tướng Chính phủ. Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cũng nhấn mạnh đến vai trò của Chủ tịch UBND tỉnh chịu trách nhiệm nếu để xảy ra sai phạm.

Cạnh đó, việc nâng cao hiệu quả phối hợp giữa địa phương và các lực lượng như: Cảnh sát biển, kiểm ngư, hải quân, bộ đội biên phòng để kiểm soát tàu cá; sớm lắp đặt hệ thống thông tin trên các tàu cá để tăng cường kiểm tra, giám sát và đầu tư hạ tầng cơ sở nghề cá đáp ứng yêu cầu thực tiễn đề ra bởi có nâng cấp hạ tầng nghề cá mới quản lý tốt hơn. Bộ trưởng cũng đề nghị cần lên kế hoạch chi tiết rõ ràng trong việc khắc phục “thẻ vàng”… Tháo được “thẻ vàng” đối với hải sản Việt Nam, đây cũng là cơ sở để thúc đẩy phát triển kinh tế biển nói chung”, ông Cường nhấn mạnh.