Phát triển nguồn nhân lực trong thời đại AI: Từ giảng đường đến thực tiễn

Từ năm 2021, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Quyết định 810/QĐ-NHNN về kế hoạch chuyển đổi số ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng 2030. Chỉ sau vài năm triển khai, nhiều mục tiêu đã đạt trước tiến độ: hơn 90% giao dịch ngân hàng tại các tổ chức tín dụng được thực hiện qua kênh số, 87% người trưởng thành tại Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng. Cũng theo TS. Phan Thanh Đức, Việt Nam hiện được đánh giá là điểm sáng của khu vực Đông Nam Á về phát triển ngân hàng số, với tổng giá trị giao dịch qua Mobile POS và thương mại điện tử đạt gần 85 tỷ USD trong năm 2024.

Định hướng đến năm 2030, ngành Ngân hàng đặt mục tiêu 60% tổ chức tín dụng có doanh thu từ kênh số chiếm trên 30%, và 45% giao dịch tài chính - ngân hàng được thực hiện hoàn toàn trên nền tảng số. Tại sự kiện Chuyển đổi số ngành Ngân hàng 2025 với Chủ đề “Hệ sinh thái số thông minh trong kỷ nguyên mới” đã nhấn mạnh vai trò của các công nghệ lõi như AI, Big Data, Blockchain, góp phần hình thành hệ thống tài chính linh hoạt, minh bạch và lấy khách hàng làm trung tâm.

TS. Phan Thanh Đức - Giảng viên cao cấp, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Học viện Ngân hàng tại Tọa đàm

Đại diện Học viện Ngân hàng cũng thông tin thêm, nhu cầu nhân lực trong lĩnh vực AI tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng nhưng nguồn cung chưa đáp ứng đủ cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện mỗi năm thị trường thiếu từ 150.000 đến 200.000 nhân lực công nghệ, trong đó nhóm chuyên về AI là thiếu hụt nghiêm trọng nhất. Giai đoạn 2025-2030, nhu cầu nhân sự AI dự kiến tăng tới 74%, tập trung vào các mảng như khoa học dữ liệu, kỹ sư vận hành AI, bảo mật - an ninh mạng, và đặc biệt là chuyên gia có kinh nghiệm triển khai thực chiến.

Trong ngành Ngân hàng, nhân lực AI ngày càng giữ vai trò trọng yếu ở các vị trí như quản trị dữ liệu, mô hình rủi ro, gian lận, khách hàng số và tuân thủ. Những vị trí chuyên môn cao - từ kỹ sư dữ liệu, nhà khoa học dữ liệu, chuyên gia học máy (ML/DL) cho tới chuyên gia GenAI/NLP phục vụ tổng đài thông minh, tóm tắt hồ sơ tín dụng, hay trích xuất chứng từ đang được các tổ chức tín dụng ráo riết tìm kiếm. Cùng với đó là nhu cầu lớn về chuyên gia rủi ro mô hình, an ninh AI và kiểm soát tuân thủ, bảo đảm tính minh bạch, an toàn và tuân thủ quy định pháp lý trong vận hành mô hình AI.

Theo TS. Phan Thanh Đức, sự thay đổi không chỉ diễn ra ở các vị trí kỹ thuật mà còn lan tỏa tới các lĩnh vực hành chính, kế toán, marketing, chăm sóc khách hàng, nhân sự hay vận hành. Nhân viên cần trang bị tư duy dữ liệu, khả năng cộng tác với hệ thống AI và kỹ năng sử dụng công cụ thông minh để nâng cao hiệu suất làm việc.

Chẳng hạn, nhân sự văn phòng có thể dùng AI để tóm tắt tài liệu, sắp lịch họp, tra cứu quy định; chuyên viên kế toán - tài chính tận dụng AI để phát hiện bất thường, mô phỏng kịch bản, kiểm soát dữ liệu; trong khi bộ phận marketing ứng dụng AI để phân khúc khách hàng, tối ưu chiến dịch quảng cáo, gợi ý nội dung. Ở lĩnh vực chăm sóc khách hàng, chatbot đa kênh và hệ thống “human-in-the-loop” giúp xử lý linh hoạt các tình huống nhạy cảm; còn trong nhân sự, AI hỗ trợ sàng lọc hồ sơ, so khớp năng lực và cá nhân hóa đào tạo, đồng thời vẫn phải đảm bảo công bằng và bảo mật dữ liệu ứng viên.

Nhấn mạnh vai trò cầu nối giữa đào tạo và thị trường lao động, TS. Phan Thanh Đức cho biết Học viện Ngân hàng đã triển khai nhiều chương trình tiên phong nhằm trang bị năng lực số và tư duy AI cho sinh viên. Các môn học như Trí tuệ nhân tạo trong kinh doanh (Artificial Intelligence in Business), Khoa học dữ liệu (Data Science), Phân tích dữ liệu (Business Analytics), Quản trị dữ liệu (Data Governance) hay Công nghệ tài chính (Fintech) đều được xây dựng theo hướng ứng dụng, gắn liền thực tiễn ngân hàng số…

Chia sẻ thêm với sinh viên, Trưởng khoa Công nghệ thông tin và Kinh tế số, Học viện Ngân hàng tin rằng các bạn trẻ gen Z là thế hệ bản địa kỹ thuật số, đây chính là thế hệ sẵn sàng với AI để có thể dẫn dắt, trở thành lãnh đạo ngành Ngân hàng trong tương lai. Học viện thông qua việc kết nối giảng đường với thực tiễn, doanh nghiệp để hướng tới đào tạo một thế hệ nhân lực ngành Ngân hàng làm chủ công nghệ, qua đó kiến tạo tương lai.