Cơ hội, thách thức với tuyển dụng ngành Ngân hàng trong chuyển đổi số

Tập đoàn Navigos Group vừa phát hành báo cáo “Cơ hội và thách thức đối với nhà tuyển dụng và ứng viên ngành Ngân hàng trong thời kỳ chuyển đổi số”, nhằm cung cấp những quan sát cập nhật về thực trạng của ngành trong bối cảnh chuyển đổi số. Đồng thời, đưa ra các đề xuất cho ứng viên và nhà tuyển dụng nhằm giúp tối ưu hoá nguồn lực đã có và thu hút thêm các nguồn nhân sự khác để tiếp tục đà tăng trưởng trong thời kỳ chuyển đổi số.

Chuyển đổi số là thay đổi tất yếu

Đứng trước các hành vi tiêu dùng của khách hàng đang ngày càng thay đổi theo xu hướng số hóa, các ngân hàng đã và đang ứng dụng chuyển đổi số nhằm đáp ứng các nhu cầu thay đổi không thể đảo ngược được này.

Các ngân hàng tập trung vào chuyển đổi số, tự động hóa dẫn đến việc tăng nhu cầu về các vị trí liên quan đến IT, công nghệ, dữ liệu… Những vị trí được tuyển dụng này đặc biệt tập trung vào nguồn nhân sự chất lượng cao nhưng lại rất khó tìm kiếm và cần đầu tư nhiều chi phí do tính cạnh tranh trên toàn thị trường.

Thêm vào đó, định hướng chuyển đổi số đã được nhiều ngân hàng thực hiện từ 3-5 năm trước đây nhưng chủ yếu là các ngân hàng lớn có tiềm lực mạnh mới có khả năng đón đầu.

Tuy nhiên, trong khoảng năm 2021-2022, rất nhiều các ngân hàng từ nhỏ đến lớn cũng đang phải bước vào cuộc đua này. Một phần do các ngân hàng cần phải cạnh tranh với nhau, một phần nữa là tác động của đại dịch khiến ngân hàng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số này.

Trong mảng chuyển đổi số, việc tuyển dụng nhân sự gặp phải một số thách thức. Trong đó, nổi lên là nguồn ứng viên hạn chế chưa đáp ứng được với nhu cầu. Hiện nay tại thị trường Việt Nam, nguồn ứng viên trong mảng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng rất hạn chế, cả về số lượng và chất lượng.

Về chất lượng, rất hiếm các ứng viên có kinh nghiệm để triển khai áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất. Về số lượng, ngân hàng có nhu cầu tuyển số lượng lớn và trong thời gian ngắn nhưng lượng ứng viên đạt yêu cầu không đủ đáp ứng.

Bên cạnh đó là sự cạnh tranh khốc liệt về ứng viên. Theo quan sát của Navigos Search, sự cạnh tranh về các ứng viên trong ngành này rất khốc liệt. Đặc biệt, với các vị trí về Công nghệ thông tin (IT), một trong những nền tảng quan trọng trong việc chuyển đổi số, luôn khan hiếm ứng viên. Không chỉ có các ngân hàng cần tuyển các vị trí IT, mà các công ty từ các lĩnh vực khác như tài chính, thương mại điện tử, y tế giáo dục… đều muốn tuyển các ứng viên trong mảng này.

Bên cạnh đó, do cần phải triển khai các sản phẩm và giải pháp công nghệ tiên tiến về chuyển đổi số trong khi các ứng viên trong nước chưa đáp ứng được yêu cầu, các ngân hàng lớn sẵn sàng chi trả những khoản tiền đáng kể để “săn” ứng viên từ nước ngoài về.

