Quy mô không còn là lợi thế, tốc độ là yếu tố quyết định

	Ứng dụng công nghệ số để tăng tốc
	Là bạn với những người giỏi nhất
	Người lao động đối mặt với trí tuệ nhân tạo

TS. Vũ Tiến Lộc

TS. Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nhấn mạnh như vậy khi trao đổi với Thời báo Ngân hàng nhân ngày Doanh nhân Việt Nam 13/10.

Ông đánh giá thế nào về vai trò của đội ngũ DN, doanh nhân hiện nay?

Kể từ khi Hiến pháp sửa đổi, trong đó lần đầu tiên trong lịch sử đã hiến định vai trò và vị trí của doanh nhân. Đây chính là thông điệp chính trị quan trọng của Nhà nước về việc khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi và bảo hộ hoạt động đầu tư kinh doanh của các doanh nhân, DN và khu vực tư nhân. Đó cũng là sự khẳng định mạnh mẽ việc phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam.

Ban chấp hành Trung ương Đảng đã ban hành Hội nghị trung ương 5 về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Liên tục những năm gần đây, hàng năm Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết 19, Nghị quyết 35 về cải thiện môi trường kinh doanh, tạo điều kiện cho DN phát triển. Tháng 4/2016, tại cuộc gặp với cộng đồng DN, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chính thức nêu thông điệp: “DN là động lực của sự phát triển”, và khẳng định Chính phủ giữ vai trò “kiến tạo và phục vụ”.

DN, doanh nhân đang được khẳng định và đề cao như vậy, Chính phủ cũng đã có những thông điệp mạnh mẽ thúc đẩy cải cách nóng bỏng như vậy.

Theo khảo sát của mạng lưới khởi nghiệp toàn cầu, Việt Nam đứng thứ 6 trong số 57 nền kinh tế được khảo sát tinh thần về khởi nghiệp. Ở các quốc gia khác khó nhìn thấy được tinh thần khởi nghiệp như Việt Nam. Tinh thần khởi nghiệp chính là sức sống của đất nước này. Chúng ta có thể mỉm cười với thế giới rằng chúng ta cũng có khoảng 6 triệu doanh nhân, trong đó có khoảng 5 triệu DN cá thể, và với 600.000 DN tạo công ăn việc làm cho trên 20 triệu người.

Đội ngũ doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam ngày càng lớn mạnh

Là một quốc gia khởi nghiệp, nhưng 5 triệu hộ kinh doanh vẫn không chính thức và nhiều DN không muốn lớn? Thực tế thì DN thành lập mới nhiều, nhưng cũng rất nhiều DN rút lui khỏi thị trường?

Đúng là số DN thành lập mới tăng lên nhưng số DN ngừng hoạt động và giải thể cũng chưa giảm như kỳ vọng. Thương trường thì ngày càng khốc liệt. Tuy nỗ lực cải cách đang thực hiện đã cải cách mạnh mẽ môi trường kinh doanh và đã có cải thiện về thứ bậc trong các bảng xếp hạng của thế giới, nhưng Việt Nam vẫn chưa rút ngắn được nhiều khoảng cách so với các nước trong khu vực. Môi trường kinh doanh còn nhiều rào cản, chi phí kinh doanh còn rất cao. Điều mà cộng đồng kinh doanh còn quan ngại là sự thiếu đồng bộ của thể chế, tính minh bạch và khả năng tiên lượng của chính sách.

Vì thế 5 triệu hộ kinh doanh cá thể vẫn chưa chính thức hóa, DN nhỏ thực chất thì không lớn lên được, hoặc không muốn lớn lên.

Vậy theo ông mục tiêu 1 triệu DN vào năm 2020 có thể hoàn thành?

