Công nghệ định hình năng lực cạnh tranh ESG của doanh nghiệp Việt

Quang cảnh Diễn đàn ESG Việt Nam năm 2025

Khoa học công nghệ định hình chất lượng tăng trưởng

Phát biểu tại Diễn đàn ESG Việt Nam năm 2025 chủ đề "Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững" do báo Dân trí tổ chức chiều ngày 22/12/2025, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Hà cho biết, thực tiễn phát triển của thế giới cho thấy, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ quyết định tốc độ tăng trưởng, mà sâu xa hơn, quyết định chất lượng phát triển, năng lực cạnh tranh và sức bền của mỗi quốc gia trong dài hạn. Trong dòng chảy ấy, Việt Nam đang đứng trước thời cơ hiếm có để bứt phá, nếu biết tận dụng đúng động lực và đi đúng hướng.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, khi nói đến khoa học công nghệ, không thể chỉ nhìn ở góc độ tăng năng suất hay mở rộng quy mô kinh tế. Điều cốt lõi hơn là chuyển dịch mô hình tăng trưởng, từ dựa vào khai thác tài nguyên, lao động giá rẻ sang dựa trên tri thức, công nghệ, quản trị hiện đại và trách nhiệm xã hội. Đây chính là nền tảng của phát triển bền vững và cũng là bản chất của ESG.

Một nền kinh tế phát triển bền vững không thể tiếp tục tăng trưởng bằng cách tiêu hao tài nguyên, gia tăng phát thải và để lại gánh nặng môi trường, xã hội cho các thế hệ tương lai. Thay vào đó, tăng trưởng phải gắn với hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm phát thải, bảo đảm công bằng xã hội và minh bạch trong quản trị. Trong cấu trúc này, khoa học công nghệ và chuyển đổi số không còn là công cụ hỗ trợ, mà trở thành động lực trung tâm.

Từ góc độ chính sách, TS.Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với yêu cầu ngày càng cao về chất lượng tăng trưởng. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã tạo nền tảng chính trị quan trọng, xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt, gắn trực tiếp với thúc đẩy ESG và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, ESG không còn là một lựa chọn mang tính tự nguyện, mà đang trở thành “tấm hộ chiếu” giúp doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, tiếp cận dòng vốn xanh và giữ vững niềm tin của thị trường. Tuy nhiên, ESG chỉ thực sự có giá trị khi được triển khai thực chất, dựa trên dữ liệu, công nghệ và hệ thống quản trị minh bạch, thay vì dừng ở các tuyên bố mang tính hình thức.

Ông David Edgardo Falcon Adasme, Giám đốc Môi trường – Bền vững – Quản trị (ESG) của VinFast nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển dịch xanh diễn ra nhanh chóng, ESG đang trở thành năng lực cạnh tranh mới của doanh nghiệp. Điều này buộc các doanh nghiệp phải tăng tốc hoàn thiện hệ thống quản trị, minh bạch hóa báo cáo và biến các cam kết ESG thành thói quen vận hành hàng ngày.

Với một doanh nghiệp toàn cầu như VinFast, việc đứng ngoài các vấn đề về biến đổi khí hậu là điều không thể. Cách duy nhất để “đi nhanh, đi đúng” là tích hợp ESG vào chiến lược và vận hành, coi ESG là một phần của ADN doanh nghiệp, thay vì một bộ tiêu chí bổ sung.

Chuyển đổi số – chìa khóa đưa ESG từ cam kết vào vận hành

Từ thực tiễn doanh nghiệp, chuyển đổi số đang chứng minh vai trò then chốt trong việc đưa ESG đi từ khẩu hiệu sang hành động. Câu chuyện của ngành ngân hàng là một ví dụ điển hình.

Ông Nguyễn Hưng, Tổng Giám đốc Ngân hàng TPBank chia sẻ, chỉ vài năm trước, một giao dịch ngân hàng thông thường đòi hỏi rất nhiều giấy tờ in ấn, ký tá và sao y. Với hàng trăm nghìn giao dịch mỗi ngày, chi phí vận hành, lượng tài nguyên tiêu thụ và thời gian lãng phí là rất lớn, trong khi gần như không thể đo đếm chính xác nếu chưa số hóa.

