Phát triển vùng Tây Nguyên Xanh - Hài hòa - Bền vững

Ngày 30/11/2023, tại thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng - Phó Chủ tịch Hội đồng điều phối vùng Tây Nguyên đã chủ trì Hội nghị điều phối vùng Tây Nguyên Chuyên đề về Quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đồng chủ trì Hội nghị có đồng chí Hồ Văn Niên, Bí thư tỉnh ủy Gia Lai, với sự tham dự của các bộ, ngành trung ương, các địa phương vùng Tây Nguyên, các chuyên gia và nhà khoa học.

Quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là bản quy hoạch vùng được tổ chức lập theo cách tiếp cận tích hợp đa ngành theo quy định của Luật Quy hoạch. Quy hoạch đã cụ thể hóa hơn phương phướng tổ chức không gian và phát triển các ngành, lĩnh vực chủ yếu của vùng Tây Nguyên đã được đề ra Nghị quyết số 23-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Nghị quyết số 81/2023/QH15 của Quốc hội về Quy hoạch tổng thể quốc gia và các Quy hoạch ngành cấp quốc gia đã và đang được phê duyệt.

Quy hoạch vùng có ý nghĩa quan trọng trong việc “chủ động kiến tạo phát triển và tăng cường liên kết vùng"; tập trung xác định và giải quyết các vấn đề lớn, có tính liên ngành, liên vùng, liên tỉnh; để tái tổ chức không gian phát triển vùng và khai thác, phát huy có hiệu quả mọi nguồn lực nhằm phát triển vùng nhanh, bền vững. Quy hoạch vùng cũng là căn cứ quan trọng để xây dựng Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Hội nghị

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành và các địa phương trong vùng để triển khai lập quy hoạch vùng. Quy hoạch vùng được xây dựng nghiêm túc, bài bản, công phu, khoa học.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức các Hội nghị xin ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước; tổ chức các đoàn khảo sát và làm việc với 5 địa phương trong vùng, các cơ quan, đơn vị chuyên môn của các Bộ, ngành trung ương; gửi Hồ sơ quy hoạch vùng để xin ý kiến UBTW Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các Bộ, ngành, 5 địa phương trong vùng và các địa phương liền kề. Trên cơ sở tiếp thu hợp lý các ý kiến tham gia, ngày 3/11/2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có Tờ trình số 9197/TTr-BKHĐT gửi Hội đồng thẩm định Quy hoạch vùng kèm theo hồ sơ trình thẩm định Quy hoạch để tham gia ý kiến thẩm định theo quy định.

Hội nghị điều phối vùng Tây Nguyên lần thứ hai về Quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện hiệu quả vai trò của Hội đồng điều phối vùng cùng nhau thảo luận về những "nút thắt", "điểm nghẽn" phát triển của vùng trong thời gian vừa qua và đề ra mục tiêu, phương án phát triển cũng như giải pháp tổ chức thực hiện trong thời gian tới; thúc đẩy liên kết nội dung, liên vùng để hướng đến mục tiêu phát triển vùng Xanh – Hài Hòa – Bền vững. Hội nghị đã nghiên cứu và đưa ra những nhận diện, đề xuất có tính mới, đột phá như sau:

Thứ nhất, Quy hoạch khẳng định quan điểm phải đổi mới tư duy về phát triển vùng, chủ động nắm bắt, tận dụng các cơ hội, tập trung nguồn lực giải quyết các điểm nghẽn, mâu thuẫn, xung đột, cản trở trong phát triển. Trong đó, việc quan trọng là phải tạo các cơ chế, chính sách để hình thành các động lực tăng trưởng mới, không gian phát triển mới.

Thứ hai, Quy hoạch vùng nhấn mạnh yêu cầu phát triển kinh tế nhanh và bền vững dựa trên khai thác các nguồn lực và động lực tăng trưởng mới. Chuyển từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp hiệu quả cao, dựa trên ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số. Phát triển kinh tế có trọng tâm, trọng điểm tập trung vào các ngành có lợi thế như: nông nghiệp, du lịch, công nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo. Từng bước tái cơ cấu và phát triển kinh tế vùng theo hướng ưu tiên phát triển các ngành kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn…

Thứ ba, tổ chức không gian Vùng được xác lập trên cơ sở tuân thủ các không gian bảo tồn tự nhiên, sinh thái, môi trường; tuân thủ không gian cho các khu vực an ninh, quốc phòng; phát huy lợi thế và điệu kiện phát triển đặc thù của từng tiểu vùng; nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn hệ sinh thái.

