Khơi thông "tắc nghẽn" tại cảng Cát Lái

Trong những ngày qua, nhiều doanh nghiệp rơi vào tình trạng khó khăn khi nhận thông tin Tân cảng Cát Lái (cảng Cát Lái - thuộc Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn) tại TP.HCM thông báo tạm dừng tiếp nhận container nhập khẩu về do cảng đang quá tải.

Theo ông Nguyễn Phương Nam, Phó tổng giám đốc Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn, hiện hàng hóa tồn bãi tăng cao, gây áp lực gián đoạn. Sau 3 tuần thực hiện giãn cách theo Chỉ thị 16, sản lượng container xuất nhập tàu, sản lượng conatiner giao nhận bãi, số lượt xe ra, vào cảng giao nhận container liên tục giảm so với cùng kỳ năm trước, kéo theo dung lượng tồn bãi cảng Cát Lái tăng cao. Dung lượng tồn bãi ở cảng Cát Lái luôn chạm mức hết công suất, đặc biệt dung lượng dành cho hàng nhập luôn chạm ngưỡng trên 100% công suất.

Tổng cục Hải quan đã ban hành văn bản tháo gỡ khó khăn cho hàng hóa xuất nhập khẩu

Lý giải nguyên nhân, lãnh đạo Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn cho biết, hiện nay lượng hàng nhập tồn đang tăng nhanh do nhiều nhà máy phải thu hẹp sản xuất, ngừng hoạt động 14, 21 ngày do phong tỏa hoặc do không đảm bảo điều kiện “3 tại chỗ”, “2 địa điểm, 1 cung đường”. Cảng Cát Lái từ trước đến nay đã phải thường xuyên hoạt động gần tối đa công suất, nên nếu hàng hóa chậm luân chuyển, tồn bãi tăng cao thì nguy cơ phải tạm thời ngưng tiếp nhận tàu, chờ giải phóng bớt hàng trên bãi là hiển hiện như đã xảy ra tại các cảng của Mỹ, Châu Âu, Trung Quốc trong các đợt dịch vừa qua. Theo tính toán của lãnh đạo cảng Cát Lái, kế hoạch làm hàng của cảng sẽ tiếp tục duy trì đến ngày 15/8/2021 (đạt mức cao nhất 97,5% hàng tồn bãi).

Bên cạnh đó, để duy trì hoạt động thường xuyên, liên tục cho cảng Cát Lái, lượng nhân sự cần thiết bắt buộc phải có mặt tại hiện trường để duy trì hoạt động sản xuất trong ngày (3 ca sản xuất - tiếp nhận trung bình 12 chuyến tàu container xuất nhập khẩu) là khoảng 500 người (nhân viên cảng vụ, lái cẩu bờ, lái cẩu bãi, lái xe nâng, xếp dỡ tàu, hoa tiêu, lai dắt..).. Do tác động của dịch Covid (F0, Fl cách ly; quy định hạn chế đi lại giữa các địa phương...), hiện lực lượng lao động cần thiết cho hoạt động của cảng Cát Lái đang bị thiếu hụt 250 người (50%). Hiện nhiều chuyến tàu phải chờ cầu do thiếu công nhân hoặc chờ cho công nhân nghỉ, phục hồi sức lao động…

Song song với đó, nhiều doanh nghiệp cũng đã phản ánh đang gặp khó vì cảng ngưng nhận container, vì bắt buộc hàng hóa sẽ mất thời gian nằm trên tàu chờ hoặc phát sinh thêm chi phí nếu chuyển sang nhận hàng ở cảng khác. Hơn thế theo ông Nguyễn Văn Kỷ, Phó Chủ tịch Hội Xuất nhập khẩu tỉnh Bình Dương cho biết, các nhân viên giao nhận chứng từ hàng hóa xuất nhập khẩu làm hiện trường là cầu nối cho chuỗi cung ứng hoạt động nhưng khi đến chốt chặn theo Chỉ thị 16/CT-TTg thì không được lưu thông hoặc bị phạt với lý do “công việc không cần thiết”. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy như việc giao nhận hàng hóa bị chậm trễ, công ty bị phạt đền bù hợp đồng với đối tác nước ngoài theo luật thương mại quốc tế vì không giao hàng hóa đúng thời gian đã ký kết.

Để góp phần giải quyết vấn đề này, lãnh đạo Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn đề nghị Hải quan cho vận chuyển hàng hóa nhập khẩu và container tồn đọng trên 90 ngày từ cảng Cát Lái về lưu giữ, giao cho khách hàng và thanh lý tại các cơ sở của Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn; mở rộng các danh mục hồ sơ được tải lên cổng thông tin một cửa quốc gia mà không cần bản giấy, đặc biệt là các hồ sơ của các cơ quan chuyên ngành đã có mã số hồ sơ, hoặc tờ khai hàng trung chuyển, hạn chế khách hàng, đại lý phải đến cảng làm thủ tục; đẩy nhanh công tác thanh lý hàng tồn đọng (bổ sung số liệu container tồn đọng)…

Bên cạnh đó, đơn vị này cũng đề xuất các cơ quan liên quan tạo cơ chế thuận lợi hơn trong việc cấp phép lưu hành cho đối tượng là xe container cũng như thống nhất việc cập nhật thông tin xét nghiệm, test nhanh để các trạm kiểm tra có thể kiểm tra thông tin qua mã QR sức khỏe lái xe qua một app mỗi lần giao dịch thay vì thủ công như hiện nay…

Trước kiến nghị của cảng Cát Lái, Tổng cục Hải quan đã ban hành văn bản tháo gỡ khó khăn cho hàng hóa xuất nhập khẩu. Theo đó, các loại hàng hóa đang lưu giữ tại cảng Cát Lái được vận chuyển đến cảng biển khác trên địa bàn TP.HCM và các cảng cạn (ICD) theo danh mục cụ thể. Tổng cục Hải quan cũng nêu rõ hàng nhập khẩu đến cảng Cát Lái của các doanh nghiệp tại tỉnh Đồng Nai sẽ vận chuyển về ICD Tân Cảng Long Bình hoặc ICD Tân Cảng Nhơn Trạch. Hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp tại tỉnh Bình Dương có thể vận chuyển về ICD Tân Cảng Sóng Thần. Hàng hóa nhập khẩu của các doanh nghiệp tại các tỉnh miền Tây sẽ được vận chuyển về Tân Cảng Hiệp Phước… Ước tính có khoảng 5.000 container có thể được giải phóng ngay trong những ngày tới, chủ yếu là hàng tồn trên 90 ngày sau khi được kiểm kê, phân loại...

Bộ Giao thông - Vận tải cũng đã báo cáo và đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét chỉ đạo Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan và các đơn vị liên quan) có cơ chế cho phép Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn vận chuyển container hàng nhập khẩu, trong đó có container tồn đọng trên 90 ngày về lưu giữ, thông quan, giao cho khách hàng và thanh lý hàng tồn đọng tại các cơ sở của Tổng công ty; Hải quan cho phép doanh nghiệp nộp bản chứng thư scan bằng điện tử trong thời gian áp dụng Chỉ thị 16 và bổ sung bản gốc sau để hạn chế người đến cảng làm thủ tục; ban hành cơ chế riêng trong việc làm thủ tục thông quan và vận chuyển hàng hóa nhập khẩu từ các cảng biển, cửa khẩu về lưu giữ tại các địa điểm thông quan trung gian…