Công nghiệp hỗ trợ cần chiến lược phát triển dài hơi

Bức tranh đa sắc và rực rỡ

Ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, từ con số ban đầu chỉ khoảng vài trăm đơn vị, đến nay Việt Nam đã có hơn 6.000 doanh nghiệp CNHT và tham gia vào chuỗi cung ứng. Ngoài việc phát triển về số lượng thì chất lượng của các doanh nghiệp cũng đã chuyển biến tốt, nhiều doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng và trở thành nhà cung ứng cấp 1, cấp 2 trong chuỗi của các doanh nghiệp như Samsung, Toyota... Bên cạnh các doanh nghiệp FDI, Việt Nam cũng đã có rất nhiều doanh nghiệp đã tự phát triển thành doanh nghiệp chuỗi, như Vinfast hiện đã có tỷ lệ nội địa hóa trên 60% và nếu nhà máy pin ở Hà Tĩnh hoàn thành thì tỷ lệ nội địa hóa của Vinfast có thể đạt được đến 80%.

Để có được kết quả này, không thể không kể đến tinh thần sáng tạo và nỗ lực không ngừng của cộng đồng doanh nghiệp trong ngành. Bà Bùi Thị Hồng Hạnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT Việt Nam, Giám đốc Công ty NC Network Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp cũng đã chủ động tìm kiếm đối tác, nắm bắt cơ hội hợp tác, hướng đến sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi. Thay vì bị động, hiện nay bản thân các doanh nghiệp đã chủ động hơn, tự đặt ra những bài toán về sản phẩm, chất lượng sản phẩm để cung cấp cho lĩnh vực nào đó. Thậm chí, các doanh nghiệp còn tương tác lại với đối tác để góp ý về tính thực tiễn của sản phẩm, cải tiến công nghệ sản xuất để đẩy quy trình nhanh hơn, hiệu quả hơn và đạt giá trị tốt hơn.

Công nghiệp hỗ trợ phát triển góp phần tạo ra nhiều việc làm chất lượng cao, thúc đẩy đổi mới công nghệ và nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm

Tăng đặt hàng, hỗ trợ tập trung, hiệu quả

Tuy nhiên, ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Thường trực của Hiệp hội Doanh nghiệp CNHT TP. Hà Nội (HANSIBA) cũng thẳng thắn nhìn nhận, các doanh nghiệp trong ngành hầu hết đều là nhỏ và vừa, còn thiếu và yếu nguồn lực nội sinh; quy mô nhân lực và cơ sở hạ tầng còn nhỏ, thiếu lao động trình độ cao, nhất là đội ngũ kỹ sư trong khi việc tiếp cận đất đai, hạ tầng đáp ứng đủ điều kiện sản xuất còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi tiếp cận đổi mới khoa học công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất, chưa biết định hướng xuất khẩu, tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Chưa kể những khó khăn khác liên quan tới nguồn vốn, đất đai, hạ tầng cũng tạo ra rào cản cho khối doanh nghiệp tư nhân phát triển.

Khó khăn là thế, song ông Vũ Đăng Khoa, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần Công nghiệp JK cho rằng, thị trường nội địa còn nhiều dư địa, các doanh nghiệp FDI cũng đang tìm kiếm cơ hội ở đây; doanh nghiệp nội hoàn toàn có thể trở thành những nhà cung ứng trong chuỗi sản xuất, đồng thời cũng có thể tận dụng cơ hội xuất khẩu. Thời gian tới, các doanh nghiệp cần liên kết với nhau theo nhóm đa ngành nghề để sản xuất cụm linh kiện phục vụ trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó, chính sách phát triển các ngành cần được cụ thể hóa tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia.

Cùng chung nhận định này, ông Nguyễn Vân cho rằng việc kết nối các doanh nghiệp tập đoàn lớn quốc tế đang có mặt tại Việt Nam là hết sức quan trọng, cần thúc đẩy để các doanh nghiệp FDI đặt hàng, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam sản xuất linh phụ kiện, từ đó trực tiếp tham gia vào chuỗi sản xuất CNHT. Đồng thời, cần quy hoạch cụ thể từng vùng kinh tế (Bắc - Trung - Nam) để phát triển các ngành CNHT, tránh tình trạng phát triển ồ ạt làm lãng phí nguồn lực của đất nước và cạnh tranh không cần thiết; phải làm rõ vùng nào sản xuất linh kiện cho ngành gì.

Ngoài sự cố gắng của doanh nghiệp, còn rất cần sự hỗ trợ quyết liệt, đồng bộ và dài hạn của nhà nước. Trong đó, cần bố trí đủ nguồn lực để triển khai các hoạt động hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực các doanh nghiệp công nghiệp và CNHT đạt trình độ khu vực và toàn cầu trong quá trình phát triển, rút ngắn thời gian tiếp cận trình độ sản xuất toàn cầu. Các chính sách hỗ trợ cần được xây dựng đồng bộ và theo đuổi kiên trì, dài hạn, đầu tư nguồn lực thích đáng để gấp rút nâng cao năng lực của các doanh nghiệp CNHT thông qua các chương trình có mục tiêu cụ thể. Đặc biệt, Chương trình phát triển CNHT bao gồm các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các khó khăn về thị trường, kết nối chuỗi giá trị, đào tạo, phát triển công nghệ, chuyển đổi số, phát triển bền vững… cần được duy trì và triển khai hiệu quả trong giai đoạn tới để có thể giúp doanh nghiệp trong ngành thực sự chuyển mình và tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi giá trị toàn cầu.