Phải có kỳ vọng lọt top 500 DN lớn nhất thế giới

	Phải đề cao chất lượng cổ phần hóa là Nhà nước có lợi nhiều nhất
	Tiếp tục cơ cấu lại toàn diện doanh nghiệp Nhà nước

Luôn có 20% DNNN không có lãi?

Theo kế hoạch, Hội nghị Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN, trọng tâm là các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước sẽ được tổ chức tại Hà Nội trong tháng 9/2018 dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ cùng các Phó Thủ tướng: Vương Đình Huệ, Trịnh Đình Dũng.

Điều mong chờ ở hội nghị, đó là sẽ không chỉ đánh giá tình hình, đưa ra giải pháp tháo gỡ tiến độ CPH, thoái vốn chậm chạp hiện nay, mà quan trọng hơn là CPH, thoái vốn phải đi vào chiều sâu là mang lại lợi ích cao nhất cho Nhà nước và thay đổi năng lực quản trị của DNNN sau CPH.

Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội về sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại DN và CPH ghi nhận, DNNN cơ bản thực hiện được vai trò là lực lượng vật chất quan trọng của nền kinh tế, góp phần điều tiết, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Việc bảo toàn và tăng trưởng vốn đạt kết quả đáng khích lệ. Đến hết năm 2016, sau 5 năm, tổng tài sản của các DN 100% vốn nhà nước tăng 45,8%; vốn chủ sở hữu tăng 92,2%. Hiệu quả kinh doanh của DNNN xét trên tiêu chí lợi nhuận tạo ra, nộp ngân sách nhà nước có chiều hướng tích cực. Hầu hết các DN đều có lãi và số lãi tăng...

Nhưng những kết quả này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và khối tài sản lớn của Nhà nước mà khối DN này đang nắm giữ. TS. Nguyễn Đình Cung – Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) dẫn ra số liệu năm 2017 để minh chứng, đó là 3 DN có doanh thu hợp nhất lớn nhất của Việt Nam gồm:

Tập đoàn điện lực EVN với 11,9 tỷ USD, tiếp theo là Tập đoàn Dầu khí PVN với 11,8 tỷ USD, Tập đoàn Viễn thông quân đội Viettel là 10,9 tỷ USD; tuy nhiên vẫn chỉ bằng một nửa so với doanh thu của DN đứng cuối trong top 500 DN lớn nhất thế giới là Ericson (23,5 tỷ USD). Đặc biệt, doanh thu của EVN, PVN và Viettel đã chiếm tới nửa doanh thu của các tập đoàn, tổng công ty… số còn lại là rất nhỏ.

Bên cạnh đó, tốc độ tăng doanh thu, lợi nhuận trước thuế và nộp ngân sách nhà nước của những DN này rất chậm (tốc độ nộp ngân sách nhà nước chỉ tăng bình quân 3%/năm); trong khi tổng số nợ phải trả cao, tăng 26% so với năm 2011 (từ 1.292.400 lên 1.628.649 tỷ đồng). Năm 2016, các DNNN sở hữu 3,1 triệu tỷ đồng tài sản, tương đương 69% GDP, tăng 3,5% so với năm 2015; vốn chủ sở hữu tăng 4,3%, nhưng tổng doanh thu lại giảm 1%, lợi nhuận trước thuế giảm 14%.

Đặc biệt, tỷ suất lợi nhuận của toàn khối DNNN chẳng những thấp hơn nhiều so với khu vực có vốn nước ngoài, mà đáng quan ngại hơn còn giảm trong giai đoạn 2012-2016 (tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu (ROE) giảm 39%, tỷ suất lợi nhuận/tài sản (ROA) giảm 30%).

Điều đó có nghĩa, DNNN chưa thực sự phát huy được vai trò chủ đạo trong nền kinh tế cũng như chưa thực hiện được nhiệm vụ dẫn dắt, thúc đẩy các chủ thể thuộc các thành phần kinh tế khác phát triển, tạo động lực phát triển kinh tế.

“Hỗ trợ người thắng cuộc”

“Chúng ta phải đặt mục tiêu có DN lọt top 500 DN lớn nhất thế giới”, TS. Nguyễn Đình Cung phát biểu. DNNN đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước, cũng như nắm giữ những lĩnh vực kinh tế then chốt của đất nước. Tuy nhiên, thực tế hiệu quả hoạt động của khối DN này hiện chưa tương xứng với nguồn lực khổng lồ đang nắm giữ.

Viện trưởng Cung nói: “Tôi tính nếu tăng trưởng DNNN tính theo tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản là 4,6%, thì giá trị lợi nhuận gia tăng trong GDP là 0%. Nhưng nếu tăng trưởng DNNN tính theo tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản là đạt được 5% thì giá trị lợi nhuận gia tăng trong GDP là 0,27%, nếu đạt được mức 6% thì đóng góp sẽ là 0,95%; đạt mức 7% thì đóng góp 1,6% GDP…”.

Chính phủ đã tuyên bố mục tiêu bao trùm của cơ cấu lại DNNN, là tăng hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của nhà nước tại DN dựa trên việc cải cách quản trị, tăng cường tính công khai, minh bạch trong quản lý DNNN. “Phải đề cao chất lượng CPH là nhà nước có lợi nhiều nhất, nâng cao chất lượng quản trị, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNN sau CPH”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng Ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển DN nhấn mạnh. Đây là những nội dung được hy vọng sẽ được Hội nghị bàn kỹ để sớm có giải pháp.

Đóng góp về vấn đề này, Viện trưởng Nguyễn Đình Cung cho rằng: “Không thể phát triển DN nói chung và DNNN nói riêng theo tư duy và cách thức truyền thống nếu muốn có DN Việt Nam trong top 500 lớn nhất thế giới”. Theo ông, cần phải “hỗ trợ người thắng cuộc”.

Theo đó, thay vì nỗ lực tái cơ cấu các dự án, DN thua lỗ, cần tập trung thực hiện tái cơ cấu toàn diện, tập trung đầu tư, hỗ trợ các DN tốt, DN có tiềm năng phát triển và các dự án đầu tư tốt. Tập trung đầu tư vào các DN quản trị tốt, kinh doanh hiệu quả (đạt tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu ít nhất 20%/năm).

Bên cạnh đó phải loại bỏ hết các khoản trợ cấp, nếu có, đối với DNNN; loại bỏ các hành vi độc quyền không phải là độc quyền tự nhiên. Ngược lại cần thay đổi những quy luật pháp luật đang ràng buộc tính tự chủ của DNNN, cần sửa đổi pháp luật có liên quan mở rộng và bảo đảm quyền tự chủ đầu tư, kinh doanh của DNNN.

“Hãy tháo bỏ cho DNNN để họ tự chủ trong hoạt động trong kinh doanh. Hãy quản họ kết quả hoạt động chứ không nên quản theo cách muốn họ làm gì và chỉ họ phải làm gì”, ông Cung nhấn mạnh.