Khơi dậy tiềm năng của các ngành nghề nông thôn

	Vững vàng trong gian khó
	Vực dậy làng nghề truyền thống
	Lắng nghe… phỗng đất

Ngành nghề nông thôn, làng nghề là một nét bản sắc riêng của nền kinh tế, văn hóa Việt Nam từ lâu đời, giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt Nam. Tại Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện Nghị định 52/2018/NĐ-CP về phát triển ngành nghề nông thôn diễn ra mới đây, TS. Lê Đức Thịnh - Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) nhận định, từ khi Chính phủ ban hành Nghị định số 52/2018/NĐ-CP ngày 12/4/2018 về phát triển ngành nghề nông thôn, các làng nghề, ngành nghề truyền thống của nhiều địa phương có thêm động lực để phát triển.

Ảnh minh họa

Đến năm 2020, tổng số các cơ sở tham gia sản xuất kinh doanh phát triển ngành nghề, làng nghề nông thôn là trên 817.000 cơ sở, tăng 119.000 cơ sở so với năm 2017 thời điểm trước khi có Nghị định số 52/2018/NĐ-CP. Các cơ sở này tạo việc làm cho trên 2,3 triệu lao động, tăng 300.000 lao động so với năm 2017 (tăng 15%), trong đó số lao động thường xuyên chiếm 75%, lao động thời vụ chiếm 25%. Thu nhập bình quân của lao động đạt 4-5 triệu đồng/người/tháng, cao gấp hơn 2 lần lao động thuần nông. Tổng doanh thu từ các hoạt động ngành nghề nông thôn hiện nay đạt 236.200 tỷ đồng, tăng 40.000 tỷ đồng (20,5%) so với năm 2017. Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của hàng thủ công mỹ nghệ đạt 2,35 tỷ USD, tăng 0,6 tỷ USD so với năm 2017.

Theo TS. Lê Đức Thịnh, dù trong bối cảnh dịch Covid-19, nhưng năm 2020, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm gốm sứ và các sản phẩm khác như mây tre, sản phẩm thêu, dệt thủ công vẫn tăng trưởng cao. Hiện hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam đã có mặt tại 163 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, Nhật Bản và châu Âu. Trong giai đoạn từ 2018 đến nay, hình thức tổ chức sản xuất đã có xu hướng chuyển mạnh sang các mô hình tổ chức liên kết sản xuất, trong đó tăng 3.459 doanh nghiệp, 882 hợp tác xã và 1.553 tổ hợp tác. Ở nhiều địa phương đã hình thành hệ thống các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác đầu tư liên kết với các hộ gia đình, làng nghề trong cung ứng nguyên liệu, sản xuất, tiêu thụ sản phẩm làm tăng nhanh sản lượng, chất lượng và hiệu quả sản xuất, góp phần tăng thu nhập cho người lao động và lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, sự phát triển của khu vực ngành nghề nông thôn, làng nghề vẫn còn chưa mạnh mẽ, chưa khai thác hết lợi thế, tiềm năng của khu vực này. Cơ sở hạ tầng của làng nghề còn yếu. Bên cạnh đó, sự phân bổ của khu vực ngành nghề nông thôn, làng nghề không đồng đều giữa các vùng, miền, địa phương. Hình thức tổ chức sản xuất trong các làng nghề chủ yếu vẫn là sản xuất tại các hộ gia đình quy mô nhỏ, thiết bị công nghệ sản xuất lạc hậu và sản xuất gây ô nhiễm môi trường, thiếu đội ngũ lao động có tay nghề giỏi, kỹ năng nghề cao…

Trước thực trạng nhiều làng nghề truyền thống có nguy cơ bị mai một, môi trường làng nghề bị ô nhiễm nghiêm trọng, ông Tôn Gia Hóa - Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng luật về làng nghề để đảm bảo hiệu lực cho những hoạt động bảo tồn và phát triển làng nghề một cách bền vững trong tương lai. Cần xây dựng chương trình tổng thể xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề, bởi vấn đề ô nhiễm làng nghề được nhiều cơ quan đánh giá là nghiêm trọng, gây nên những hệ lụy xấu về kinh tế, xã hội và sức khỏe cộng đồng.

Ông Lê Đức Thịnh cho biết, Bộ NN&PTNT sẽ tiếp tục rà soát, đánh giá thực trạng ngành nghề nông thôn, làng nghề hiện nay để hoàn thiện xây dựng Đề án bảo tồn và phát triển làng nghề giai đoạn 2021-2025 trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Các địa phương cần rà soát đất đai, chuyển đổi cơ cấu cây trồng để quy hoạch phát triển các vùng nguyên liệu tập trung ổn định để đảm bảo nguồn nguyên liệu sản xuất ngành nghề, làng nghề. Đồng thời, hỗ trợ và tạo điều kiện mặt bằng đất đai để xây dựng một số trung tâm bảo tồn và phát triển sáng tạo các ngành nghề thủ công chủ lực của Việt Nam theo hướng xã hội hóa; thực hiện có hiệu quả việc đào tạo nghề, thiết kế và phát triển các sản phẩm mới. Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại các sản phẩm ngành nghề nông thôn, làng nghề theo Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia, Chương trình xúc tiến thương mại - du lịch của các địa phương và Chương trình mỗi xã một sản phẩm, phát triển du lịch làng nghề…

Theo ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, việc phát triển ngành nghề nông thôn, bảo tồn và phát triển nghề truyền thống, làng nghề góp phần quan trọng nhằm phát triển nền kinh tế dịch vụ ở nông thôn và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn theo định hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhất là nơi mà sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả và giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Ông Trần Thanh Nam kiến nghị Chính phủ giao Bộ Tài chính nghiên cứu chính sách miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế tài nguyên, thuế thuê đất và tín dụng ưu đãi hỗ trợ phù hợp với điều kiện sản xuất, kinh doanh đặc thù của các ngành nghề thủ công mỹ nghệ.