Thị trường đã thoát “đáy” để bước vào giai đoạn tăng trưởng mới?

Thị trường chứng khoán đã thoát "đáy" hay chưa?

Tại sao xuất hiện những phiên bán mạnh

Đánh giá về thị trường trong vài tuần trở lại đây đã có những phiên giảm liên tiếp xen lẫn với những phiên phục hồi rồi lại giảm sâu hơn, ông Trần Thăng Long, Giám đốc Phân tích, Công ty CP Chứng Khoán BIDV (BSC) cho biết, thông thường sau một chu kỳ tăng điểm kéo dài sẽ có những đợt giảm điểm tương đối lớn. Trước đó, TTCK Việt Nam đã tăng điểm trong suốt 9 tháng đầu năm, đặc biệt thời gian từ khoảng tháng 4 đến tháng 9/2023, VN-Index tăng khoảng 16 - 17% và tính từ đầu năm đến thời điểm tháng 9, tăng xấp xỉ khoảng 25%.

Tiếp đó, đã có hơn 1 tháng giảm điểm liên tục. Thông thường, mặc dù thị trường có những phiên điều chỉnh giảm là điều bình thường, nhưng cũng điều chỉnh chỉ từ khoảng 5 - 10%.

“Trong suốt lịch sử của VN-Index chúng tôi thấy như đợt giảm điểm quá 15% trong giai đoạn vừa qua là hiếm có. Tôi nghĩ nó cũng là hệ quả của những lo lắng của cộng đồng nhà đầu tư về những biến động bên ngoài ở trên thị trường quốc tế, cũng như những chuyển biến về mặt vĩ mô và doanh nghiệp trong nước. TTCK luôn đi trước một bước nên những diễn biến vừa rồi có lẽ cũng là thời gian TTCK điều chỉnh lại về gần hơn với những diễn biến của nền kinh tế thực”, ông Long trao đổi trong Talk show Phố Tài Chính trên VTV8.

Ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc Tư vấn Đầu tư Maybank Investment Bank cho biết, xu hướng của TTCK trong gần 2 tháng qua là xu hướng giảm, đặc biệt trong giai đoạn khoảng vài tuần gần đây, mỗi lần nhà đầu tư cứ kỳ vọng thị trường phục hồi thì thị trường lại có những phiên giảm sâu hơn, đã làm nhiều nhà đầu tư hụt hẫng.

Tuy nhiên trong những phiên gần đây, xu hướng của thị trường phục đã hồi tương đối rõ nét hơn, nhưng xu hướng này có bền vững hay không. Theo quan sát của ông, đây là yếu tố hỗ trợ thị trường về mặt kỹ thuật, ngoài ra thông tin về Cục Dự trữ liên bang Mỹ đã tạm ngừng tăng lãi suất và giữ nguyên lãi suất trong giai đoạn này và trong hai cuộc họp mới nhất của họ đều giữ nguyên đã mở ra sự kỳ vọng cho các nhà đầu tư về việc kỷ nguyên tiền đắt có thể sẽ sớm kết thúc.

“Dĩ nhiên việc giảm lãi suất có thể không diễn ra ngay lập tức, nhưng việc mặt bằng lãi suất đạt đỉnh cũng sẽ mở ra xu hướng này. Điều này cũng đã giúp cho đồng USD sau một giai đoạn tăng mạnh đã có xu hướng điều chỉnh trở lại, mặc dù mức giảm cũng khá nhẹ, nhưng giúp cho các nhà đầu tư kỳ vọng dòng tiền sớm trở lại trên những kênh đầu tư có độ rủi ro cao như thị trường cổ phiếu”, ông Khánh cho hay.

Lý giải thêm về lý do khiến nhà đầu tư đã bán mạnh quá đà những tuần trước, ông Khánh cho biết, những thông tin vĩ mô cũng như thông tin cơ bản, đặc biệt những thông tin trong nước theo xu hướng tích cực nhiều hơn. Trong khi, FED cũng đã tăng lãi suất 4 lần liên tiếp trong năm nhưng tại Việt Nam lại là xu hướng giảm lãi suất và những chính sách này đã liên tục hỗ trợ cho nền kinh tế. Song thị trường lại có xu hướng phản ứng ngược lại.