Với tinh thần kinh doanh cao và cơ hội kinh doanh bùng nổ tại Việt Nam, không thể nói chúng ta có số lượng DN thấp được. Nhưng nếu quan niệm DN theo cách cũ tức là phải đăng ký thành lập DN thì 150 -170 người dân Việt Nam mới có 1 DN, trong khi ở các nước cứ 10-12 người dân đã có 1 DN. Hay như với quan niệm hiện nay thì Nguyễn Hà Đông và trò chơi Flappy là một Bill Gates, Jack Ma của kinh tế Việt Nam, nhưng chưa được coi là doanh nhân.

Bởi vậy theo quan niệm cũ thì mục tiêu 1 triệu DN có vẻ không đạt được. Nhưng với các nước, dù một người dân kinh doanh có đăng ký thì được tính là một DN, một người bỏ tiền ra đầu tư là một doanh nhân còn quy mô dù quy mô đầu tư là vài triệu hay là cả nghìn tỷ.

Trong khi Việt Nam hiện đang có khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể đang thuê 17 triệu lao động. VCCI quan niệm hộ kinh doanh cũng là DN. Hộ kinh doanh là những người khởi nghiệp. Họ phải được coi là doanh nhân và chỉ có như thế sự nghiệp làm kinh tế mới là của toàn dân. Vì vậy cần có chính sách phù hợp tạo được động lực hợp lý, công cuộc cải cách thể chế và phát triển DN cần có thêm những động lực mới để 5 triệu hộ kinh doanh đăng ký kinh doanh chính thức thì 1 triệu DN là mục tiêu khả thi.

Thế nhưng không thể phủ nhận một điều là DN Việt Nam còn rất nhỏ bé. Liệu đây có là điều đáng lo trong thế giới ngày càng biến động mạnh?

Tuy phần lớn DN Việt Nam là DN nhỏ, nhưng theo tôi, không lo quy mô DN nhỏ, chỉ lo nhất là không đạt chuẩn mực và điều đáng lo là chất lượng DN. Trong thời CMCN 4.0 và với công nghệ số “con cá bơi nhanh sẽ xơi con bơi chậm, chứ không còn là cá lớn nuốt cá bé như các thế kỷ trước đây”, vì thế quy mô không còn là lợi thế quyết định sức cạnh tranh mà tốc độ mới giữ vai trò quyết định.

Trong kỷ nguyên số, dựa trên nền tảng internet thì dù là DN siêu nhỏ cũng có thể tiếp cận thị trường thế giới bình đẳng như DN lớn. DN siêu nhỏ cũng có thể trở thành những người khổng lồ nếu biết tận dụng và khai thác tốt các cơ hội. DN siêu nhỏ vẫn là một chủ thể quan trọng của thị trường thế giới và sẽ tiếp tục trở thành động lực chính trong nền kinh tế toàn cầu.

Nhưng dù quy mô nào cũng phải vươn tới chuẩn mực quốc tế, để bơi nhanh và cạnh tranh được, DN cần phải thay đổi công nghệ và quản trị và để làm được điều đó phải chăm lo các nền tảng văn hóa DN. Văn hóa DN song hành với tinh thần DN và sáng tạo công nghệ sẽ thúc đẩy sự phát triển bền vững của DN.

CMCN 4.0 đang đe dọa hàng triệu lao động mất việc, thậm chí dự báo trong 30 năm tới, các CEO hàng đầu của thế giới có thể sẽ là robot?

Nhưng robot không thể thay thế được con người và các doanh nhân sẽ vẫn là người thắp lửa và lo phần hồn và cốt cách cho DN, chăm lo các giá trị đạo đức, nhân văn của DN, làm nên văn hóa DN. Robot, trí tuệ nhân tạo sẽ lo những chiều cạnh về công nghệ và quản trị để nhân lên sức mạnh của chính con người.

