Tăng trưởng kinh tế cần tiêu dùng nội địa bứt phá

Bộ đệm hỗ trợ tăng trưởng trong môi trường biến động

Theo ông Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng Cục trưởng Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê), tiêu dùng toàn xã hội, gồm phần lớn đến từ chi tiêu của cá nhân, hộ gia đình và tỉ trọng nhỏ hơn từ Chính phủ, chiếm trên 60% GDP. Đây cũng là lý do những năm gần đây, Chính phủ đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu dùng nội địa, qua đó kích thích các ngành sản xuất và dịch vụ phát triển.

Nhất là trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều biến động, tiêu dùng nội địa đóng vai trò như bộ đệm giúp nền kinh tế Việt Nam ổn định hơn. Bởi khi xuất khẩu gặp khó khăn, tiêu dùng nội địa sẽ là nguồn động lực quan trọng giúp duy trì tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên để bộ đệm này đủ sức thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đạt trên 8% trong năm 2025, hướng tới tăng trưởng 2 con số trong giai đoạn tiếp theo là một thách thức. Hai tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của nền kinh tế tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước. Con số này tuy cao hơn mức tăng 8,4% cùng kỳ năm 2024, nhưng vẫn thấp hơn những năm trước dịch Covid-19 (mức tương ứng trong năm 2018, 2019 là 10,1% và 12,2%). Và như trên đã đề cập, tiêu dùng thấp còn ảnh hưởng tới cả động lực cho sản xuất - kinh doanh.

Chính vì vậy, việc tiêu dùng chưa thể khởi sắc trở lại khiến các doanh nghiệp không tránh khỏi lo lắng. Ông Phan Văn Hiệu, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc công ty CVI Pharma chia sẻ, sự đứt gãy chuỗi cung ứng do thương chiến khiến chi phí đầu vào tăng, doanh nghiệp do chưa thể chuyển chi phí sang người tiêu dùng nên giảm lợi nhuận và kém khả năng cạnh tranh. Trong năm nay, công ty không kỳ vọng tăng trưởng cao, mức 10% có thể là đích nhờ tiếp tục tinh gọn nhân sự, kiểm soát chi phí. Từ đó, sức mua có thể sụt giảm thêm do ảnh hưởng lan tỏa từ làn sóng sa thải, thu nhập xã hội giảm, tỷ lệ thất nghiệp tăng.

Để kích cầu tiêu dùng, giảm thuế là một giải pháp hữu hiệu cho người dân, doanh nghiệp. Mới đây, Bộ Tài chính tiếp tục đề xuất giảm thuế VAT với đối tượng được mở rộng hơn so với Nghị quyết số 43/2022/QH15. Thời hạn áp dụng giảm thuế lần này được đề xuất lên tới 18 tháng, kéo dài từ ngày 1/7/2025 đến 31/12/2026.

Nếu được thông qua, các chuyên gia cho rằng, chính này sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong việc giảm giá thành hàng hóa, dịch vụ, từ đó kích thích tiêu dùng của người dân, góp phần thúc đẩy sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động và đạt được mục tiêu kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và phục hồi phát triển kinh tế - xã hội.

Không chỉ vậy, một số chuyên gia cho rằng, muốn tiêu dùng trong nước tăng thì không thể thiếu tiền, thiếu vốn nên vai trò của tín dụng ngân hàng là rất quan trọng. Ông Phạm Xuân Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam cho biết, tín dụng là kênh quan trọng để cung ứng vốn cho nền kinh tế, nhưng do “có vay, có trả” nên chỉ mang tính chất hỗ trợ. Phần tăng trưởng chính vẫn phải từ chi tiêu của hộ gia đình trong nền kinh tế, mà muốn chi tiêu thì họ phải có tiền, có thu nhập cao. Do đó, phải hỗ trợ hơn nữa cho sản xuất kinh doanh thì mới tạo được công ăn việc làm. Người dân chỉ sẵn sàng tiêu tiền nếu họ biết có thể làm ra tiền.

Phục hồi niềm tin, kích cầu tiêu dùng nội địa là một trong những giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng.

Cần ổn định vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp

Điều đáng mừng là tiêu dùng nội địa đang có nhiều yếu tố để cải thiện trong giai đoạn tới. Các chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán Shinhan dự báo ngành bán lẻ Việt Nam trong năm nay sẽ tiếp tục duy trì mức tăng trưởng 9-10% so với năm 2024. Các yếu tố thúc đẩy sự phát triển của ngành này bao gồm kỳ vọng về sự tăng trưởng tích cực của nền kinh tế, cải thiện thu nhập của người dân và tỉ lệ đô thị hóa tiếp tục tăng cao. Bên cạnh đó, động lực tăng trưởng cũng đến từ sự phát triển của các ngành hàng tiêu dùng.

Để kích cầu tiêu dùng nội địa, theo các chuyên gia, Chính phủ cần tiếp tục duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện năng suất. Đồng thời, việc đầu tư vào hạ tầng logistics, giảm chi phí vận chuyển cũng là yếu tố then chốt để nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hóa nội địa trên thị trường. Cùng với đó, cần tận dụng tốt động lực từ tầng lớp trung lưu đang mở rộng và đón bắt xu hướng tiêu dùng mới. Ngoài kênh bán trực tiếp, thương mại điện tử cũng là giải pháp được nhiều chuyên gia khuyến nghị cần có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn.

Một trong những yếu tố tạo nên bước đột phá của tiêu dùng nội địa chính là hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, nên TS. Nguyễn Hữu Huân, Trưởng Bộ môn Tài chính - Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh cho rằng, cần chính sách trải thảm đỏ đối với doanh nghiệp trong nước. Các doanh nghiệp nội địa cũng phải liên tục cải tiến, điều chỉnh giá cả và tìm kiếm chiến lược mới để duy trì thị phần. Các thương hiệu cần cân bằng giữa vấn đề về giá cả, nâng cao trải nghiệm khách hàng và khai thác phân khúc tiêu dùng cao cấp; đầu tư vào nền tảng số, tối ưu hóa hành trình khách hàng và xây dựng lòng trung thành qua trải nghiệm mua sắm liền mạch. Đồng thời, cần nhanh chóng thích ứng, tối ưu hóa chi phí, đa dạng hóa sản phẩm và mở rộng kênh phân phối nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng Việt Nam.