Hoàn thiện khung pháp lý tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển

TS. Trần Du Lịch, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhận định hiện là thời điểm vàng để Việt Nam xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường. Để làm được điều đó, một khung khổ pháp lý vững chắc là nền tảng cơ bản.

Vừa qua, Nhà nước đã ban hành nhiều quyết sách mới, mang tính “bước ngoặt”, thúc đẩy nền kinh tế minh bạch, công bằng, hiệu quả. Đứng trước những thay đổi lớn đó, doanh nghiệp cần cẩn trọng hơn trong hoạt động đầu tư, kinh doanh, chủ động cập nhật các thông tin cần thiết, đồng thời tăng cường phối hợp hiệu quả với cơ quan nhà nước để bảo đảm triển khai an toàn.

Ngoài ra, bên cạnh việc sửa đổi, hoàn thiện các quy định hiện hành, với sự phát triển của nền kinh tế có độ mở lớn, một số tỉnh thành trọng điểm đang nghiên cứu triển khai một số mô hình đầu tư mới nhằm thích ứng với yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.

Trong đó, nổi bật là mô hình Trung tâm Tài chính Quốc tế, được coi là một bước đi chiến lược, thể hiện quyết tâm hội nhập sâu rộng vào thị trường tài chính toàn cầu, đồng thời tạo điều kiện thu hút các dòng vốn đầu tư chất lượng cao. Vì vậy, doanh nghiệp cần chuẩn bị trước để ứng phó với nhiều rủi ro mới, có nguy cơ phát sinh nhiều tranh chấp phức tạp.

Đồng quan điểm, bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) cho biết, khung pháp lý trong lĩnh vực tài chính thuế đã có nhiều điều chỉnh quan trọng, với mục tiêu tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.

“Những hội nghị cập nhật quy định pháp luật có vai trò quan trọng để phổ biến những điểm mới, điểm nổi bật trong chính sách, đồng thời là diễn đàn để cộng đồng doanh nghiệp và chuyên gia pháp lý trao đổi, làm rõ các vướng mắc trong thực tiễn áp dụng. Chỉ khi doanh nghiệp nắm vững “luật chơi” và có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về pháp lý thì mới có thể tận dụng tốt các cơ hội phát triển, hạn chế rủi ro, và góp phần vào quá trình chuyển đổi kinh tế bền vững của đất nước” – bà Vân khẳng định.

PGS. TS. Lê Vũ Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, Trọng tài viên VIAC nhận định, nhằm thích ứng với những diễn biến sôi động của thị trường, những điều chỉnh quy định tại Luật số 56/2024/QH15 được xem là bước “đột phá” cho thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng, góp phần thảo gỡ các vướng mắc, bất cập trong quá trình áp dụng Luật Chứng khoán 2019.

Các quy định mới này sẽ mang lại nhiều chuyển biến tích cực cho nền chứng khoán trong nước, đồng thời chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho định hướng phát triển TP. Hồ Chí Minh trở thành Trung tâm tài chính của khu vực và thế giới. Các quy định mới liên quan đến nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, chào bán chứng khoán riêng lẻ và ra công chúng sẽ nâng cao tính minh bạch, an toàn và chất lượng cho các giao dịch trên thị trường chứng khoán. Thông qua đó nhà đầu tư chứng khoán sẽ được bảo vệ hiệu quả hơn, tạo cơ hội cho hoạt động huy động vốn của doanh nghiệp, cũng như nguồn vốn FDI sẽ đổ về nhiều hơn.

Tương tự, TS. LS. Phan Hoài Nam, Tổng Giám đốc W&A Consulting Law Firm, Trọng tài viên VIAC phân tích, theo quy định, từ 0/7/2025, loạt chính sách mới về thuế sẽ có hiệu lực, tác động trực tiếp đến các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực, với quy mô hoạt động khác nhau, ở cả trong và ngoài nước. Một trong những điểm nổi bật là quy định mới về khấu trừ thuế giá trị gia tăng đối với chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt, được kỳ vọng sẽ tạo cơ sở hạch toán thuế minh bạch hơn.

Đồng thời, các quy định về hoàn thuế giá trị gia tăng đối với dự án đầu tư mới hoặc mở rộng cũng được tạo điều kiện cho doanh nghiệp triển khai các dự án đầu tư hiệu quả hơn. Về thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), chính sách mới cho phép doanh nghiệp được bù trừ lãi từ hoạt động kinh doanh bất động sản với lỗ từ các hoạt động sản xuất kinh doanh khác, giúp tối ưu hóa nghĩa vụ thuế và hỗ trợ doanh nghiệp linh hoạt hơn trong chiến lược tài chính.

Vừa qua Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 222/2025/QH15, quy định về việc thành lập, hoạt động, quản lý, giám sát và các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng cho Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng nhằm thu hút đầu tư vốn, thúc đẩy các động lực tăng trưởng nền kinh tế.

Đáng chú ý, Nghị quyết đã đề cập về việc tăng cường thẩm quyền của trọng tài tại trung tâm tài chính quốc tế. Tuy vậy, để bảo đảm tính khả thi và hội nhập quốc tế, Việt Nam cần tiếp tục nghiên cứu xây dựng một khung pháp lý phù hợp với hệ thống thông luật, làm rõ hơn các quy định liên quan đến tổ chức, vận hành và cơ chế giải quyết tranh chấp trong trung tâm. Đây sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng giúp củng cố niềm tin của nhà đầu tư, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh và uy tín của thị trường tài chính Việt Nam trên trường quốc tế.

Liên quan đến vấn đề giải quyết tranh chấp trong Trung tâm Tài chính Quốc tế Việt Nam, điều 30 Nghị quyết đưa ra nhiều hình thức lựa chọn hình thức giải quyết tranh chấp. Và vấn đề đặt ra với VIAC là làm sau VIAC có thể vươn lên để trở thanh một lựa chọn hoạt động giải quyết tranh chấp trong các Trung tâm Tài chính Quốc tế Việt Nam.

Theo VIAC, muốn giảm thiểu tình trạng tranh chấp ngày càng nhiều giữa các doanh nghiệp, thì doanh nghiệp phải được tiệm cận, phải được hiểu hơn về pháp luật và thị trường. Trong đó, tất cả những vấn đề liên quan đến đổi mới thể chế, pháp luật điều chỉnh lĩnh vực tài chính đang trải qua nhiều thay đổi. Nhất là, một số chính sách như sửa đổi luật chứng khoáng, luật thuế... có ảnh hưởng lớn tới cả thị trường tài chính và thị trường bất động sản và đặc biệt là tới các nhà đầu tư của các thị trường này.