Ngành nông nghiệp Việt Nam: Chuyển đổi số làm thay đổi tư duy quản lý, vận hành

Chuyển đổi số - hướng đi tất yếu của nông nghiệp Việt

Hiện vẫn còn hàng nghìn xe nông sản ùn tắc ở các cửa khẩu chờ xuất qua thị trường Trung Quốc. Với thời gian thông quan lên đến 20-30 ngày như hiện nay, hầu hết hàng hóa nông, thủy sản này sẽ bị hỏng, dự kiến phải đổ bỏ, không còn khả năng tiêu thụ. Theo ước tính của Hiệp hội Rau quả Việt Nam, thiệt hại về tiền hàng lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Nếu đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất và tiêu thụ nông sản thì sẽ hạn chế được tình trạng trên.

Ông Phùng Đức Tiến, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) chia sẻ, chuyển đổi số trong nông nghiệp là cơ hội, chìa khóa để hiện thực hóa mục tiêu “Người nông dân sản xuất nông sản chất lượng với chi phí thấp nhất nhưng bán ra được giá cao nhất”. Muốn đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số để kết nối cung cầu thì cần phải có số liệu cụ thể một năm thu hoạch mỗi loại nông sản bao nhiêu, trong đó có con số cụ thể từng tháng. Từ đó, tính toán đem đi tiêu thụ ở thị trường nào, bao nhiêu sản lượng đưa vào chế biến sâu, bao nhiêu xuất khẩu, bao nhiêu tiêu thụ ở thị trường nội địa.

Người nông dân đã làm chủ và áp dụng thành thạo công nghệ trong sản xuất

Tại các sự kiện về nông nghiệp gần đây, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan thường chia sẻ câu chuyện “mù mờ”, người nông dân “mù mờ” về nhu cầu thị trường, từ sản lượng cho đến quy chuẩn chất lượng. Việc nuôi trồng thường dựa trên thông tin loáng thoáng, truyền tai nhau. Người kinh doanh nông sản “mù mờ” về nơi sản xuất, khiến việc truy xuất nguồn gốc gặp nhiều khó khăn. Người tiêu dùng “mù mờ” về nguồn gốc, xuất xứ, về an toàn vệ sinh thực phẩm. Các doanh nghiệp tiêu thụ “mù mờ” về sản lượng cho đến thời điểm thu hoạch. Cơ quan quản lý chuyên ngành các cấp “mù mờ” về thông tin mùa vụ, về nhu cầu thị trường trong và ngoài nước. Bài toán “mù mờ” là vấn đề mà ngành nông nghiệp cần sớm đưa ra lời giải thỏa đáng.

Đại dịch Covid-19 là khủng hoảng toàn cầu, nhưng cũng cho chúng ta những bài học và cơ hội, những suy nghĩ, tư duy tích cực mà trong đó, chuyển đổi số là cơ hội để ngành nông nghiệp phát huy vai trò trụ đỡ của nền kinh tế trong bối cảnh đại dịch và hậu đại dịch.

Theo ông Phạm Văn Điển, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp, với diện tích rừng được Nhà nước giao quản lý là 16,2 triệu ha, trong lĩnh vực chi trả dịch vụ môi trường rừng hiện có 250 nghìn hộ gia đình hưởng lợi trên diện tích 6,5 triệu ha và 1.900 tổ chức Nhà nước là đơn vị chủ quản rừng được hưởng lợi. Nếu thiếu công nghệ số thì sẽ rất khó khăn trong việc chi trả do địa bàn rộng... Gắn với chuyển đổi số, ngành lâm nghiệp đã xây dựng hệ thống thông tin quản lý và tiếp cận đến từng lô rừng.

Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản chia sẻ, Tổng cục đang thực hiện thí điểm cấp giấy chứng nhận khai thác điện tử cho các tàu khai thác. Thông qua đó, sẽ tiến tới thông suốt việc quản lý cơ sở dữ liệu từ khai thác đến chế biến và cấp chứng nhận sản phẩm cho xuất khẩu.

Ông Nguyễn Huy Dũng, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất, Bộ NN&PTNT cần xây dựng chương trình đào tạo cán bộ nông nghiệp số. Song song với đó tiến hành thử nghiệm phổ cập kỹ năng số cho người nông dân, để bà con biết sử dụng công cụ số để phục vụ cho hoạt động của mình. Năm 2022, hai bộ có thể phối hợp tập huấn kỹ năng số cho 11 nghìn nông dân theo hướng mỗi xã có ít nhất một người nông dân sử dụng thành thạo kỹ năng số để làm hạt nhân lan tỏa ra cộng đồng.

Năm 2022, hai bộ sẽ phát động một phong trào công nghệ tham gia vào triển khai các giải pháp phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn và đặc biệt là để thúc đẩy mỗi hộ nông dân trở thành một doanh nghiệp ứng dụng công nghệ. Đồng thời, triển khai sáng kiến phổ cập hạ tầng công nghệ số theo hướng mỗi hộ nông dân có 1 điện thoại thông minh, có 1 đường cáp quang, danh tính số của người nông dân.

Ông Phùng Đức Tiến cho biết, hiện Bộ NN&PTNT đã đưa chuyển đổi số vào nhiệm vụ trọng tâm của ngành, hướng đến mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp “minh bạch - trách nhiệm - bền vững”. Chuyển đổi số đang tác động sâu rộng vào đời sống xã hội của người nông dân, làm thay đổi tư duy quản lý và cách thức quản lý, vận hành ngành nông nghiệp. Chuyển đổi số không phải là cải tiến, mà là sự sáng tạo. Mỗi bước đi chuyển đổi số trong nông nghiệp cần thận trọng, với điểm xuất phát thấp, nguồn lực hạn chế, chuyển đổi số nông nghiệp không được phép sai lầm. Làm ngay, nhưng phải từng bước chắc chắn và làm không ngừng. Không phải tất cả mọi khâu, mọi công việc đều cần phải số hóa đồng loạt. Mỗi chủ thể phải biết cần làm gì trước, công nghệ nào ứng dụng trước, tránh “tham lam” để rồi quá tải và lạc hướng.

Vì vậy, việc nâng cao nhận thức về chuyển đổi số trong nông nghiệp, chuyển nhận thức thành hành động cụ thể, trong đó có công tác tham mưu xây dựng các chiến lược, kế hoạch, định hướng chuyển đổi số trong nông nghiệp và phát triển nông thôn dài hạn và hàng năm là rất quan trọng. Hiện nay, các cơ quan chuyên môn của bộ đang tích cực phối hợp với các đối tác, đơn vị chuyên ngành để thí điểm triển khai chuyển đổi số trong ngành chăn nuôi, trồng trọt một cách cụ thể, khả thi và thiết thực.

Trong năm 2022, bộ sẽ ban hành Đề án chuyển đổi số ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030 làm cơ sở để toàn ngành triển khai chuyển đổi số, tạo động lực mới, đột phá, nâng cao hiệu quả sản xuất; thu hút sự tham gia của mọi thành phần trong chuỗi sản xuất từ người nông dân, nông thôn, doanh nghiệp, hợp tác xã đều tham gia vào quá trình chuyển đổi số, ông Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.