Khởi nghiệp không chỉ là start-up

	Trên 40 mô hình khởi nghiệp nhận vốn đầu tư
	BIDV dành 3.000 tỷ đồng ưu đãi DN siêu nhỏ và DN khởi nghiệp
	Shinhan Future’s Lab miễn phí đào tạo cho DN Start – Up

Economica vừa công bố báo cáo nghiên cứu: “Việt Nam - Đất lành cho khởi nghiệp: Tại sao không?”. Báo cáo này được thực hiện trong khuôn khổ Dự án Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) thực hiện với sự hỗ trợ của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID).

Mô tả một cách ngắn gọn quan điểm và mong muốn của những cá nhân tham gia khởi nghiệp về những yếu tố cần thiết để thực sự đưa Việt Nam trở thành miền đất lành cho khởi nghiệp, báo cáo cũng chỉ ra đến nay vẫn còn cách hiểu chưa đúng về khởi nghiệp kinh doanh.

Khởi nghiệp và start-up là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau

Nguyên nhân là do hiện nay, mọi sự quan tâm khi nói về khởi nghiệp đều được hướng tới hoặc ngầm hướng tới các "start-up" - những DN kỳ vọng vào sự tăng trưởng mạnh mẽ nhờ công nghệ hoặc những sáng tạo mang tính đột phá. Trào lưu quá tập trung cổ vũ và ủng hộ cho các start-up này đã dẫn đến sự thiếu quan tâm đúng mức tới việc thành lập và phát triển các mô hình, cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ, các hộ kinh doanh, các DNNVV cũng như các hình thức kinh doanh theo cách thức truyền thống hơn - vốn phù hợp với điều kiện, năng lực và nhu cầu của đông đảo người dân Việt Nam.

Ông Phan Đức Hiếu - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cũng đồng quan điểm “Khởi nghiệp và startup là 2 khái niệm hoàn toàn khác nhau”. Tuy nhiên rất nhiều người nhầm lẫn và sử dụng 2 khái niệm này thay thế cho nhau. Việc cung cấp những sản phẩm mới, dịch vụ mới hay thậm chí kinh doanh những mặt hàng đã có mặt trên thị trường nhưng theo ý tưởng của riêng mình đều được gọi là khởi nghiệp. Còn “startup” là một trong những loại hình, cách thức mà người ta có thể lựa chọn để “khởi nghiệp”.

Chính vì vậy “Hiểu đúng khái niệm về khởi nghiệp kinh doanh là điều kiện tiên quyết để xác định đúng đối tượng và mục tiêu của các chương trình và chính sách khởi nghiệp. Đây sẽ là tiền đề để đảm bảo tính hiệu quả của chính sách, chương trình hỗ trợ để thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp, đưa Việt Nam trở thành miền đất lành cho khởi nghiệp. Ngược lại, hiểu chưa đúng hoặc chưa đầy đủ khái niệm này sẽ dẫn đến những chính sách, chương trình hỗ trợ lệch lạc, gây lãng phí nguồn lực và không thể phát huy được nguồn nội lực nằm trên mọi vùng miền, trong mọi tầng lớp dân cư của Việt Nam”, ông Lê Duy Bình, Giám đốc Công ty tư vấn Economica, nhìn nhận.

Economica đã đưa ra một hệ lụy của việc hiểu chưa đúng khái niệm khởi nghiệp này. Đó là khoảng tháng 6/2016, dư luận nói chung, đặc biệt là cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực công nghệ thông tin nói riêng, đã bày tỏ nhiều quan ngại, lo lắng vì Điều 292 trong Bộ luật Hình sự 2015 xác định tội danh “cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông” và áp đặt khung hình phạt theo mức lợi nhuận, doanh thu từ vi phạm. Nếu không nộp tiền phạt thì người vi phạm có thể bị xử phạt đến 5 năm tù.

Theo giới công nghệ và giới khởi nghiệp, điều luật này được ban ra bởi chưa hiểu đúng về khái niệm khởi nghiệp. Và cơ quan đề xuất và soạn thảo luật dường như vẫn chưa hiểu rõ cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo ở Việt Nam gồm những ai và họ cần gì nên vẫn nặng tư tưởng kiểm soát thông qua hình thức "giấy phép" và vì thế, tạo thêm nhiều gánh nặng chi phí hành chính cho người kinh doanh.

Điều luật này đi ngược lại với những cam kết thúc đẩy sự phát triển của cộng đồng khởi nghiệp ở Việt Nam và đã tạo ra một nguy cơ lớn về hình sự hóa hoạt động kinh doanh, có thể làm thui chột sự sáng tạo và đe dọa tinh thần khởi nghiệp.

May mắn là sau những phản ứng gay gắt của dư luận, Ủy ban Tư pháp Quốc hội đã xem xét lại và chính thức tán thành việc bãi bỏ Điều 292 trong Bộ luật Hình sự 2015. Bài học từ câu chuyện này cho thấy các nhà làm luật sẽ cần thận trọng hơn khi ban hành chính sách có khả năng gây tổn hại tới tinh thần DN, thay vào đó, cần đưa ra các giải pháp khuyến khích sự sáng tạo, thúc đẩy tinh thần dám nghĩ dám làm.

Một ví dụ khác là trường hợp Luật DN hiện hành có quy định "hộ kinh doanh sử dụng thường xuyên hơn 10 lao động phải chuyển đổi sang hoạt động theo hình thức DN". Các cơ quan chức năng sẽ cần thận trọng hơn khi thực hiện các biện pháp buộc các hộ đăng ký kinh doanh nâng cấp thành DN, trong khi thực tế, hình thức này lại rất phù hợp với nhiều đối tượng kinh doanh. Sẽ hợp lý hơn nếu quy định khuyến khích mọi hình thức khởi nghiệp, mô hình kinh doanh, hình thức pháp lý dễ dàng, đỡ tốn kém và phù hợp với điều kiện của những cá nhân mới bắt đầu khởi nghiệp.

Bài học kinh nghiệm tại các nước Bắc Âu hoặc các quốc gia OECD cho thấy các hình thức như tự doanh (self- employed), không cần thành lập DN chính thức (nhưng vẫn thực hiện các nghĩa vụ thuế đầy đủ) vô cùng phổ biến và đóng góp tích cực cho nền kinh tế. Trong khi đó, tại Việt Nam, mô hình khởi nghiệp dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể, vốn rất được ưa chuộng, dường như lại không được chú trọng đúng mức. Mọi nỗ lực hay chính sách hỗ trợ đa phần hướng tới các DN đổi mới sáng tạo, tới việc thành lập DN chính thức, chứ chưa quan tâm tới các mô hình khởi nghiệp của hộ cá thể.

“Hiểu đúng về khởi nghiệp cũng giúp mỗi người dân, mỗi thanh niên sẽ có lựa chọn đúng ý tưởng và mô hình kinh doanh để thực hiện đam mê, hoài bão của mình mà không bị ảo tưởng và xa rời thực tế”, TS. Lê Duy Bình - Giám đốc Economica nhấn mạnh một lần nữa.