Ăn Tết, chơi Tết và CPI

Nếp ăn Tết của người miền Bắc có từ xa xưa. Đêm giao thừa, mâm cỗ cúng tổ tiên thông thường phải có 6 đĩa, 4 bát. Ấy là cách gọi một mâm cơm cơ bản nhất cúng tối ba mươi. Sáu đĩa là: thịt gà luộc xếp trong đĩa bầu dục, nem rán với nước nắm không tỏi, bò xào rau thập cẩm thêm nấm hương bỏ chân cho thơm, giò lụa tỉa hoa đỡ cứng miếng giò, bánh chưng bóc vỏ lấy lạt xắt tám miếng tam giác xanh màu lá, thêm đĩa xôi gấc màu đỏ lấy may.

Tùy gia cảnh, mâm cơm cúng Tết có thể thêm đĩa thịt đông úp từ bát cho tròn vành, dựng miếng; hay đĩa dưa chua kèm tỏi muối cho đỡ ngán thịt cá…

Tiêu dùng ngày Tết vẫn tăng mạnh, nhưng không còn là cớ để giá cả bị đẩy cao chót vót

Bốn bát thì cơ bản là canh măng nấu chân giò lợn. Măng phải là loại lưỡi lợn dày, chuyển từ miền núi đã chuyển màu nâu vì bồ hóng bếp. Thứ nữa là bát miến nấu lòng gà, thêm tí hành và mùi lấy màu xanh; rồi bóng nấu thả với giò sống nhồi nấm hương, chứng chim cút, củ xu hào, cà rốt… Tùy gia cảnh có thể thêm bát cá kho nhừ ủ kỹ trong than rơm hôm luộc bánh chưng, hay bát thịt kho tàu với trứng gà ta rán…

Lệ là thế, cúng xong cả gia đình lại ngồi ăn với nhau mâm cỗ lộc tổ tiên, nghe Chủ tịch nước chúc Tết trên tivi. Lũ trẻ thì hóng pháo hoa. Người già chờ thủy tiên nở bên chén trà mạn ướp hương nhài nổi vị trong cái se lạnh của đêm giao mùa.

Cữ đêm muộn, gia chủ thắp nén nhang thơm lên mâm cơm ngoài cửa nhà, đơn giản nhất là giò cắt khoanh, thêm đĩa bánh chưng với chén rượu, ít muối gạo… Nhang tàn, rượu và gạo muối được hất ra trước cửa. Cả nhà lại nhấm nháp thịt gà với vài ly rượu màu, rồi người già người trẻ mừng tuổi nhau, chúc năm mới an lành và may mắn.

Cứ thế, mấy ngày Tết người miền Bắc chỉ quanh quẩn bên mâm cỗ. Thăm thú nhà nhau, sau câu chúc Tết và mừng tuổi thể nào gia chủ cũng chèo kéo xuống mâm. Cơm dọn, chỉ loáng cái đầy mâm, sẵn cho cánh đàn ông nâng ly rượu cho xuân thêm nồng đượm…

Người miền Nam chơi Tết lại rất khác, nhiều gia đình có thói quen đi “trốn” cái nóng đô thị. Ngay cả nhiều gia đình từ miền Bắc vào sinh sống giờ cũng đã quen nếp Tết đến kéo nhau đi ra biển Vũng Tàu, Nha Trang… Ai nhớ cái lạnh miền Bắc thì lên Đà Lạt. Sài sang hơn thì bố mẹ con cái kéo nhau đi Thái Lan tắm biển, sang Singapore mua sắm… Có lẽ, cái nóng miền Nam đúng độ Tết lại gay gắt hơn, nên ăn uống chẳng thể khề khà như miền Bắc. Chuyện thăm nhau trong những ngày Xuân cũng không thành lệ.

Nhưng chính người miền Bắc, ở miền Bắc giờ đây cũng đã giảm dần chuyện ăn uống trong 3 ngày Tết. Thực phẩm kém an toàn chính là nỗi lo thường trực trong những ngày nghỉ dài này. Nên các bà nội trợ giờ chuẩn bị Tết mua từ thịt sạch đến rau an toàn. Giờ mâm cỗ có thêm món đùi gà hun khói Hàn Quốc, thịt lợn đụng được chia phần từ lòng non đến tim gan, thịt đủ loại thủ, thăn, chân giò...

Mâm cơm đơn giản hơn, ít món hơn kẻo lại phải ăn đồ lưu cữu đến tận khi đi làm lại. Chính vì thế, hàng hóa bán Tết giờ tiêu thụ vẫn mạnh, nhưng không còn sốt giá nhiều như thời gian trước. Mấy năm nay, chuyện ngược đời là có lúc rau xúp lơ xanh còn bán rẻ như cho, dưa hấu đổ đi vì ế…

Đời sống người dân khá giả lên, mấy năm nay nhiều nhà có ô tô riêng, Tết đến cũng kéo nhau đi du lịch xa, gặp đâu nghỉ đó, có gì ăn nấy. Chơi Tết cũng bắt đầu được nhiều gia đình miền Bắc học theo người miền Nam. Những gì là hồn cốt ngày Tết cổ truyền vẫn còn, nhưng không duy trì trong cả 3 ngày Tết nữa. Các bà nội trợ vẫn chuẩn bị sẵn đồ ăn thức uống, để lỡ nhà có khách thì sẵn tay áo lên ít phút là có mâm cơm “nhẹ phần gắp và nặng phần rót”.

Tiêu dùng ngày Tết vẫn tăng mạnh, nhưng không còn là cớ để giá cả bị đẩy cao chót vót. Ngay trước Tết, Tổng cục Thống kê công bố chỉ số giá tiêu dùng tháng 1/2016 không thay đổi so với tháng trước đó, phát đi dấu hiệu đầu tiên của một cái Tết khó đột biến về giá cả tiêu dùng.

Nền kinh tế đang ổn định hơn ngay cả trước các “cú sốc” tiêu dùng như trong những ngày vừa qua. Thói quen ăn Tết thay đổi cũng đang thấm dần vào các chỉ tiêu kinh tế. Như năm nay, trước kỳ nghỉ Tết giá xăng dầu lại giảm rất mạnh nữa. CPI tháng Tết sẽ công bố trong ít ngày nữa, có lẽ sẽ lại chẳng thể quá cao…