Đẩy mạnh ứng dụng khoa học trong nông nghiệp

Trong những năm qua, hàng loạt chính sách hỗ trợ ngành nông nghiệp đã được triển khai và đạt được nhiều thành tựu, đóng góp lớn cho nền kinh tế Việt Nam. Ngành nông nghiệp có những bước tiến rõ rệt về năng lực sản xuất, không những đáp ứng đủ an ninh lương thực trong nước mà còn phục vụ xuất khẩu. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, cách đây 10 năm khi bắt đầu hội nhập, kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp của Việt Nam mới đạt 19,5 tỷ USD. Song con số này tăng gấp hơn 2 lần, ở mức 41 tỷ USD, trong năm 2020 bất chấp những ảnh hưởng của Covid-19 và thời tiết khắc nghiệt, thiên tai hạn mặn. Bên cạnh đó, Việt Nam tích cực hội nhập với nền kinh tế thế giới và trở thành thanh viên chính thức CPTPP, EVFTA và gần đây nhất là RCEP. Đây là bước đi mang đến nhiều cơ hội, song cũng đầy thách thức, đòi hỏi nền nông nghiệp phải nhanh chóng đổi mới để bắt kịp với sự phát triển và hòa nhập thị trường quốc tế.

Áp dụng KHKT trong sản xuất nông nghiệp là nhiệm vụ trọng tâm

Ông Lê Thanh Hòa - Phó Cục trưởng Cục chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, để phát triển nông nghiệp nông thôn, vai trò của DN là không thể thiếu. Riêng trong chế biến, có tới khoảng 7.500 cơ sở chế biến quy mô công nghiệp; tốc độ tăng trưởng 5-7% một năm. Với hơn 33.000 DN, đây là lực lượng quan trọng đóng góp vào sự phát triển chung của ngành nông sản Việt Nam.

Tuy nhiên lực lượng DN hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp vừa thiếu lại vừa yếu. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện cả nước có khoảng 4.000 DN đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, tuy nhiên có tới 90% trong số đó là quy mô nhỏ và siêu nhỏ ở (dưới 10 tỷ đồng). Vốn đầu tư vào các DN nông nghiệp mới đạt khoảng 200 triệu đồng, chỉ bằng 1/3 trung bình chung của các ngành kinh tế khác.

Bên cạnh đó, dù được hỗ trợ nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất, chế biến tại các DN nói riêng, vào nông nghiệp nói chung vẫn còn nhiều bất cập. Ông Vũ Cường, Trưởng phòng phát triển thị trường sản phầm chăn nuôi, Cục chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, nguồn lực đầu tư nghiên cứu và phát triển tại các DN còn thấp. Trong khi những lợi ích của công nghệ trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho DN là điều không cần bàn cãi. Nhà nước hiện cũng khuyến khích và có những hỗ trợ về chính sách, định hướng chung nhằm thúc đẩy hoạt động này. Song bản thân từng DN cần chủ động, đặc biệt cần tranh thủ kinh nghiệm từ nước ngoài vào hoạt đọng sản xuất kinh doanh của mình.

Ông Vũ Mạnh Hùng - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hùng Nhơn chia sẻ, kinh tế năm 2020 khá ảm đạm khiến bản thân DN phải tự tìm lối đi. Công ty đã thay đổi cơ chế hợp tác từ nhiều năm nay, tiến hành hợp tác với những DN của Mỹ, châu Âu. Việc liên kết với đối tác nước ngoài đem lại nhiều bài học cho công ty nhất là trong việc tận dụng công nghệ hiện đại sẽ là cách để DN đi qua cơn bão 2020. Hiện tại tập đoàn đã làm việc được trên 10 năm với đối tác quốc tế. Việc chọn đối tác như một người bạn, sẽ đi cùng mình trong thời gia dài, nên DN cần lựa chọn chính xác đối tác để hợp tác trong thời buổi thị trường quốc tế đã rất rộng mở.

Theo đó, hiện toàn bộ quy trình chăn nuôi của tập đoàn sử dụng thiết bị từ Đức, Đan Mạch, chuyên gia liên kết với các tập đoàn nước ngoài. Các buổi đào tạo hướng dẫn được thực hiện bởi chuyên gia Đan Mạch. Tập đoàn đi theo hướng giá trị tổng thể, đi theo hướng liên kết chuỗi giá trị, mỗi người làm một mảng, liên kết với hợp tác xã, người nông dân để hình thành dần mắt xích, ông Hùng chia sẻ thêm.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Huyền - CEO Công ty cổ phần sản xuất và xuất khẩu quế hồi Việt Nam cho biết, hầu hết các công ty trong nước không đủ năng lực để tự xây dựng một đội ngũ nghiên cứu riêng. Do đó việc hợp tác với những viện nghiên cứu thế giới là tất yếu. Hiện tại Công ty cổ phần sản xuất và xuất khẩu quế hồi Việt Nam đang hợp tác với đối tác Nhật để phát triển những sản phẩm mới. Công ty kỳ vọng có thể học tập được công nghệ từ Nhật để giảm lệ thuộc thời gian tới.

Theo giới chuyên gia, cùng với việc ứng dụng công nghệ trong sản xuất, các DN trong nước cũng cần chủ động liên kết chuỗi nhằm nâng cao năng lực sản xuất. Chẳng hạn như Công ty cổ phần sản xuất và xuất khẩu quế hồi Việt Nam hiện đang sở hữu 4.000 ha quế hồi hữu cơ, liên kết với 3.000 hộ nông dân tại Yên Bái, Lạng Sơn, Lào Cai. DN hợp tác theo mô hình chuỗi giá trị, bằng cách đào tạo trực tiếp cho hộ nông dân, chuẩn hóa ngay từ khâu ban đầu, đồng thời đẩy mạnh đầu tư máy móc cho các nhà máy sản xuất đảm bảo chất lượng. Mặc dù hiện các loại máy móc ứng dụng trong nông nghiệp, đặc biệt là trồng hồi và quế vẫn còn ít nên DN áp dụng từng nhóm để quản lý hoạt động nhập liệu trong khâu sản xuất, đào tạo cho trưởng, phó nhóm ghi chép thời gian thu hoạch, thăm vườn cho toàn bộ hợp tác xã. Hoạt động này rất thiết yếu trong chuỗi liên kết bởi truy xuất nguồn gốc là rất quan trọng khi xuất khẩu sang thị trường khó tính như châu Âu và Mỹ, bà Nguyễn Thị Huyền cho biết thêm.

Liên kết không chỉ đúng với các DN xuất khẩu mà còn đối với nông dân và thị trường trong nước. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang thúc đẩy mô hình hợp tác xã để sản xuất trên quy mô lớn, tiếp cận thị trường lớn. Chính phủ cũng ban hành Nghị định 98 về thúc đẩy liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản. Bước đi này cho thấy hoạt động liên kết chuỗi rất quan trọng, ông Vũ Cường khẳng định.