Trong hai năm 2020 và 2021, các ngân hàng mong muốn tuyển dụng ứng viên Việt Kiều nhiều hơn tuyển nhân sự là người nước ngoài (expatriate) do ứng viên Việt Kiều có lợi thế hơn khi ít nhiều vẫn hiểu văn hóa Việt Nam, hiểu tiếng Việt và dễ dàng thích nghi hơn. Các nhân sự này đặc biệt được săn đón trong các mảng then chốt như IT, dữ liệu, sản phẩm, quản trị rủi ro…

Các ngân hàng thay đổi về yêu cầu, tiêu chí tuyển dụng. Trước đây, các ngân hàng thường ưa chuộng các ứng viên có nền tảng và đã có kinh nghiệm làm việc tại các ngân hàng khác. Tuy nhiên, hiện nay việc yêu cầu chuyển đổi và phát triển kinh doanh của các ngân hàng thay đổi nên họ cần nhân sự có tư duy và năng lực phù hợp với chiến lược mới, thậm chí đối với một số vị trí, không quan trọng là ứng viên đó đã từng làm việc trong lĩnh vực nào trước đây.

Trong chuyển đổi số nói chung và tại ngân hàng nói riêng, các sản phẩm và dịch vụ sẽ hướng đến việc đặt khách hàng là trọng tâm, và yếu tố này cũng được đặt là kim chỉ nam trong việc tuyển dụng ứng viên. Các ngân hàng khá chú trọng đến tư duy và kinh nghiệm về am hiểu khách hàng của ứng viên trong mảng này. Bên cạnh đó, ngân hàng sẽ tuyển dụng các ứng viên có các năng lực cốt lõi liên quan đến tư duy và sự thích ứng trong môi trường chuyển đổi số như tư duy phản biện, tư duy thiết kế, tư duy linh hoạt, tư duy nhạy bén về kinh doanh, phân tích dữ liệu cũng như thành thạo tiếng Anh.

Mức lương dành cho các vị trí trong mảng huyển đổi số sẽ có thể cao hơn từ 20-30% so với các vị trí cùng cấp bậc thuộc các nhóm nghiệp vụ truyền thống khác.

Thách thức và cơ hội đối với các nhà tuyển dụng

Đối với các vị trí không thuộc chuyên ngành công nghệ thông tin (non-IT), các ngân hàng có thể cử nhân viên từ các bộ phận có nghiệp vụ liên quan trong nội bộ tham gia vào các dự án chuyển đổi số. Ngoài ra, nhiều ngân hàng cũng tuyển ứng viên có kinh nghiệm từ các ngân hàng khác sang. Bên cạnh đó, một số ngân hàng cũng cởi mở trong việc tuyển ứng viên đến từ các lĩnh vực khác đã thực hiện chuyển đổi số, như mảng Thương mại điện tử (e-commerce), Fintech…

Tuy nhiên, các ứng viên cho vị trí non-IT thường vẫn được yêu cầu có kinh nghiệm chuyên môn về nghiệp vụ ngân hàng, sản phẩm và khách hàng. Riêng đối với các vị trí chiến lược cho việc chuyển đổi số, ngân hàng nhắm đến ứng viên nước ngoài, Việt Kiều có kinh nghiệm quốc tế hoặc các ứng viên từ các công ty hàng đầu Việt Nam đã thành công trong việc chuyển đổi số.

Trong khi đó đối với các ứng viên IT, nổi lên là sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường. IT (bao gồm cả công nghệ và dữ liệu) là lực lượng chính yếu của công cuộc chuyển đổi số nên các ngân hàng khi tiến hành chuyển đổi số đều có nhu cầu tăng cường nhân sự và tuyển dụng số lượng lớn ứng viên mảng này. Thêm vào đó, các ứng viên IT được tìm kiếm không chỉ trong lĩnh vực ngân hàng. Họ có thể đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau và ứng tuyển làm việc tại ngân hàng mà không nhất thiết phải có kinh nghiệm làm việc trong ngân hàng.

Việc tuyển dụng và thu hút, giữ chân các ứng viên IT tại các ngân hàng luôn là “sự đau đầu” với nhà tuyển dụng. Các ứng viên này thường không gắn bó lâu với vì họ có thể lựa chọn lĩnh vực đa dạng để làm việc. Điều này dẫn đến sự cạnh tranh gắt gao giữa các công ty trên thị trường để thu hút ứng viên và các ngân hàng cũng phải đưa ra các chính sách tuyển dụng hấp dẫn về lương, thưởng và phúc lợi xã hội.

