Không tăng năng suất lao động sẽ đánh mất lợi thế sân nhà?

	Tìm giải pháp tăng năng suất lao động
	Năng suất lao động thấp sẽ khiến Việt Nam khó đạt mục tiêu tăng trưởng
	Năng suất lao động thấp vì đâu?

96% các DN tư nhân ở Việt Nam có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, do vậy khả năng cạnh tranh với DN nước ngoài hoặc tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu rất thấp. Nếu không đẩy mạnh phong trào nâng cao năng suất, chất lượng, Việt Nam có thể đánh mất lợi thế ngay trên “sân nhà”.

Theo đánh giá của Dự án “Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa ngành công nghiệp” giai đoạn 2012-2016 thuộc Chương trình quốc gia “Nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa DN Việt Nam đến năm 2020 (Chương trình 712)”, năng suất lao động của Việt Nam hiện nay đang có sự tăng trưởng rõ rệt.

Đặc biệt, sau giai đoạn I của Chương trình 712 (2011-2015), 65% tiêu chuẩn Việt Nam được công bố phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế; hàng nghìn DN được hỗ trợ áp dụng hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất chất lượng; áp dụng các hệ thống quản lý ISO; áp dụng các cải tiến năng suất; 53 địa phương xây dựng, triển khai dự án năng suất chất lượng…

Tuy nhiên, thực trạng năng suất ở Việt Nam vẫn đang có khoảng cách khá lớn so với các nước phát triển và đang phát triển trong khu vực khi Singapore gấp 14,5 lần, Nhật Bản gấp 10,8 lần, Malaysia gấp 7,3 lần và Thái Lan gấp 2,9 lần năng suất lao động của Việt Nam (theo thống kê năm 2013).

Theo ông Nguyễn Phú Cường, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Bộ Công Thương, kết quả tính toán năng suất của các ngành công nghiệp do Bộ Công Thương thực hiện cho thấy, những ngành công nghiệp có năng suất lao động cao gồm: năng lượng, thép, hóa chất (dao động từ 450 triệu đến trên 1 tỷ đồng/người/năm). Nhóm ngành có năng suất lao động thấp là dệt may, da giày...

Song, năng suất cao ở các nhóm ngành trên chủ yếu vẫn dựa vào lợi thế khai thác tài nguyên sẵn có và gia tăng đầu tư. Tăng năng suất nhờ đóng góp của đổi mới công nghệ, ứng dụng khoa học, phương thức quản lý hiện đại trong các ngành còn hạn chế. Điều này thể hiện rõ nét ở chỉ tiêu tốc độ tăng trưởng và mức độ đóng góp của năng suất từ các yếu tố tổng hợp trong các ngành giai đoạn 2011-2015 luôn duy trì ở mức thấp.

Ngoài ra, với 96% các DN ở Việt Nam là DNNVV, hạn chế nhiều mặt, đặc biệt là trình độ công nghệ với trên 80% được đánh giá ở mức trung bình và thấp, thì khả năng hấp thụ công nghệ, đổi mới sáng tạo hạn chế được xem là “vùng trũng nhất”, kéo dài nhiều năm trong sơ đồ cạnh tranh quốc gia của Việt Nam so với thế giới.

Điểm yếu đáng lưu ý khác của Việt Nam là nằm ở tư duy, kinh doanh theo kiểu nông nghiệp, manh mún, nhỏ lẻ, biểu hiện rõ nét nhất là trình độ quản lý, quản trị DN lạc hậu, chưa bắt với những xu hướng hiện đại của DN trên thế giới.

Các chuyên gia kinh tế cho biết, thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục hội nhập ở mức sâu rộng hơn. Khi tham gia vào Cộng đồng Kinh tế ASEAN, Việt Nam phải đối mặt với 3 thách thức: tự do luân chuyển hàng hóa, đầu tư và lao động có kỹ thuật cao. Các DN sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn trước mắt. Trong khi đó, tới 96% các DN tư nhân ở Việt Nam có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, do vậy khả năng cạnh tranh với DN nước ngoài hoặc tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu là thấp. Nếu không đẩy mạnh phong trào nâng cao năng suất, chất lượng, Việt Nam có thể đánh mất lợi thế ngay trên “sân nhà”.

Vì vậy theo Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam, giai đoạn tới, các hoạt động của phong trào năng suất, chất lượng cần tiếp tục hướng vào các mục tiêu cụ thể, như tập trung vào những ngành kinh tế mũi nhọn, lợi thế cao và tác dụng lan tỏa tới các ngành khác thông qua các chương trình hỗ trợ như chương trình ứng dụng các công cụ cải tiến liên tục, chương trình hỗ trợ về phát triển KH&CN.

Đặc biệt, Bộ KH&CN cần tiếp tục hỗ trợ DN xây dựng văn hóa cải tiến năng suất và ý thức công nghiệp; xây dựng, đào tạo và phát triển chuyên gia chuyên sâu trong lĩnh vực năng suất; đẩy mạnh các khóa đào tạo, nâng cao năng suất lao động, nâng cao trình độ văn hóa nhận thức về pháp luật cho người lao động. Nhà nước cũng cần tập trung tăng cường khích lệ DN đầu tư cho KH&CN, là yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm.

Bên cạnh đó, các chính sách của Nhà nước cũng tập trung thúc đẩy phát triển các DN nhỏ tiềm năng tăng trưởng về quy mô thông qua các giải pháp tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, giúp các DN có cơ hội tiếp cận vốn phát triển kinh doanh. Đặc biệt là hỗ trợ thông tin, kiến thức để các DN có thể xây dựng được các định hướng phát triển dài hạn.