Hết thời nhân công giá rẻ

	Doanh nghiệp tăng cường tuyển dụng phục vụ đơn hàng cuối năm
	Thị trường lao động: Phục hồi, cơ cấu bền vững hơn

Báo cáo của Tổ chức xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) cho biết, lương công nhân các ngành sản xuất cho các doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam hiện nay chỉ bằng hơn một nửa so với hai quốc gia láng giềng Malaysia và Thái Lan. Nguyên nhân của tình trạng lương thấp do lao động Việt Nam chủ yếu làm các công việc đơn giản như lắp ráp linh kiện.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, Việt Nam không thể sử dụng mãi “lợi thế” nhân công giá rẻ để thu hút đầu tư và cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực.

Theo HSBC, trong số các quốc gia thuộc nhóm ASEAN-6, tỷ lệ đã qua đào tạo đại học ở Việt Nam (cử nhân và sau đại học) trong độ tuổi từ 25 trở lên ước tính ở mức 10% vào năm 2019, thấp hơn so với mức 12% của Malaysia và 16% của Thái Lan. Nhưng cũng có quan điểm cho rằng các công việc đòi hỏi tay nghề cao còn thiếu tại thị trường Việt Nam, dẫn tới vòng lặp tay nghề thấp và lợi ích liên quan tới lương tương ứng.

Ảnh minh họa

Theo HSBC, ngay thời điểm hiện tại, các công việc không đòi hỏi tay nghề đang chiếm một phần tư lực lượng lao động của Việt Nam. Tổ chức Lao động Thế giới (ILO) ước tính chỉ 9% nghề nghiệp ở Việt Nam có thể được xếp vào dạng tay nghề cao trong năm 2021, con số này ở Singapore là 65%.

Để duy trì đà tăng trưởng, theo HSBC, Việt Nam cần cải thiện giáo dục và đầu tư thêm cho nhân lực theo quy mô phát triển của nền kinh tế theo Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2030. Mặc dù những đứt gãy do Covid-19 hiện nay đã không còn nhưng nhu cầu hàng hóa trên toàn cầu lại sụt giảm nên đây cũng là cơ hội thích hợp để Việt Nam xem xét lại kế hoạch cải thiện năng suất lao động. Nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn hậu “dân số vàng” và đặc biệt Việt Nam đang đặt mục tiêu nằm vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030; và nâng GDP bình quân đầu người lên khoảng 7.500 USD.

Theo đó, HSBC khuyến nghị Chính phủ cần cân nhắc ba yếu tố sau: Giảm chi phí cơ hội đối với giáo dục phổ thông trung học; Mở rộng nguồn vốn đầu tư cho giáo dục phổ thông trung học; và Nâng cao chất lượng đào tạo nghề.

Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng trong bối cảnh chi tiêu cho giáo dục phổ thông trung học của Việt Nam giai đoạn vừa qua chủ yếu là từ ngân sách nhà nước, chiếm khoảng 80%, việc tăng nguồn vốn đầu tư vào lĩnh vực này là một bước đi tích cực nhằm nâng cấp trình độ lực lượng lao động.

Tuy nhiên, thực tế từ nhiều năm qua, Việt Nam đã chuyển dịch từ một nền kinh tế dựa vào nông nghiệp trở thành một trung tâm sản xuất nổi bật của khu vực. Việc cơ cấu thị trường lao động chuyển dịch từ nông nghiệp sang công nghiệp kéo theo tỷ trọng lao động tham gia vào khu vực công nghiệp và khu vực dịch vụ cũng tăng. Theo đó, lực lượng lao động Việt Nam bắt đầu tiếp xúc với các kỹ năng và công nghệ cao hơn.

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp sản xuất trong những lĩnh vực có trình độ công nghệ cao cũng đang tìm đến Việt Nam đặt nhà máy sản xuất. Chẳng hạn, Lego vừa khởi công xây dựng nhà máy 1 tỷ USD. Một tên tuổi lớn trong ngành phần mềm là Synopsys cũng vừa công bố sẽ mở rộng hoạt động thiết kế bộ vi xử lý và quan trọng hơn là chuyển một phần chương trình đào tạo kỹ sư sang Việt Nam. Với quy mô lớn hiện tại của Samsung, việc có thêm doanh nghiệp lớn tham gia vào thị trường là một tin tích cực với Việt Nam, tạo điều kiện cho việc chuyển giao kiến thức trở nên đa dạng hơn.

Theo Tổng cục Thống kê, dòng đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ổn định vào Việt Nam cũng góp phần duy trì việc làm ổn định, ghi nhận tỷ lệ lao động có việc làm chính thức tăng hơn so với phi chính thức.