Xử lý nợ xấu: Nhận thức song hành với phương pháp
Tăng trưởng tín dụng hợp lý gắn với xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng | |
Hợp tác đẩy mạnh xử lý nợ xấu | |
VAMC cần “găng tay” để xử lý nợ xấu |
Khó khăn còn bủa vây
Năm 2015, tỷ lệ nợ xấu giảm mạnh do những nỗ lực tích cực của việc tái cơ cấu các TCTD. Tín dụng cũng khởi sắc với mức tăng 17,2%. Nhưng cũng vì tín dụng lấy lại đà tăng nên không chỉ NHNN liên tục nhắc nhở và có các biện pháp nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu rủi ro tín dụng mà bản thân các NHTM vẫn rất thận trọng.
Có người ví von nợ xấu vẫn là "bóng ma" ám ảnh trong năm 2016 của hệ thống NH, dù rằng nợ xấu là câu chuyện tất yếu trong hoạt động của bất kỳ một hệ thống NH nào, không riêng gì ở Việt Nam. Vì thế các chuyên gia cho rằng, vấn đề then chốt là nhìn nhận nợ xấu ra sao, giải quyết thế nào để hệ thống minh bạch và lành mạnh.
Xử lý nợ xấu phải có lộ trình cụ thể trong thời gian dài |
Năm 2016, Thống đốc NHNN chỉ đạo các TCTD phải kiểm soát tỷ lệ nợ xấu dưới 3%; đồng thời tiếp tục xử lý các vấn đề còn tồn đọng. Với VAMC - cơ quan được giao trọng trách trong việc hỗ trợ các TCTD xử lý nợ xấu thì vấn đề quan trọng nhất đối với họ là giải quyết dứt điểm các khoản nợ xấu đã mua.
Lãnh đạo VAMC cho biết, khó khăn lớn nhất hiện nay trong việc xử lý nợ xấu vẫn xoay quanh vấn đề pháp lý. Việc xử lý các nút thắt về tài sản bảo đảm, hỗ trợ các TCTD xử lý nhanh chóng, hiệu quả tài sản bảo đảm phù hợp với các thoả thuận trong hợp đồng tín dụng là chuyện không đơn giản.
Theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính – NH: bản thân VAMC không phải là nhân tố duy nhất để giải quyết và xử lý nợ xấu, mà chỉ là một trong những công cụ hỗ trợ để giải quyết nợ xấu. Ông Hiếu cho rằng, giải quyết nợ xấu liên quan nhiều tới sự điều chỉnh của pháp luật Việt Nam.
Nói đến vấn đề pháp lý, thực tế cho đến nay, quyền về tài sản thế chấp trong không ít các trường hợp còn chưa thực sự rõ ràng. Vì thế VAMC gặp không ít khó khăn trong việc xử lý tài thế chấp của các khoản nợ xấu đã mua. Tài sản không được xác định đầy đủ, rõ ràng, thủ tục giải chấp phức tạp hay việc bất hợp tác của con nợ… là vô vàn những khó khăn cho VAMC trong thu hồi tài sản bảo đảm.
Bên cạnh đó, việc chưa hình thành thị trường mua bán nợ cũng là một trong những rào cản cho VAMC trong xử lý nợ xấu.
Cần lộ trình bài bản
Nói về thị trường mua bán nợ, các chuyên gia cho rằng, việc hình thành thị trường mua bán nợ sẽ giúp ích nhiều cho tiến trình xử lý nợ xấu bởi đây là cơ hội để các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào công cuộc này.
Tuy nhiên, đối với thị trường Việt Nam, điều này vẫn khá khó khăn bởi chưa đáp ứng đủ điều kiện. Để thị trường này được hình thành cần các yếu tố cơ bản như: nợ xấu được mua bán theo giá thị trường; và mua bán nợ xấu phải thực hiện bằng “tiền tươi thóc thật”.
