Thay đổi tư duy mở rộng thị trường cho thủy sản nội địa

Đã đến lúc các doanh nghiệp phải từ bỏ tư duy xem thị trường nội địa là "phần thừa" của xuất khẩu. Thay vào đó, cần đầu tư bài bản từ nghiên cứu thị hiếu, thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu và phát triển kênh phân phối để khai thác hiệu quả tiềm năng của thị trường 100 triệu dân.

Ngành thủy sản đang để trống "sân nhà"?

Ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương, đã chỉ ra một nghịch lý lớn. Dù là ngành kinh tế mũi nhọn với kim ngạch xuất khẩu hàng năm đạt khoảng 10 tỷ USD và có mặt tại 170 quốc gia, ngành thủy sản lại đang để trống "sân nhà".

Theo phân tích của ông Nam, thủy hải sản nhập khẩu đang chiếm khoảng 40% thị trường tiêu dùng nội địa. Trong khi đó, quy mô thị trường trong nước chỉ đạt khoảng 1 tỷ USD và mức tiêu thụ bình quân đầu người chỉ khoảng 40kg/năm, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực.

Nguyên nhân được chỉ ra là do hệ thống phân phối còn lạc hậu, thiếu kết nối giữa doanh nghiệp sản xuất và các kênh bán lẻ hiện đại, cùng với thói quen tiêu dùng khác biệt giữa các vùng miền.

Bà Lê Hằng, Phó tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) phân tích: "Diễn biến thị trường cho thấy chính sách thuế đối ứng của ông Trump là nguyên nhân chính khiến nhập khẩu thủy sản Việt Nam vào Mỹ sụt giảm. Những thay đổi chóng mặt liên quan đến việc áp thuế tạo ra một môi trường thương mại bất định, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc lập kế hoạch sản xuất - kinh doanh, ký kết hợp đồng và giao hàng của các doanh nghiệp cả ở Mỹ và các nước xuất khẩu. Việc áp - hoãn - thay đổi thuế liên tục khiến các nhà nhập khẩu Mỹ không thể xác định được chi phí nhập hàng. Trong khi đó, doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cũng gặp khó trong việc điều chỉnh giá, thời điểm giao hàng và lên kế hoạch đơn hàng dài hạn".

Trước những thay đổi khó lường từ thị trường Mỹ, các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chủ động tái cấu trúc chiến lược, trong đó buộc phải đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ

Vì sao quay lại thị trường nội địa không dễ

Ông Võ Trần Ngọc, Giám đốc kinh doanh Saigon Co.op, phân tích: Ngành hàng thủy hải sản ở thị trường nội địa, đặc biệt là kênh siêu thị, có tiềm năng tăng trưởng lớn do nhu cầu tiêu dùng trong nước ngày càng tăng. Tuy nhiên, hiện tại tiêu thụ thủy sản nội địa còn thấp so với tiềm năng vì một số lý do, trong đó là khả năng cạnh tranh với các chợ truyền thống. Chất lượng thủy sản ở chợ nhỏ lẻ thường không được kiểm soát chặt, không rõ nguồn gốc nên giá bán rẻ. Người tiêu dùng có thói quen ra chợ mua tôm, cá; trong khi tại siêu thị cung cấp các mặt hàng tương tự với chất lượng được kiểm soát thì lại không được ưu tiên. "Không chỉ bị cạnh tranh bởi thủy sản bày bán ở chợ, thủy sản chế biến tại siêu thị còn bị cạnh tranh bởi nguồn thực phẩm nhập khẩu khác với giá rẻ hơn như thịt gia cầm, gia súc.

Giải đáp vấn đề này ông Nguyễn Thành Nam cho rằng, đã đến lúc các doanh nghiệp phải từ bỏ tư duy xem thị trường nội địa là "phần thừa" của xuất khẩu. Thay vào đó, cần đầu tư bài bản từ nghiên cứu thị hiếu, thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu và phát triển kênh phân phối để khai thác hiệu quả tiềm năng của thị trường 100 triệu dân.

Để hỗ trợ doanh nghiệp, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương xây dựng đề án kích cầu tiêu dùng nội địa. Trọng tâm của đề án là phát triển hệ thống phân phối hiện đại và siết chặt quản lý chất lượng. Đáng chú ý, một thông tư mới sắp được ban hành sẽ là công cụ quan trọng để minh bạch hóa thị trường.

"Sắp tới thông tư mới sẽ lấy ý kiến địa phương, doanh nghiệp theo hướng yêu cầu tất cả hàng hóa lưu thông trên thị trường bắt buộc phải xác thực nguồn gốc. Nhà nước cũng có hệ thống cơ sở dữ liệu để giám sát hàng hóa lưu thông trên thị trường. Tránh tình trạng hàng hóa trôi nổi ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân", ông Nguyễn Thành Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho biết.