Chính quyền đô thị TP.HCM: Tinh gọn, hiệu quả và bứt tốc

Một số vấn đề cần làm rõ

Các đại biểu Quốc hội đều nhất trí cao về việc cần ban hành Nghị quyết về tổ chức chính quyền đô thị tại TP.HCM. Dự kiến Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Nghị quyết này vào sáng 16/11/2020.

Nhưng nhiều đại biểu cho rằng cũng còn một số nội dung cần làm rõ, như vấn đề phương thức thực hiện quyền dân chủ nhân dân ở 2 cấp không có Hội đồng nhân dân (HĐND); căn cứ nào để quy định HĐND thành phố thực hiện quyền lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) quận; nên hay không nên tăng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách…

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Bình Dương) đề nghị Chính phủ làm rõ căn cứ pháp lý về quy định HĐND thành phố thực hiện quyền lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận tại khoản 5, Điều 2. Theo đại biểu Nhân, chức vụ này không do HĐND thành phố bầu mà do Chủ tịch UBND thành phố bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, luân chuyển, biệt phái. Để tránh gây những tranh cãi không cần thiết về sau này, đại biểu Nhân đề xuất: “Kết quả giám sát của các cơ quan, tổ chức, các đại biểu dân cử, kể cả đại biểu Quốc hội là những căn cứ quan trọng để đề nghị Chủ tịch UBND thành phố xem xét trách nhiệm của Chủ tịch UBND quận thay cho quy định quyền lấy phiếu tín nhiệm của HĐND thành phố”.

Giải đáp vấn đề này Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết, chính Nghị quyết này của Quốc hội là căn cứ pháp lý để chúng ta tổ chức việc lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận. “Nghị quyết này chính là cơ sở pháp lý để chúng ta làm việc này và việc lấy phiếu tín nhiệm đối với Chủ tịch UBND quận là rất cần thiết trong điều kiện không tổ chức HĐND ở quận và tăng cường kiểm soát quyền lực”, Phó Chủ tịch Uông Chu Lưu nhấn mạnh.

TP. HCM hôm nay

Một băn khoăn khác được đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) nêu ra là phương thức thực hiện quyền dân chủ nhân dân ở 2 cấp không có HĐND. Trong Đề án mới có những giải pháp bảo đảm về mặt chính trị (như tăng cường vai trò cấp ủy đảng, tăng cường vai trò các tổ chức đoàn thể) nhưng đây là văn bản pháp luật quy định nghĩa vụ, quyền hạn của chính quyền cũng như trách nhiệm, quyền hạn của nhân dân, của cử tri cho nên phải có bảo đảm pháp lý.

Đại biểu Lê Thanh Vân đề xuất 5 giải pháp cần phải được quy phạm hóa bằng các quy định trong Nghị quyết, bao gồm: Trách nhiệm giải trình của chính quyền thành phố, chính quyền quận và phường theo định kỳ đối với những nơi không có HĐND; Định kỳ tổ chức đối thoại của người đứng đầu chính quyền từng cấp với nhân dân; Tăng cường thời lượng, số lượng tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND thành phố và tăng cường số lượng đại biểu Quốc hội chuyên trách; Tăng cường hoạt động giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội TP.HCM; Có hình thức phù hợp để trưng cầu dân ý và xin ý kiến nhân dân, nhất là khi chính sách tác động đến bề mặt rộng liên quan đến địa giới hành chính phường, quận, nhất là thu hồi đất đai. “Tôi cho rằng, thực hiện được 5 giải pháp đó bằng các quy phạm cụ thể mới bảo đảm được quyền dân chủ của nhân dân thông qua chính quyền và người đại diện của mình”, đại biểu nói.

Cần tăng thêm đại biểu chuyên trách

Tại phần giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân thống nhất với quan điểm của đại biểu Lê Thanh Vân và cho rằng, cần tăng cường dân chủ trực tiếp những vấn đề có liên quan đến lợi ích của người dân. “Sắp tới, Bộ Nội vụ trình Quốc hội Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, chúng tôi sẽ quy định cụ thể hơn về những nơi không có HĐND sẽ thực hiện tăng cường dân chủ trực tiếp”, Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân cho biết.

Trong thảo luận, nhiều đại biểu đề nghị cần tăng đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Việc không tổ chức HĐND quận, phường nhằm đáp ứng 2 yêu cầu: Để đạt hiệu quả trong giải quyết nhu cầu, nguyện vọng, bức xúc của người dân một cách thực chất nhanh hơn mà không thông qua các cấp trung gian; Góp phần tinh gọn bộ máy chính quyền, bảo đảm sự liên thông, điều hành thống nhất, linh hoạt, phù hợp với đặc thù của địa bàn siêu đô thị. Nhưng điều đó cũng đặt ra yêu cầu cần tăng cường vai trò và cơ chế giám sát của cơ quan dân cử ở cấp thành phố, nhằm bảo đảm thực hiện đầy đủ quyền đại diện cũng như đủ năng lực tiếp nhận và phản ánh tâm tư nguyện vọng của người dân trong điều kiện không tổ chức HĐND ở quận, phường, đại biểu Tô Ái Vang (Sóc Trăng), phát biểu.

“Tôi kiến nghị xem lại cơ cấu đại biểu HĐND thành phố theo hướng phải đủ lực, cần tăng thêm số lượng, chất lượng đại biểu HĐND thành phố hoạt động chuyên trách để có thể bao quát được hết công việc” đại biểu Vang đề xuất. Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP. HCM), đề xuất tăng thêm là 3 đại biểu (lên 19 đại biểu).

Các đại biểu trong thảo luận cũng thống nhất cao với Tờ trình của Chính phủ về việc thông qua dự thảo Nghị quyết này ngay tại Kỳ họp này. Đại biểu Nguyễn Mai Bộ (An Giang) phân tích, nếu không quy định có hiệu lực ngay từ ngày 1/1/2021 thì sắp tới vẫn phải tổ chức bầu cử HĐND thành phố, sau đó mới giải thể. Còn theo đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết (An Giang), cần có thời gian chuẩn bị ban hành hướng dẫn tổ chức bầu cử đại biểu HĐND các cấp tại TP. Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2021-2026, vì vậy Nghị quyết cần có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021 để triển khai thực hiện được từ 1/7/2021. Hơn nữa, các hồ sơ chuẩn bị đã đầy đủ, đáp ứng được yêu cầu, quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật hiện hành. Do đó, đại biểu thống nhất xem xét thông qua Nghị quyết tại Kỳ họp này theo quy trình rút gọn, để không gây chậm trễ trong triển khai.