Hiện tại, VAMC mới chỉ thực hiện được việc bán tài sản bảo đảm chứ chưa thể bán được nợ xấu như kỳ vọng do Việt Nam chưa có thị trường mua bán nợ đúng nghĩa. Cũng có ý kiến cho rằng, mua bán nợ theo cơ chế thị trường cũng không thể chắc chắn là hoàn toàn làm triệt tiêu nợ xấu được vì NH vẫn phải cho vay, khách hàng đương nhiên sẽ vẫn còn nghĩa vụ trả nợ. Nên chuyện cần làm, quan trọng hơn là phải tách khoản nợ này ra khỏi TCTD trước.
Vấn đề thứ hai, là sự minh bạch, phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro theo thông lệ quốc tế.
Hiện nay, theo quy định tại Thông tư 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 và Thông tư 09/2014/TT-NHNN ngày 18/03/2014, kể từ 01/01/2015 các TCTD phải thực hiện tham chiếu kết quả phân loại nợ đối với từng khách hàng từ Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam (CIC) để phân loại lại nhóm nợ của khách hàng theo nhóm nợ cao nhất nếu khách hàng đó đang vay ở nhiều TCTD.
Đây cũng là một trong những cơ sở để giúp cho việc nhìn nhận nợ xấu được xác thực hơn. Từ đó mỗi TCTD mới có thể có biện pháp “thanh lọc hoá” nguồn tiền của đơn vị mình. Và một tiến bộ đáng kể được dư luận đánh giá cao trong vấn đề xử lý nợ xấu của ngành NH là từ tháng 3/2015, số liệu nợ xấu trong báo cáo của TCTD và từ phía NHNN đã không còn chênh lệch như trước. Tỷ lệ nợ xấu theo báo cáo của các TCTD đã thực hiện tham chiếu nợ theo CIC.
Trao đổi với phóng viên, giám đốc một NHTMCP cho rằng, một trong những điểm mấu chốt để giải quyết nợ xấu là việc trích lập quỹ dự phòng rủi ro. Mỗi NHTM phải thực hiện nghiêm túc chuyện này một cách sít sao nhất có thể. Trung thực với chính mình, thì mới bảo vệ được mình, không thể giấu giếm. “Vì đây không phải là chuyện muốn giấu là được” - vị này nhấn mạnh.
Thêm nữa, việc nâng cao năng lực quản trị rủi ro cũng là công việc hàng ngày, hàng giờ và chưa bao giờ hết quan trọng của mỗi nhà băng. NHTM không thể cứ trông chờ vào các công cụ hỗ trợ của Nhà nước khi có phát sinh nợ xấu, mà tự bản thân phải nhận thức được để chủ động xử lý nợ xấu thông qua việc xây dựng các nguyên tắc quản trị rủi ro như: chất lượng tín dụng, tỷ lệ cho vay, đánh giá phân loại khách hàng…
Trong năm 2016, nợ xấu được kỳ vọng sẽ có nhiều tín hiệu khả quan hơn. Nhưng khi tất cả các khâu đầu vào có ổn, mà đầu ra chưa xử lý được, thì vẫn chưa thể xem là hiệu quả. Môi trường pháp lý chắc chắn cần phải được cải thiện để có thể tạo cơ sở chặt chẽ hơn cho việc xử lý nợ xấu đạt kết quả.
Song cũng phải khẳng định ngay rằng, giải quyết và xử lý nợ xấu sẽ không thể nào thực hiện được ngay trong “một sớm một chiều”. Mà trong “cuộc chiến” này, phải thực hiện từng bước, từng khâu của một lộ trình bài bản, hiệu quả và triệt để nhất trong thời gian dài. Xử lý nợ xấu cần sự phối hợp cả của Nhà nước, NHTM và phía DN.
Luỹ kế từ năm 2013 đến 31/12/2015, VAMC thu hồi nợ được 22.783 tỷ đồng (gồm thu từ bán nợ, tài sản bảo đảm…) đạt 228% với kế hoạch đề ra đầu năm; thanh toán trái phiếu đặc biệt với giá trị hơn 11.737 tỷ đồng cho các TCTD. |