DN như ngôi nhà, trong đó, tinh thần DN, văn hóa DN, và công nghệ 4.0 là những trụ cột. Nếu coi DN như một cỗ xe thì động cơ là tinh thần DN, tay lái là văn hóa DN và bánh xe là công nghệ 4.0. Thiếu văn hóa thì DN như ngôi nhà thiếu trụ cột, cỗ xe mất lái và hành trình thiếu ngọn đuốc soi đường. Văn hóa là ngọn đuốc soi đường thì xây dựng văn hóa là hành trình thắp lửa. Không ai khác, chính các doanh nhân, nhà lãnh đạo DN phải là người thắp lửa.

Trong thời đại CMCN 4.0, đối thủ của bạn có thể sao chép tất cả mọi thứ, từ chiến lược, sản phẩm, hệ thống, bí quyết công nghệ chỉ trong tích tắc bằng một cú nhấn chuột…. chỉ trừ một thứ duy nhất họ không thể sao chép hay vay mượn được, đó chính là văn hóa của DN bạn. Nhưng văn hóa DN là linh hồn, là cốt cách, là nền tảng của quản trị DN. Văn hóa DN có vai trò dẫn dắt và bao dung chứ không phải chỉ ăn theo kiểu “phú quý mới sinh lễ nghĩa”.

Ông Ngô Quang Phúc - Tổng Giám đốc Phú Đông Grourp: Đối với những người quản lý, CEO của một DN, bất kể quy mô lớn nhỏ hay lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh khác nhau, đều có những nỗi trăn trở, vất vả của người “đứng mũi chịu sào”. Bởi, mỗi quyết định, đường hướng phát triển mà người đứng đầu DN đưa ra không chỉ có tác động đến hàng chục, hàng trăm con người đang làm việc tại DN đó, hay ảnh hưởng trực tiếp đến sự cường thịnh, tồn suy của DN, mà CEO còn là người có vai trò như một vị thủ lĩnh thực thụ. Thực tế, hoạt động kinh doanh từ trước đến nay chưa bao giờ là công việc dễ dàng, nếu không muốn nói “thương trường như chiến trường” nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế hiện nay, đòi hỏi người lãnh đạo không chỉ có tâm, tài mà phải có tầm nhìn. Chính vì vậy, khi xã hội hiểu, chia sẻ và tôn vinh sự cống hiến sức lực, trí tuệ của đội ngũ doanh nhân, những người quản lý DN đang ngày đêm làm việc miệt mài đưa DN hoạt động hiệu quả, tạo công ăn việc làm, đóng góp vào ngân sách... cũng chính là góp phần dựng xây đất nước ngày một vững mạnh. Ông Nguyễn Vũ Bảo Hoàng - Tổng Giám đốc Thủ Đức House: Điều quan trọng nhất đối với người lãnh đạo DN vẫn là làm sao để DN hoạt động kinh doanh hiệu quả, đời sống người lao động ngày càng được nâng cao. Còn với những DN hoạt động theo mô hình cổ phần như Thủ Đức House thì việc kinh doanh còn gắn liền với việc đảm bảo, đem lại lợi ích cho cổ đông đã gắn bó, đồng hành cùng DN. Bên cạnh đó, DN cũng không quên vai trò, trách nhiệm của mình đối với xã hội bởi mỗi DN cũng chính là tế bào của xã hội, tế bào có khỏe mạnh thì xã hội mới phát triển tốt. Đặc biệt, riêng với DN hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh bất động sản, người điều hành luôn trăn trở để có được những dự án, sản phẩm chất lượng, giá cả hợp lý nhằm phục vụ ngày càng tốt hơn cho nhu cầu của người tiêu dùng. Để làm được điều này, các DN rất cần sự hỗ trợ từ phía cơ quan quản lý nhà nước nhằm giúp DN có môi trường kinh doanh thuận lợi, doanh nhân có cơ hội triển khai những ý tưởng, đem tâm huyết, trí lực của mình đưa DN ngày càng phát triển lớn mạnh, tạo nên một cộng đồng DN Việt có tầm vóc, quy mô, cạnh tranh bình đẳng với DN quốc tế.