Hải sản rớt giá, ngư dân lao đao

Rớt giá trên thị trường

Sau những ngày tháng lênh đênh trên ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa hay Vịnh Bắc bộ, sau những đêm kéo lưới trên biển, áo ướt đẫm mồ hôi, ngư dân miền Trung trở về đất liền với tôm cá đầy khoang. Song, niềm vui trên những gương mặt sạm đen bởi nắng gió, mới thoáng qua đã sớm vụt tắt. Bởi, trên bờ, các loại hải sản đang được thu mua với giá rẻ như cho!

Lênh đênh nhiều ngày ở ngư trường Hoàng Sa, con tàu ĐNa 90695 TS của ngư dân Đặng Văn Hùng, trú tại quận Thanh Khê, (TP. Đà Nẵng), trở về bờ với lượng cá lớn các loại. Tuy nhiên, khi về Đà Nẵng, các chủ vựa lại ra giá thu mua rất thấp. Ông Hùng đành phải chạy vào cảng cá Tịnh Hòa ở Quảng Ngãi để bán hàng. Những con cá lớn lần lượt được đưa lên bờ, song trên gương mặt của các ngư dân vẫn phảng phất nét buồn. Bởi, những thành quả lao động cực nhọc của họ đang được thu mua với giá chỉ bằng nửa so với trước kia.

Tương tự, những bạn thuyền trên tàu cá QNg 98888 TS của ngư dân Ngô Thanh Phong ở Đức Phổ (Quảng Ngãi) cũng không lấy gì làm vui vẻ. Mặc dù, tàu QNg 98888 TS vừa trúng đậm mẻ cá lớn, chỉ sau thời gian ngắn đánh bắt trên vùng biển Hoàng Sa, tàu cá của anh Phong thu được 11 tấn hải sản. Trong đó, có 10 tấn cá thóc, còn lại là cá cờ, cá chim, cá trác và mực... Trên đường vào bờ, mọi người trên tàu nhẩm tính chuyến biển này thu ít nhất cũng được khoảng 700 triệu đồng.

Niềm vui chẳng tày gang, khi con tàu cập bến Thọ Quang ở TP. Đà Nẵng, các đầu nậu chỉ thu mua cá thóc 10 nghìn đồng/kg. Nhiều ngư dân như không tin vào tai mình, khi các chuyến biển trước họ đều bán với giá từ 75 đến 90 nghìn đồng/kg. Cực chẳng đã, giá quá rẻ chủ tàu lại quyết định rời bến, mất thêm tiền dầu rồi chạy vào một cảng cá ở Quảng Ngãi để tìm mối tiêu thụ. Tuy nhiên, ở trong này, các tiểu thương cũng thu mua với giá không bằng nửa trước kia, chỉ được 12 nghìn đồng/kg. Với mức giá này, chủ tàu Ngô Thanh Phong và các bạn thuyền đã mất số tiền lên đến hàng trăm triệu đồng. Trong khi đó, có thời điểm cá thóc được các tiểu thương xuất sang Trung Quốc với giá 110 nghìn đồng/kg.

Giá các loại hải sản trên thị trường đang xuống thấp

Không riêng gì tại Quảng Ngãi hay Đà Nẵng, hiện nay tại nhiều địa phương trong khu vực miền Trung, giá các loại hải sản đang rớt giá thê thảm. Trên các cầu tàu, bên cạnh dịch bệnh, nhiều ngư dân buồn rầu bàn tán chuyện hải sản rớt giá. Trên thị trường, hiện giá cá bình quân đã rớt 50 đến 60% so với đợt trước dịch Covid-19. Cụ thể như, giá cá bè chỉ còn 30 nghìn đồng/kg, trước kia giá 70 nghìn đồng/kg; cá thóc 12 nghìn đồng/kg, giá trước kia 90 nghìn đồng/kg; hay giá cá mú hiện chỉ còn 60 nghìn đồng/kg, nếu so với trước đây chỉ bằng một nửa... Không chỉ có ngư dân lao đao do các loại hải sản rớt giá thê thảm, mà các cơ sở thu mua, DN chế biến hải sản cũng gặp khó. Với các DN, cơ sở chế biến tại miền Trung, lâu nay thị trường xuất khẩu chủ yếu vẫn là Hàn Quốc hay Trung Quốc. Tuy nhiên, kể từ thời điểm bùng phát dịch Covid-19, mọi việc coi như “đứng hình”. Nhiều dây chuyền đã dừng hoạt động, hải sản dồn ứ, tốn kém chi phí bảo quản. Người lao động rơi vào cảnh thất nghiệp...

