Chuyển đổi số - hướng đi tất yếu của nông nghiệp Việt

Theo nhận định của các chuyên gia, Việt Nam là một quốc gia nông nghiệp với khu vực nông thôn chiếm tới 63% dân cư và 68% lực lượng lao động. Mô hình sản xuất nhỏ lẻ, kém hiệu quả và thiếu liên kết chuỗi giá trị vẫn luôn là yếu kém tồn tại của nền nông nghiệp nước ta trong suốt nhiều thập kỷ. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, việc ứng dụng công nghệ cao (CNC) vào lĩnh vực nông nghiệp đã được tăng cường. Đến nay, Việt Nam đã có 3 khu nông nghiệp ứng dụng CNC, 9 vùng nông nghiệp ứng dụng CNC, 45 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng CNC. Ngành nông nghiệp đã bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến các giải pháp chuyển đổi số và ứng dụng trong hầu hết các lĩnh vực.

Ảnh minh họa

Riêng tại TP.HCM, mặc dù bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch bệnh Covid-19, nhưng sản xuất nông nghiệp trên địa bàn thành phố vẫn tiếp tục chuyển dịch theo hướng nông nghiệp đô thị, nông nghiệp CNC và công nghệ sinh học. TP.HCM hiện có hơn 3.500ha trồng rau, trong đó diện tích trồng rau ứng dụng CNC là 43,9ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Củ Chi, Bình Chánh và Hóc Môn.

Đại diện hợp tác xã Hoa lan Huyền Thoại (huyện Củ Chi) cho biết, nhờ nhanh chóng thích nghi và chuyển đổi kỹ thuật trồng trọt sang mô hình kỹ thuật tiên tiến, với chỉ 8 thành viên và 5 ha ban đầu, đến nay hợp tác xã đã có 21 ha trồng hoa lan, cung cấp cho thị trường trong và ngoài nước 8 tỷ cành và 100.000 cây giống. Việc liên kết và ứng dụng công nghệ cao vào trồng các loại lan đã mang lại nhiều lợi ích cho các thành viên của hợp tác xã như tăng năng suất gấp nhiều lần so với các phương pháp truyền thống, giảm chi phí sản xuất, tăng tính cạnh tranh, kiểm soát tốt chất lượng và số lượng cung ứng theo nhu cầu thị trường.

Thực tế, thời gian qua nhiều hộ gia đình đã áp dụng trong trồng trọt các chương trình, phần mềm quản trị nhằm tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên nước, phân bón… tăng năng suất lao động, giảm phụ thuộc vào điều kiện thời tiết, kiểm soát dịch bệnh và công tác giống được thực hiện tốt hơn. Trong đó, công nghệ IOT, big data bắt đầu được ứng dụng thông qua các sản phẩm công nghệ số, cho phép phân tích các dữ liệu về môi trường, loại cây và giai đoạn sinh trưởng của cây, người tiêu dùng có thể truy xuất và theo dõi các thông số này theo thời gian thực. Việc áp dụng các công nghệ này ngày càng phổ biến ở nhiều địa phương, điển hình là TP. HCM, Đồng Nai, Bình Phước, Lâm Ðồng...

Còn đối với lĩnh vực chăn nuôi, hiện nay một số công nghệ như IOT, blockchain, công nghệ sinh học đang được áp dụng ở các trang trại chăn nuôi quy mô lớn, nổi bật là mô hình các trang trại hiện đại như: Tập đoàn TH TrueMilk, Công ty Vinamilk...

Ðặc biệt, nhiều doanh nghiệp thủy sản tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã sử dụng thiết bị dò cá bằng sóng siêu âm, máy đo dòng chảy, điện thoại vệ tinh, máy thu lưới vây, hệ thống thu-thả lưới chụp, công nghệ GIS và hệ thống định vị toàn cầu (GPS) giúp quản lý đội tàu khai thác hải sản xa bờ. Trong nuôi trồng thủy sản, việc ứng dụng công nghệ sinh học chọn lọc, lai tạo các giống có năng suất, chất lượng cao, có khả năng kháng bệnh, chịu đựng tốt với môi trường; công nghệ AI giúp phân tích các dữ liệu về chất lượng nước, quản lý thức ăn và sức khỏe của tôm nuôi. Công nghệ tự động hóa được áp dụng trong khâu chế biến thủy sản (từ phân loại, hấp, đóng gói, dây chuyền sản xuất), giúp giảm chi phí, bảo đảm chất lượng sản phẩm...

Về phân phối các sản phẩm nông nghiệp, bên cạnh hình thức truyền thống, nông sản đã bước đầu được chào bán trên các sàn thương mại điện tử và được đông đảo người tiêu dùng đón nhận. Nhờ đó, dù dịch bệnh Covid-19 gây khó khăn cho việc mua bán trực tiếp, người nông dân vẫn có thể tiêu thụ được nông sản, người tiêu dùng vẫn có lương thực, thực phẩm, hoa quả để dùng.

Có thể thấy, chuyển đổi số là xu hướng tất yếu để hiện đại hóa ngành nông nghiệp. Bởi công nghệ tiên tiến giúp nâng cao năng suất và giá trị nông sản, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa nông sản trên thị trường trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, việc chuyển đổi số trong nông nghiệp tại Việt Nam đang phải đối mặt với một số thách thức về cơ sở hạ tầng cho phát triển; việc ứng dụng các công nghệ mới chưa đồng bộ. Cùng với đó, mức độ cơ giới hóa trong sản xuất còn thấp, các công nghệ phụ trợ phục vụ phát triển nông nghiệp chưa tương xứng…