Ra mắt Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam: Kỳ vọng đột phá, nâng tầm thị trường

VNX ra đời sẽ giúp tăng trưởng mạnh mẽ cả chiều rộng và chiều sâu

Chia sẻ về nhu cầu phải thành lập cũng như vai trò của VNX khi ra đời, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) TSKH Nguyễn Thành Long cho biết, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam mang đặc trưng riêng là cơ quan quản lý được thành lập trước, rồi sau đó mới hình thành thị trường. TTCK ra đời với việc chính thức đi vào hoạt động của Sở GDCK TP. Hồ Chí Minh (HoSE) năm 2000. Trên HoSE, điều kiện niêm yết đối với doanh nghiệp chào sàn tương đối cao, vì thế, để thu hẹp mảng thị trường tự do, sau 5 năm, chúng ta thành lập thêm Sở GDCK Hà Nội (HNX) với mục đích ban đầu là dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ với tiêu chí, điều kiện thấp hơn.

Từ lúc hình thành đến nay, HoSE vẫn duy trì mục tiêu là tạo ra thị trường giao dịch cho những doanh nghiệp đáp ứng được các điều kiện niêm yết ở cấp độ cao. Còn HNX, bên cạnh thị trường giao dịch cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, thì sau đó tiếp tục được phát triển, mở rộng các mục tiêu của mình.

Theo đó, đã xây dựng, tổ chức vận hành thêm thị trường trái phiếu chính phủ phục vụ cho nhu cầu huy động vốn cho Chính phủ, và phát triển thêm các sản phẩm, dịch vụ mới, mà điển hình là sản phẩm phái sinh đi kèm với sự ra đời của TTCK phái sinh năm 2017.

Chủ tịch Hội đồng thành viên, Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam (VNX) TSKH Nguyễn Thành Long

Nhìn chung, mỗi Sở đều có những nhiệm vụ tương đối độc lập, hỗ trợ và bổ sung cho nhau, tạo ra một thị trường chứng khoán toàn diện và tổng thể, từng bước tiếp cận tới chuẩn mực quốc tế về sản phẩm như chúng ta thấy hiện nay. Điểm đáng ghi nhận, là từ khi thành lập đến nay, cả hai Sở đều đạt được các mục tiêu đề ra và đạt được nhiều thành quả rất tích cực, giúp cho TTCK ngày càng phát triển, thể hiện được vai trò kênh dẫn vốn quan trọng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, khi TTCK phát triển đến một cấp độ nào đó, thì sự giao thoa trong một số hoạt động của hai Sở đã làm giảm đi gia tốc phát triển.

Chẳng hạn, hiện hai Sở đang có sự giao thoa về sản phẩm khi đều tổ chức vận hành thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp. Tuy nhiên, hai Sở lại cũng chưa có sự đồng bộ về cơ chế, phương thức giao dịch, kỹ thuật giao dịch… trong khi pháp luật chứng khoán đã thống nhất về tiêu chí, điều kiện niêm yết. Hay với hạ tầng công nghệ thì mỗi Sở đều có những kiến trúc riêng của mình.

Những kiến trúc công nghệ này lại đòi hỏi thành viên thị trường duy trì hệ thống kết nối độc lập. Trong khi đây lại là yếu tố mang tính xương sống, quyết định cho sự phát triển của thị trường về sản phẩm, tiện ích và đòi hỏi sự thống nhất, tập trung và phải tích hợp, cập nhật liên tục, để đáp ứng tốt nhất cho nhu cầu tổ chức, vận hành thị trường, cũng như phục vụ tốt nhất cho công tác quản lý giám sát của cơ quan quản lý nhà nước.

Đặc biệt, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ 4.0, thì nhu cầu về tính hiện đại, sự thống nhất của hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin càng mang tính bức thiết hơn. Vì vậy, cần phải có sự đầu tư, quản lý thống nhất về hệ thống công nghệ thông tin chung cho thị trường, vừa đảm bảo tốt nhất về chi phí vận hành và hướng tới một bước phát triển ở tầm cao mới của TTCK Việt Nam. Hoặc đối với công tác thành viên cũng cần có sự thống nhất về chung một đầu mối để hỗ trợ, phối hợp với họ tốt hơn.

Và đặc biệt, một điểm nữa chúng ta cũng nhìn thấy rõ, đó là với mô hình trước đây, quy mô của TTCK Việt Nam bị phân tán; hay chỉ số cũng chưa thống nhất, thiếu chỉ số chung đại diện đầy đủ cho toàn thị trường, mang tầm vóc đại diện cho cả nền kinh tế… Điều này phần nào ảnh hưởng tới vị thế của TTCK Việt Nam trên trường quốc tế, cũng như tiến trình nâng hạng thị trường.