Theo cách tiếp cận ESG, công nghệ đóng vai trò xuyên suốt cả ba trụ cột. Ở trụ cột môi trường, số hóa giúp giảm giấy tờ, tối ưu tài nguyên và giảm phát thải. Ở trụ cột xã hội, dịch vụ ngân hàng số và eKYC mở rộng tiếp cận tài chính, giảm chi phí xã hội cho khách hàng. Ở trụ cột quản trị, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo và hạ tầng dữ liệu giúp nâng cao tính minh bạch, kiểm soát rủi ro và ra quyết định dựa trên dữ liệu.

Theo ông Hưng, công nghệ không chỉ giúp ngân hàng “làm nhanh hơn”, mà quan trọng hơn là “làm đúng hơn”. Tại TPBank, ESG không được triển khai như một dự án đơn lẻ, mà được đưa vào cốt lõi hoạt động, gắn với dữ liệu ESG, phê duyệt dựa trên dữ liệu, phát triển sản phẩm số và vận hành số nhằm giảm phát thải và lãng phí tài nguyên. Nhờ đó, ESG trở thành cách ngân hàng vận hành bền vững trong dài hạn.

Trong thời gian tới, TPBank sẽ tiếp tục ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, blockchain và fintech để nâng cao hiệu quả hoạt động và thực thi ESG. Với doanh nghiệp, công nghệ không phải là đích đến, mà là công cụ để ESG trở thành chuẩn mực vận hành minh bạch và thực chất.

Ở lĩnh vực sản xuất, ông Võ Đình Trung, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Cải tiến Đổi mới và Bền vững của Công ty Cổ phần Nhựa Duy Tân – Tập đoàn SCG, cho rằng thách thức lớn nhất của ESG không phải là doanh nghiệp phải làm gì, mà là làm thế nào để đo lường và tối ưu ESG xuyên suốt chuỗi cung ứng.

Theo ông Trung, ESG về bản chất là quản trị quy trình. Khi doanh nghiệp xây dựng được quy trình minh bạch, rõ ràng và hiệu quả, ESG sẽ trở thành một phần tự nhiên trong vận hành. Với ngành nhựa, bài toán tăng trưởng luôn đi kèm áp lực gia tăng sử dụng nguyên liệu nhựa nguyên sinh. Do đó, việc đưa nhựa tái chế vào sản xuất là giải pháp dung hòa giữa mục tiêu lợi nhuận và giảm phát thải.

SCG xác định một số nguyên tắc cốt lõi cho chuyển đổi số trong ESG, bao gồm: tích hợp và xây dựng hệ thống kết nối toàn bộ hệ sinh thái; coi dữ liệu là cơ sở phân tích và ra quyết định; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hợp tác công nghệ toàn cầu; số hóa toàn bộ quy trình ESG. Khi dữ liệu đủ tin cậy và quy trình được tối ưu, ESG không còn là khẩu hiệu, mà trở thành giá trị cốt lõi.

Ở góc độ chính sách và chuẩn mực quốc tế, ông Nguyễn Công Minh Bảo, Giám đốc quốc gia của GRI và The ESG Institute tại Việt Nam cho rằng, để doanh nghiệp nhỏ và vừa thực thi ESG hiệu quả, cần có một “cuộc chơi” rõ ràng với sự hỗ trợ về thông tin, đào tạo, dữ liệu và khung pháp lý. Điều này giúp doanh nghiệp tránh rơi vào tình trạng “tẩy xanh” và triển khai ESG một cách hình thức.

“Mỗi doanh nghiệp, tùy theo lĩnh vực hoạt động, cần xây dựng bộ quy tắc ứng xử và hệ thống đo lường tác động phù hợp. Nếu không đo lường được thì không thể quản trị được”, ông Bảo nhấn mạnh.