Cần có chuỗi giá trị hải sản

Thực tế hiện nay việc khai thác, chế biến hải sản của các địa phương trong cả nước đang tồn tại nhiều bất cập. Trong đó, đặc biệt ở khâu tiêu thụ sản phẩm hải sản, các ngư dân quá phụ thuộc vào các thương lái. Mặt bằng giá thường do đội ngũ thu mua quyết định, nghịch lý là đánh bắt được với số lượng càng lớn, thì giá thu mua lại càng thấp. Trong khi đó, trên thị trường xuất khẩu, các DN lại đang phụ thuộc vào nhu cầu từng thời điểm của các thị trường. Chỉ cần một thị trường truyền thống “hắt hơi sổ mũi”, là có thể kéo theo những khó khăn từ DN xuất khẩu, tư thương thu mua xuống tận các ngư dân những người trực tiếp đánh bắt.

Trên thực tế từ đầu năm 2020 đến nay, do dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến tình hình xuất khẩu, thị trường bị thu hẹp nên nguồn hải sản khai thác được trong nước rơi vào cảnh khủng hoảng thừa, giá thành thủy hải sản giảm một cách thê thảm.

Theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), ước tính xuất khẩu thủy sản trong tháng 3/2020 giảm gần 20% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt 549 triệu USD. Trong đó, do tác động xấu của dịch bệnh, xuất khẩu hải sản sang 2 thị trường chính là Trung Quốc, Hàn Quốc bị ách tắc. Tương tự, việc xuất khẩu thủy hải sản của Việt Nam sang những thị trường lớn như EU cũng bị ảnh hưởng lớn do dịch bệnh. Cũng theo VASEP, diễn biến dịch bệnh Covid còn đang rất phức tạp tại các nước trên thế giới. Bởi vậy, trong thời gian tới tình hình xuất khẩu chắc chắn tiếp tục bị tác động giảm.

Thị trường xuất khẩu ách tắc, trong khi mức tiêu thụ ở trong nước cũng đang gặp những khó khăn. Do dịch bệnh Covid-19 lan rộng nên nhiều nhà hàng, khách sạn đóng cửa, dừng kinh doanh. Người dân hạn chế ra đường, hạn chế chi tiêu dẫn đến sức tiêu thụ các loại thủy hải sản cũng giảm mạnh. Khi hải sản rớt giá nhưng vẫn không tiêu thụ được, đời sống của nhiều gia đình ngư dân đang gặp không ít khó khăn. Bởi vậy, theo các chuyên gia, việc nâng cao chuỗi giá trị hải sản, tăng cường khâu chế biến vốn đã được đặt ra từ lâu, nay càng thêm cấp thiết hơn trong bối cảnh đang khó khăn trên diện rộng do dịch bệnh, như hiện nay.

Cụ thể, nên hình thành chuỗi giá trị hải sản được phát triển theo chiều sâu chứ không phải chiều rộng như hiện nay; gia tăng giá trị sản phẩm chứ không dừng lại ở gia tăng sản lượng; bên cạnh đó tăng cường liên doanh, liên kết nâng cao khả năng cạnh tranh của thủy hải sản trong tham gia chuỗi giá trị toàn cầu... Có như vậy mới giúp cho ngư dân, DN bớt lao đao mỗi khi thị trường trong và ngoài nước gặp sự cố như hiện nay.