Bởi vậy, qua quá trình phát triển cùng với sự điều chỉnh cho phù hợp với từng giai đoạn, TTCK Việt Nam cần có những giải pháp căn cơ hơn để xử lý những nhu cầu đổi mới mà thực tiễn đề ra, trong đó có là vai trò của Sở GDCK Việt Nam - VNX. VNX ra đời là cần thiết để thống nhất: về tư duy, chiến lược phát triển; về mô hình quản trị; cơ chế quản lý, giám sát; giải pháp phát triển thị trường theo sản phẩm và dịch vụ…

Điều này kỳ vọng sẽ góp phần giúp TTCK phát triển lên một tầm cao mới, tăng trưởng mạnh mẽ cả chiều rộng và chiều sâu, cũng như tăng cường kết nối tốt hơn với các thị trường khu vực, quốc tế, thúc đẩy nhanh tiến trình nâng hạng TTCK Việt Nam và thu hút tốt hơn dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Mô hình Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam

VNX và các công ty con sẽ có nhiều điểm mới

Để hoàn thành tốt nhiệm vụ Nhà nước giao phó, VNX đã đề ra triết lý phát triển, làm kim chỉ nam cho hoạt động của mình và các công ty con gồm 2 bản sắc, 3 phương châm, và 4 trụ cột .

Theo đó, ngay trong Quyết định 37/2020/QĐ-TTg cũng đã nêu rõ, thành lập VNX theo mô hình công ty mẹ - công ty con trên cơ sở sắp xếp lại HNX và HoSE, vì vậy, bản sắc đầu tiên của VNX là phải kế thừa những giá trị cốt lõi và phát triển những thành quả đạt được của 2 Sở con. Thứ hai, VNX phải tích hợp những triết lý phát triển của hai Sở để tạo ra được giá trị phát triển mới, nâng tầm phát triển trong giai đoạn mới chứ không phải đơn thuần chỉ là một phép cộng cơ học.

Để đạt được mục tiêu đó, chúng tôi đã đưa ra 3 phương châm hoạt động. Một là, đặt khách hàng là trung tâm: Khách hàng ở đây là nhà đầu tư (bên cầu) và tổ chức phát hành (bên cung). VNX cùng với các công ty con sẽ phát triển sản phẩm, dịch vụ, tiện ích phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của nhà đầu tư, trong đó các cơ chế, phương thức giao dịch sẽ được xây dựng nhằm đáp ứng được tốt nhất nhu cầu của nhà đầu tư.

Thậm chí các sản phẩm cũng cần thiết kế cho phù hợp với từng loại hình của nhà đầu tư. Có nghĩa là, cần thiết xây dựng những mảng thị trường riêng biệt cho từng khối nhà đầu tư, căn cứ vào khả năng chấp nhận rủi ro, vừa hỗ trợ tổ chức phát hành gia tang cơ hội huy động vốn, vừa giúp nhà đầu tư lựa chọn sản phẩm cho phù hợp mình. Ngoài ra, các tiêu chuẩn, tiêu chí, yêu cầu về quản trị công ty, quản trị rủi ro, công bố thông tin và minh bạch…sẽ được thống nhất và nâng cao tiếp cận các chuẩn mực quốc tế nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm trên thị trường.

Hai là, lấy công nghệ, sáng tạo đột phá làm trọng tâm. Thực tế thì công nghệ luôn là bộ phận cốt lõi của một thị trường chứng khoán. Đây sẽ là một thách thức rất lớn nhưng cũng là nhu cầu cho sự phát triển một thị trường tài chính hiện đại. Đặc biệt trong bối cảnh công nghệ 4.0, với sự giao thoa, tích hợp giữa các sáng tạo tài chính và sáng tạo công nghệ, nhằm tạo ra những sản phẩm, dịch vụ tốt nhất cho nhà đầu tư và tổ chức phát hành. Thị trường cần một hạ tầng công nghệ hiện đại, tích hợp toàn diện, có tính mở, thường xuyên cập nhật, theo kịp bước tiến công nghệ và sự phát triển của dịch vụ tài chính.

Và ba là, VNX và các công ty con phải hoạt động dựa trên nền tảng công bằng, công khai và minh bạch. Đây vừa là quy định vừa là nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán.

Đồng thời, để hiện thực hóa được 3 phương châm đó, VNX cũng đã đề ra 4 trụ cột để hoạt động hiệu quả: Cầu bền vững; Cung chất lượng; Định chế trung gian chuyên nghiệp; và Thể chế theo quy luật thị trường và hội nhập quốc tế.

Như vậy, định hướng hoạt động của VNX và các công ty con sẽ có nhiều điểm mới, mang tính đột phá hơn, trong đó điểm nhấn là “trọng cung và trọng cầu”, sẽ mang tính thị trường nhiều hơn, bên cạnh các giải pháp khác để hoàn thành nhiệm vụ mà cơ quan quản lý đề ra.