Quản lý sử dụng tài sản công hiệu quả: Công khai, đề cao trách nhiệm người đứng đầu

	Quy định lạm dụng xe công cứng nhắc thì thấy nhiều vi phạm
	Siết chặt quản lý tài sản công
	Để tránh thất thoát tài sản công

Quốc hội vừa thảo luận về dự án Luật Quản lý sử dụng tài sản nhà nước (sửa đổi). Đa số ý kiến thống nhất cao với việc cần thiết phải ban hành luật này, bởi tổng giá trị tài sản nhà nước ước tính hiện nay lên đến hơn 1 triệu tỷ đồng, nhưng việc quản lý, sử dụng còn thiếu hiệu quả... Đặc biệt là tình trạng lãng phí, thất thoát tài sản nhà nước là đất công, xe công…

Cần phân loại rõ tài sản công

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong tổng tài sản hơn 1 triệu tỷ đồng, phần lớn nhất là Quyền sử dụng đất với gần 700 nghìn tỷ đồng, chiếm hơn 65%; tài sản là nhà, công sở hơn 265 nghìn tỷ đồng, chiếm hơn 25%; tài sản là ô tô gần 24 nghìn tỷ đồng, chiếm 2,3%; tài sản khác hơn 73 nghìn tỷ đồng, chiếm khoảng 7%.

Theo Bộ Tài chính, tình trạng sử dụng sai mục đích, lãng phí tài sản công vẫn còn khá phổ biến. Dư luận gần đây đã rất bức xúc về tình trạng sử dụng xe công không đúng mục đích; hoặc thiếu minh bạch trong thanh lý, cho thuê đất công sở gây thất thoát tài sản của nhà nước. Chỉ riêng việc sử dụng ô tô công, mỗi năm NSNN phải chi tới 13 nghìn tỷ đồng cho 40 nghìn xe công vụ, bình quân 320 triệu đồng/xe/năm. Vì vậy, việc thông qua luật đang được kỳ vọng sẽ ngăn chặn tham nhũng, thất thoát, lãng phí nguồn tài sản quan trọng này.

Tình trạng sử dụng sai mục đích, lãng phí tài sản công vẫn còn khá phổ biến

Đại biểu Lê Anh Tuấn (Hà Tĩnh) đề nghị cần rà soát lại các quy định về phạm vi và phân loại tài sản công trong dự thảo luật để bảo đảm tránh xung đột pháp lý với các luật chuyên ngành khác có liên quan, nhất là Luật DN. Theo ông, định nghĩa về tài sản công và phân loại tài sản công có quy định về tài sản công phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh tại DN có phần mâu thuẫn với Điều 36 của Luật DN 2014. Theo đó, tài sản góp vốn vào DN, kể cả tài sản có nguồn gốc ngân sách đều phải làm thủ tục chuyển quyền sở hữu cho DN.

Về mặt pháp lý, là tài sản thuộc quyền sở hữu của DN. Vì vậy, Ban soạn thảo cần làm rõ tài sản công phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh tại DN có bao gồm tài sản góp vốn vào DN hay không và nếu có thì xử lý mâu thuẫn với Điều 36 của Luật DN như thế nào. Liên quan đến vấn đề này, ông còn đề nghị rà soát lại quy định mang tính nguyên tắc về việc sử dụng tài sản công vào mục đích liên doanh liên kết và bảo đảm yêu cầu không làm mất quyền sở hữu về tài sản của nhà nước.

Đồng tình với quan điểm này, nhiều đại biểu cũng đề nghị cần cân nhắc quy định cho phép các cơ quan nhà nước được sử dụng khai thác tài sản công chưa sử dụng hết công năng vào mục đích cho thuê khai thác theo Điều 35 của dự thảo luật. Bởi tài sản công tại cơ quan nhà nước chủ yếu là các tài sản phục vụ công tác quản lý của nhà nước. Vì vậy, cần phải bảo đảm việc quản lý, sử dụng tiết kiệm đúng mục đích, tiêu chuẩn, định mức, không được cho thuê kinh doanh dịch vụ, liên doanh liên kết, nhất là trụ sở làm việc, phương tiện đi lại, trang thiết bị.