Phát triển vùng Tây Nguyên theo mô hình “3 cực - 3 tiểu vùng - 5 hành lang”. Trong đó, 3 cực phát triển gồm: Thành phố Pleiku, Thành phố Buôn Ma Thuột và Thành phố Đà Lạt. Ba tiểu vùng gồm: Tiểu vùng Bắc Tây Nguyên (gồm 2 tỉnh là Kon Tum và Gia Lai); Tiểu vùng Trung Tây Nguyên (Đắk Lắk); Tiểu vùng Nam Tây Nguyên (gồm 2 tỉnh Đắk Nông và Lâm Đồng). Năm hành lang kinh tế gồm: (i) Hành lang kinh tế Đông Tây; (ii) Hành lang kinh tế Bờ Y - Pleiku - Quy Nhơn; Hành lang Mundulkiri - Đắk Lắk - Phú Yên; (iii) Hành lang kinh tế dọc cao tốc Buôn Ma Thuột - Khánh Hòa; (iv) Hành lang kinh tế dọc cao tốc Dầu Giây - Đà Lạt - Nha Trang; (v) Hành lang kinh tế Bu Prăng - Gia Nghĩa - Bảo Lộc - Bình Thuận.

Thứ tư, hướng tới thúc đẩy hình thành các trung tâm kinh tế tổng hợp, chuyên ngành của vùng theo lợi thế và vị thế để trở thành các cực tăng trưởng của Vùng. Phát triển đô thị và các điểm dân cư nông thôn phù hợp với các điều kiện đặc trưng về tự nhiên, bản sắc văn hóa. Ưu tiên bố trí ổn định các điểm dân cư của đồng bào dân tộc thiểu số, phù hợp với tập quán và phương thức sản xuất mới. Đảm bảo, giải quyết căn bản vấn đề đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Thứ năm, đưa ra các phương hướng phát triển kết cấu hạ tầng nhằm hướng tới mục tiêu kết cấu hạ tầng Tây Nguyên được kết nối đồng bộ, trong đó hạ tầng số, hạ tầng giao thông là các nền tảng quan trọng thúc đẩy Tây Nguyên kết nối với các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, hội nhập kinh tế quốc tế.

Thứ sáu, tiếp tục duy trì ổn định các vườn quốc gia, khu dự trữ thiên nhiên, khu bảo tồn loài và sinh cảnh, khu rừng lịch sử cảnh quan có giá trị đa dạng sinh học cao; bảo tồn nguồn gen động thực vật rừng quý hiếm trong các khu rừng đặc dụng; tập trung xây dựng, củng cố các khu rừng phòng hộ nguồn theo các bậc thang thủy điện trên sông Srêpốk, sông Ba; phát triển rừng sản xuất; phát triển công nghiệp chế biến, thương mại lâm sản; từng bước thay thế nguồn nước ngầm bằng nguồn nước mặt…

Trên cơ sở ý kiến của Hội đồng điều phối vùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tập trung nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện hồ sơ Quy hoạch vùng để thẩm định; dự kiến trình phê duyệt trong tháng 12/2023.

Với sự quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và sự nỗ lực của các Bộ, ngành và địa phương trong vùng, cũng như sự góp sức chung tay của các chuyên gia, nhà khoa học, bản Quy hoạch vùng Tây Nguyên với tư duy, tầm nhìn mới, mở ra cơ hội, không gian phát triển mới sẽ sớm đi vào cuộc sống, là cơ sở đặc biệt quan trọng để các cấp, các ngành, địa phương nghiên cứu xây dựng và triển khai thực hiện những chính sách, kế hoạch, chương trình phát triển, các dự án đầu tư và góp phần giúp cho vùng Tây Nguyên sẽ có những bước phát triển phát triển nhanh và bền vững.