Doanh nghiệp thủy sản đề nghị gỡ vướng thuế VAT

Vasep đã gửi văn bản kiến nghị đến Văn phòng Chính phủ và Bộ Tài chính, đề xuất điều chỉnh một số nội dung trong chính sách thuế giá trị gia tăng (VAT), nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt liên quan đến sản phẩm thủy sản sơ chế và hoạt động xuất khẩu qua nền tảng thương mại điện tử.

Các doanh nghiệp lúng túng trong quá trình tuân thủ pháp luật về thuế. Ảnh: Đình Hải

Theo Hiệp hội này, các sản phẩm thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường đang chịu cách áp thuế VAT không thống nhất. Theo đó, khoản 1 Điều 5 Luật Thuế Giá trị gia tăng quy định nhóm sản phẩm này thuộc đối tượng không chịu thuế, tuy nhiên điểm d, khoản 2, Điều 9 lại liệt kê chúng vào nhóm chịu thuế suất 5%.

“Việc cùng một loại hàng hóa nhưng được diễn giải khác nhau giữa các quy định pháp lý đã khiến nhiều doanh nghiệp bị áp mức thuế không đồng nhất, làm tăng chi phí sản xuất và ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh xuất khẩu”, VASEP nhận định.

Trên cơ sở đó, Vasep kiến nghị áp dụng trở lại mức thuế suất 0% đối với các sản phẩm thủy sản chưa chế biến hoặc chỉ sơ chế thông thường, như quy định trước đây tại Nghị định 209/2013/NĐ-CP.

Một bất cập lớn khác liên quan đến việc hoàn thuế VAT đầu vào. Theo quy định hiện hành, doanh nghiệp chỉ được hoàn thuế nếu bên bán đã kê khai và nộp thuế đúng hạn. Tuy nhiên, trong thực tế, theo VASEP, nhiều nhà cung cấp là hộ cá thể hoặc doanh nghiệp nhỏ chưa đến kỳ kê khai hoặc chưa hoàn tất nghĩa vụ thuế. Điều này dẫn đến tình trạng doanh nghiệp mua hàng (dù đã thanh toán đầy đủ, có chứng từ hợp lệ và không vi phạm gì) vẫn không được hoàn thuế do lỗi không kiểm soát được từ phía bên bán.

Hiệp hội này cho rằng, quy định này là bất hợp lý, và đề xuất sửa đổi theo hướng doanh nghiệp được hoàn thuế nếu chứng minh được hồ sơ đầy đủ, hợp pháp và không có hành vi gian lận thuế. Ngoài ra, hiện nay các doanh nghiệp cũng không có bất kỳ công cụ pháp lý hay hệ thống nào để xác minh tình trạng hóa đơn hoặc nghĩa vụ thuế của đối tác. Điều này khiến họ gặp nhiều rủi ro khi mua bán hợp pháp nhưng vẫn bị cơ quan thuế bác đơn hoàn thuế.

Do đó, VASEP đề xuất cần xây dựng hệ thống điện tử cho phép doanh nghiệp xác thực hóa đơn, kiểm tra nghĩa vụ thuế của nhà cung cấp theo thời gian thực, tăng tính minh bạch và giảm rủi ro pháp lý.

Liên quan đến hoạt động xuất khẩu qua thương mại điện tử, VASEP kiến nghị Bộ Tài chính cần xác định rõ những loại tài liệu bắt buộc và cho phép thay thế bằng bản điện tử, phù hợp với thực tiễn của thương mại điện tử hiện đại, qua đó tạo thuận lợi cho xuất khẩu qua nền tảng số. Bởi hiện nay, các doanh nghiệp xuất khẩu theo mô hình này thường không thể cung cấp đầy đủ bộ hồ sơ truyền thống như hợp đồng, hóa đơn bản giấy, do đặc thù vận hành của sàn thương mại điện tử xuyên biên giới. Việc thiếu các chứng từ định dạng cũ khiến doanh nghiệp khó tiếp cận chính sách miễn giảm thuế, dù hoạt động xuất khẩu là hợp pháp và có giao dịch rõ ràng.

Bên cạnh những kiến nghị nêu trên, VASEP cũng đề cập đến một số vướng mắc khác cần được xem xét điều chỉnh như: thuế suất chưa rõ ràng đối với các sản phẩm như bột cá, mỡ cá; quy định phân bổ thuế đầu vào còn phức tạp; hợp đồng hợp tác nuôi trồng giữa doanh nghiệp và nông dân bị loại khỏi diện khấu trừ thuế; hay các quy định xử phạt hành chính còn thiếu linh hoạt và chưa phù hợp với đặc thù sản xuất thủy sản.