Việc quy định theo hướng cho phép cơ quan nhà nước được sử dụng hội trường, phương tiện vận tải chưa sử dụng hết công suất cho cơ quan nhà nước khác, đơn vị lực lượng vũ trang, đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam, tổ chức chính trị xã hội sử dụng chung theo đúng mục đích và được thu một khoản kinh phí để bù đắp kinh phí theo Quy định tại Điều 35, Khoản 4, là mâu thuẫn với các nguyên tắc quản lý sử dụng tài sản công được quy định tại Điều 7, Khoản 4 của dự thảo luật. Việc cho thuê khai thác vận hành tại cơ quan Nhà nước, hoặc thuê đơn vị có chức năng thực hiện quản lý vận hành theo quy định tại Điều 36, Khoản 1, Điểm c của dự thảo không phù hợp với mọi cơ quan nhà nước trước yêu cầu bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật công tác hiện nay.

Gắn trách nhiệm với người đứng đầu

Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng đề nghị Quốc hội cần cân nhắc việc luật hóa cho phép tất cả các đơn vị sự nghiệp công lập được khai thác tài sản công chưa sử dụng hết công năng vào mục đích sản xuất kinh doanh dịch vụ, cho thuê liên doanh liên kết, quy định từ Điều 54 đến Điều 57 của dự thảo vì: mục tiêu thành lập các đơn vị sự nghiệp công lập là thực hiện các hoạt động sự nghiệp với ngân sách do nhà nước đài thọ, việc cho phép các đơn vị sự nghiệp công lập được sử dụng tài sản chưa sử dụng hết công năng để cho thuê khai thác góp vốn kinh doanh do cơ chế thị trường như là để hợp pháp hóa thực tiễn đang diễn ra hiện nay. Mặc dù có những ưu điểm, nhưng trên thực tế sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu chính khi thành lập các đơn vị này, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học.

Hơn nữa, việc sử dụng tài sản tại đơn vị sự nghiệp công lập vào các mục đích này chịu sự ảnh hưởng bởi các quy luật thị trường và có khả năng bị mất vốn do kinh doanh thua lỗ, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng, nhiệm vụ của đơn vị sự nghiệp công lập. Bên cạnh đó, còn có khả năng ảnh hưởng đến uy tín nếu tài sản góp vốn là thương hiệu của đơn vị sự nghiệp công lập. Trường hợp góp vốn liên doanh liên kết thì việc hạch toán từ hoạt động cho thuê khai thác của các đơn vị sự nghiệp công lập là rất khó theo dõi và quản lý theo phương diện quản lý nhà nước. Việc sử dụng tài sản tại đơn vị sự nghiệp công lập vào mục đích kinh doanh dịch vụ cũng cần được cân nhắc thận trọng vì sẽ xung đột với nhiều các quy định pháp luật hiện hành khác có liên quan.

Để nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản công, nhiều ý kiến đề nghị Quốc hội cần gắn trách nhiệm của người đứng đầu. Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, đây là việc rất cần thiết và cấp bách. Nợ công của Việt Nam thời gian qua tăng rất nhanh. Nếu chúng ta nâng cao được hiệu quả sử dụng tài sản công thì sẽ là cơ sở để đảm bảo chúng ta hoàn trả nợ công, giảm nợ công. Do đó phải làm thế nào để sử dụng, khai thác hiệu quả, phù hợp với công năng mà ban đầu đã đề ra, trong đó có trách nhiệm của người đứng đầu trong quản lý tài sản công.

Ông Ngân cho rằng, điều quan trọng nhất là phải thống kê, đánh giá được tài sản công hiện nay đang nằm ở đâu và cơ quan quản lý chịu trách nhiệm thế nào; ai là người quản lý trực tiếp, cụ thể tài sản công đó; có thể đánh giá, đo lường được hiệu quả sử dụng tài sản công ra sao? Có như vậy mới tiết kiệm được tiền đầu tư, mới giảm bớt gánh nặng đầu tư công, chi tiêu công ngày càng tăng cao…

“Tôi cho rằng người đứng đầu phải chịu trách nhiệm về tài sản công mà nhà nước đã bàn giao cho quản lý. Nhưng gắn với đó là phải có các điều khoản, điều lệ hết sức minh bạch và tài sản công phải được công khai, để người dân biết đâu là tài sản công, cũng như mục đích sử dụng tài sản công”, ông Ngân đề nghị.