Quyến rũ cồng chiêng Tây Nguyên

	Giữ hồn cho văn hóa cồng chiêng
	Để cồng chiêng mãi ngân xa

Ảnh minh họa

Theo quan niệm của các già làng ở Tây Nguyên thì: “cồng chiêng có thể giúp cho người thông tin trực tiếp với thần linh, với các Giàng, cồng chiêng không được sử dụng một cách bừa bãi mà chỉ được sử dụng trong các lễ hội của buôn làng”.

Cồng chiêng Tây Nguyên được cấu trúc thành bộ. Mỗi bộ là một phiên chế âm nhạc với một hệ thống âm thanh chặt chẽ. Mỗi bộ chiêng có từ 5 đến 15 chiếc. Cùng trong bộ chiêng còn có trống lớn và chũm chọe. Với một phần phiên chế như trên, cồng chiêng mang đến một hiệu quả âm nhạc đặc sắc. Đó là chưa nói có những cuộc diễn tấu phối hợp nhiều bộ cồng chiêng mà đồng bào gọi là “thi” chiêng.

Tức là hàng trăm nhạc cụ chiêng trống, chũm chọe được huy động trong một không gian núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ. Âm nhạc cồng chiêng đã làm lay động, lôi cuốn biết bao thế hệ và từng được ngợi ca qua những sử thi thấm đẫm chất huyền thoại… Văn hóa cồng chiêng được phát triển từ nền văn hóa Đông Sơn mà đại diện là trống đồng ra đời cách đây 3.000 năm, là loại hình nghệ thuật gắn với lịch sử văn hóa của các dân tộc thiểu số sống dọc Trường Sơn - Tây Nguyên.

Trong giá trị chung của cồng chiêng Tây Nguyên, cồng chiêng của mỗi dân tộc lại có một phong cách âm nhạc riêng. Cồng chiêng Êđê nhịp điệu phức hợp, tốc độ nhanh, cường độ lớn. Còn cồng chiêng M'nông cường độ không lớn mặc dù tốc độ khá nhanh, nhưng bản nhạc là một cuộc “đối thoại vui vẻ” của những cái chiêng. Khi cái này, khi cái kia gióng lên, đan xen gọi đáp nhau.

Người nghe có thể cảm nhận rằng đó là tiếng suối chảy, tiếng gió thổi, tiếng rừng cây xào xạc, tiếng các loài vật và trên hết là tiếng người. Cồng chiêng Ba Na, Gia Rai thiên về tính giai điệu của âm nhạc…

Chiêng Tây Nguyên không chỉ là nhạc cụ, nó còn là một khí cụ linh thiêng, một ngôn ngữ, kỳ diệu, là thông điệp giữa con người với thần linh. Bởi vì theo quan niệm và niềm tin của đồng bào, chiêng là nơi trú ngụ của những vị thần. Thần chiêng có cuộc sống tình cảm, có vui buồn giận hờn. Thần chiêng có gia đình: chiêng bố, chiêng mẹ, chiêng con. Thần chiêng có thể trợ giúp cho con người được giàu sang, hạnh phúc và khi bị xúc phạm có thể gây tai họa cho người.

Cồng chiêng Tây Nguyên gắn liền với con người trong những bước đi quan trọng của đời người, khi ra đời có tiếng cồng chiêng làm lễ thổi tai. Lúc trưởng thành, lúc già, lúc cưới xin, khi đón khách, khi bỏ mã, lúc lên nhà mới… đều không thể thiếu tiếng cồng chiêng. Tiếng chiêng còn là tín hiệu thông tin, nghe tiếng chiêng của người Tây Nguyên ta biết được người chủ có việc vui hay buồn, để vui chung hoặc chia buồn.

Mặt khác, do tính đa dạng, đặc sắc phức hợp và mật độ cao của cồng chiêng Tây Nguyên nên có nhận định cho rằng Tây Nguyên là một trong những trung tâm văn hóa cồng chiêng Đông Nam Á và khi nói đến bản sắc văn hóa Tây Nguyên không thể không nói đến văn hóa cồng chiêng bởi vì cồng chiêng đã trở thành nét văn hóa đặc trưng, đầy sức quyến rũ của vùng đất Tây Nguyên.

Chính vì vậy, văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là kiệt tác truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.