Mục tiêu lạm phát của các ngân hàng trung ương sẽ thay đổi

Quan tâm đến thất nghiệp nhiều hơn lạm phát

Đại dịch coronavirus mới được dự báo sẽ gây ra một cuộc khủng hoảng kinh tế chưa từng có. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cũng cảnh báo thế giới sẽ sớm trải qua một cuộc suy thoái kinh tế tồi tệ nhất kể từ những năm 1930.

Đặc biệt đại dịch đã tước đi công việc của hàng trăm triệu lao động trên khắp thế giới. Đơn cử như tại Mỹ, các biện pháp đóng cửa cách ly để ngăn chặn virus lây lan đã khiến lượng đơn xin hưởng trợ cấp thất nghiệp tăng kỷ lục lên 26,4 triệu chỉ trong vòng 5 tuần tính đến ngày 18/4, xóa sạch thành quả việc làm mà nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt được.

Thất nghiệp tại Mỹ tăng vọt vì coronavirus

Các biện pháp khóa nhằm mục đích giảm thiểu sự lây lan của virus đã dẫn đến việc ghi nhận các đơn xin trợ cấp thất nghiệp ở Mỹ, với 26,4 triệu người nộp đơn xin bảo hiểm thất nghiệp trong năm tuần đến ngày 18/4. Trong khi cuộc khủng hoảng đã xóa sạch mọi công việc đạt được kể từ cuộc Đại suy thoái 1930.

Theo Pushan Dutt - Giáo sư Kinh tế và Khoa học Chính trị tại INSEAD, sự sụp đổ kinh tế từ đại dịch sẽ khiến các ông chủ NHTW trong tương lai thay đổi mục tiêu ưu tiên của họ. Ông cho biết, rất nhiều nhà NHTW hiện nay đã trưởng thành trong giai đoạn cú sốc giá dầu trong thập niên 1970. “Vì vậy, họ đã luôn coi trọng mục tiêu lạm phát, trong khi ít lo lắng về tình trạng thất nghiệp”, ông nói.

Tuy nhiên, “thế hệ các nhà NHTW tiếp theo sẽ trưởng thành trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và đại dịch Covid-19. Theo tôi, những ông chủ NHTW này sẽ đặt nặng vấn đề giảm tỷ lệ thất nghiệp và sẽ bớt lo lắng về lạm phát”, bất kể đó là NHTW Anh, NHTW châu Âu hay Cục Dự trữ Liên bang Mỹ.

Hiện khá nhiều NHTW, bao gồm NHTW châu Âu, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, Ngân hàng Dự trữ Úc và NHTW Anh, đều xây dựng chính sách tiền tệ của mình xung quanh các mục tiêu lạm phát, nhằm giữ giá tiêu dùng tăng ở mức ổn định. Tuy nhiên, Joseph Gagnon - Thành viên cao cấp của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE) cũng chỉ ra rằng, sự tập trung vào việc làm rất có thể xảy ra bên ngoài Mỹ.

“Đối với Fed, việc làm luôn là một mục tiêu tương đương với lạm phát, do đó không cần phải thay đổi”, Joseph Gagnon nói. “Nhưng tôi nghĩ rằng nó có thể thay đổi ở những nơi khác, nơi việc làm không có tình trạng tương tự. Và thẳng thắn là nó nên thay đổi, bởi vì tôi nghĩ rằng chúng thực sự là hai mục tiêu quan trọng như nhau đối với các NHTW”.

Lạm phát giá cả không còn phù hợp

Gabriel Sterne – Trưởng bộ phận chiến lược dịch vụ toàn cầu và nghiên cứu vĩ mô các thị trường mới nổi tại Oxford Economics cùng đồng ý rằng, cuộc khủng hoảng Covid-19 “gần như chắc chắn” sẽ thay đổi sự tập trung của các NHTW với mục tiêu lạm phát.

“Tôi nghĩ rằng coronavirus chắc chắn sẽ có tác động lớn đến lạm phát và quan điểm chính sách”, ông nói. Theo ông hiện hầu hết các NHTW đều nhắm tới mục tiêu lạm phát, nhưng vấn đề đối với mục tiêu lạm phát đó là chúng quá cao nhưng cũng quá thấp. Bằng chứng là trong suốt thập kỷ qua, phần lớn các NHTW vẫn loay hoay trong việc đưa ra mục tiêu lạm phát phù hợp.

Mục tiêu lạm phát quá thấp khiến cho các NHTW không có đủ dư địa để điều hành chính sách tiền tệ. Nhưng nó cũng quá cao khi mà đến nay hầu hết các NHTW đều không đạt được mục tiêu lạm phát của mình.

“Nếu chính sách tiền tệ cố gắng đạt được lạm phát ở mức 2%, thì những gì chúng ta đã thấy là các NHTW không thực hiện được, bởi vì họ đã có đủ không gian việc cắt giảm”, Sterne nói. “Hãy tưởng tượng nếu lạm phát ở mức trung bình 4% và lãi suất trung bình là 4% - điều đó có nghĩa là khi gặp một cú sốc, bạn có thể hạ lãi suất, nhưng không thể giảm nó về 0. Đó là vấn đề của tất cả các NHTW hiện nay”.

Điểm mấu chốt, theo Sterne, đó là mục tiêu lạm phát và dự báo lạm phát của các NHTW cũng không còn phù hợp với môi trường kinh tế hiện nay. “Tôi nghĩ rằng độ tin cậy của cơ chế lạm phát mục tiêu là rất thấp vào thời điểm hiện tại, thấp chưa từng có, đến mức nó trở nên thừa thãi”, ông nói. “Các thị trường tài chính đã làm tốt hơn trong việc dự báo lạm phát so với các NHTW. Tôi nghĩ rằng toàn bộ khuôn khổ hiện nay có độ tin cậy thấp hơn so với khi mục tiêu lạm phát được bắt đầu vào đầu những năm 90”.

Sterne cũng dự báo tất cả các NHTW sẽ không đạt được mục tiêu lạm phát trong bối cảnh đại dịch. Đơn cử như tại Anh, chỉ số giá tiêu dùng tháng Ba giảm tốc xuống mức 1,5% từ mức 1,7% trong tháng Hai; trong khi NHTW Anh đặt mục tiêu giữ lạm phát ở mức 2%.

Theo Sterne, diễn biến lạm phát sẽ tương tự trên toàn cầu, thậm chí còn giảm thấp hơn khi cuộc khủng hoảng coronavirus vẫn tiếp diễn và giá dầu lao dốc. “Chúng ta sẽ thấy rất nhiều nền kinh tế có lạm phát rất, rất thấp, thậm chí là âm trong năm tới, nó khiến mục tiêu lạm phát của hầu hết các NHTW trở nên thừa thãi”.

Ý tưởng rời bỏ mục tiêu lạm phát giá cả đã được dấy lên ngay từ trước khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Tại một sự kiện của Viện Brookings vào tháng 10, hai nhà kinh tế Olivier Blanchard và Robert Solow đã đề nghị Fed nên nhắm mục tiêu lạm phát tiền lương, bởi nó có mối liên kết chặt chẽ hơn với thất nghiệp so với lạm phát giá cả.