Bên cạnh đó là thực trạng hiếm có ứng viên IT đáp ứng được toàn bộ các yêu cầu về chuyển đổi số. Do lượng ứng viên IT có đầy đủ kinh nghiệm luôn thiếu so với nhu cầu thị trường nên nhà tuyển dụng có thể hạ dần hoặc lược bớt các tiêu chí tuyển dụng. Họ chấp nhận tuyển những kỹ sư còn ít kinh nghiệm về để đào tạo và đào tạo lại.

Tiếng Anh, tư duy kinh doanh, kỹ năng giao tiếp… đều không phải là lợi thế của các ứng viên mảng IT. Bên cạnh đó, việc họ thay đổi công việc quá nhiều và nhanh có thể dẫn đến việc thiếu hiểu biết sâu về sản phẩm nghiệp vụ của một ngành nghề nhất định, cụ thể ở đây là ngân hàng. Mảng data – dữ liệu bao gồm khoa học dữ liệu, phân tích dữ liệu cũng là một mảng được đặc biệt chú ý và luôn “khát” ứng viên trong chuyển đổi số.

Và với các ứng viên

Có nhiều thách thức đối với ứng viên trong mảng này do quy trình chuyển đổi số mới, phức tạp và khó. “Chuyển đổi số không phải là chuyển đổi thông thường mà đây là mô hình đòi hỏi đầu tư lớn, đồng bộ nhưng cũng cần sự nhanh nhạy và đáp ứng nhanh”, ông Gaku Echizenya, CEO Navigos Group chia sẻ. Do đó, các ứng viên nào vẫn quen với cách làm việc truyền thống sẽ rất khó để thích nghi cảm thấy không đáp ứng được với sự thay đổi, hoặc bị quá tải.

Tuy nhiên, cơ hội dành cho các ứng viên cũng rất lớn. Một trong những cơ hội lớn nhất dành cho các ứng viên trong lĩnh vực này chính là được tiếp xúc với nhiều kiến thức và kỹ năng mới, được thử nghiệm nhiều dự án nên họ được trang bị nhiều tư duy và năng lực làm việc mới như Agile, Scrum..., có cơ hội làm việc trong môi trường cập nhật kiến thức, công nghệ tân tiến. Nếu họ phát huy được những yếu tố này, họ sẽ tạo được sự thành công trong tổ chức hoặc phát huy kinh nghiệm để xây dựng được sự chuyển đổi số tại các ngành khác.

Việc thực hiện chuyển đổi số tại ngân hàng thường có mức độ chuyển đổi nhân sự cao, khoảng 2-3 năm là có thể có thay đổi về nhân sự mới. Do vậy, các ứng viên trong lĩnh vực này cũng có các cơ hội để thay đổi môi trường làm việc mà họ mong muốn trong từng giai đoạn cụ thể trong sự nghiệp của họ.

Theo Navigos Group, để thu hút và giữ chân các ứng viên cho chuyển đổi số, các ngân hàng có thể cân nhắc các yếu tố, bao gồm: Cải thiện cách thức tuyển dụng nhằm tiếp cận với ứng viên phù hợp, đồng thời tăng tốc độ tuyển dụng phù hợp với thị trường chung; Điều chỉnh, xây dựng mới các chính sách hợp lý trong việc thu hút ứng viên; Xây dựng thương hiệu về sản phẩm, dịch vụ cũng như thương hiệu nhà tuyển dụng; Sử dụng các giải pháp khác nhau về tuyển dụng: headhunting, RPO (là một dịch vụ giúp ngân hàng chuyển giao toàn bộ hoặc một phần quy trình tuyển dụng cho các đối tác cung cấp dịch vụ tuyển dụng để có thể tuyển được số lượng nhiều ứng viên phục vụ cho chương trình chuyển đổi số)…

Trong khi đó với các ứng viên, cần quan tâm đến trau dồi kiến thức, năng lực và kỹ năng liên quan đến chuyển đổi số; các kỹ năng về ngoại ngữ, giao tiếp, giải quyết vấn đề; thích ứng nhanh với phương pháp làm việc mới như Agile, Scrum…; tham gia các khóa học, hội thảo, mở rộng mạng lưới thông tin, quan hệ trong lĩnh vực chuyển đổi số để có có thông tin sâu rộng trong ngành…