Một trong những lý do đầu tiên là trong suốt năm 2023, đặc biệt giai đoạn 8 tháng đầu năm 2023, TTCK đã tăng ở mức độ rất mạnh mẽ và nhiều cổ phiếu, thậm chí có mức tăng tính bằng lần và có mức định giá còn cao hơn cả vào thời điểm hoàng kim của thị trường, lúc đó chỉ số VN-Index ở mức trên 1.500 điểm. Trong khi bối cảnh nền kinh tế dù liên tục được cải thiện, các doanh nghiệp cũng làm ăn tốt hơn nhưng tốc độ cải thiện cũng như hiệu quả sản xuất kinh doanh không thể nhanh như tốc độ tăng giá của cổ phiếu. Và khi thị trường tăng và nhiều mã cổ phiếu đã tăng tính bằng lần trong suốt giai đoạn 8 tháng vừa qua, nhà đầu tư đã quyết định tham gia lớn hơn và sử dụng đòn bẩy nhiều hơn. Chính vì vậy, khi thị trường điều chỉnh đến một mức độ nào đó sẽ khiến lực bán giải chấp này mạnh hơn và có thể đẩy cho thị trường xuống sâu hơn.

Thị trường đã thoát đáy hay chưa?

Ở góc nhìn của mình, ông Trần Thăng Long cho biết, đây là câu hỏi với riêng ông mà rất nhiều người làm trong nghề đều nhận được từ nhà đầu tư. Nhưng ông cho rằng chưa ai thực sự có thể có một phương án chính xác về đâu là đáy cũng như đâu là đỉnh của thị trường.

Chúng ta chỉ có thể quan sát được những yếu tố liên quan đến những đặc điểm khi vùng đáy thị trường diễn ra. Liệt kê một số yếu tố để các nhà đầu tư có thể tham khảo thêm, ông cho biết, khi nghiên cứu lại các khu vực đáy của VN- Index trong vòng 15 - 16 năm vừa qua, với khoảng 7 - 8 lần tạo đáy lớn, thường sẽ có những đặc điểm chính như sau:

Thứ nhất, định giá lúc đấy thường phải rẻ, thông thường sẽ dựa trên hai chỉ số định giá chính là chỉ số P/E và chỉ số P/B, vùng P/E khoảng 10 - 11 lần và vùng P/B khoảng 4,4 – 4,5 lần và thường sẽ phải thấp hơn tương đối so với trung bình 5 năm. Hiện tại chúng ta cũng đã bắt đầu rơi vào vùng định giá tương đối rẻ so với trung bình 5 năm.

Thứ hai, thanh khoản sẽ giảm, do người bán không muốn bán nhiều nữa và người mua mua mua một cách thận trọng. Chúng tôi quan sát thấy trong tất cả những lần tạo đáy trước thanh khoản sẽ thấp hơn khoảng 50% so với thanh khoản ở vùng đỉnh gần nhất, cũng khá giống với thời điểm hiện tại.

Thứ ba, yếu tố liên quan đến chuyển biến của nhà đầu tư nước ngoài. Nhà đầu tư nước ngoài được xem như những nhà đầu tư có nền tảng tài chính khá tốt và họ hoạt động rất lý trí khi thị trường đủ rẻ họ sẽ mua vào, chuyển sang trạng thái mua ròng trở lại hoặc ít bán ròng đi.

Một yếu tố nữa theo ông cũng rất quan trọng đó là những diễn biến của những cổ phiếu dẫn dắt, là những mã có trọng số cao trên thị trường và được nắm giữ bởi rất nhiều những nhà đầu tư. Thông thường thị trường sẽ tạo đáy khi những mã đó có dấu hiệu ổn định trở lại, bao gồm những mã lớn như BIDV, VCB, hay FPT… là những mã sẽ có dấu hiệu tạo đáy trước thị trường và có thể quan sát thêm những mã như HPG hay VNM… là hai mã mà nhà đầu tư nước ngoài thường sẽ có trong danh mục.

“Với đợt giảm lần này chúng tôi cũng có quan sát thấy phần lớn những mã nêu trên cũng đã đi vào giao dịch tương đối ổn định và đâu đó tín hiệu tạo đáy là có. Nhưng chúng tôi cũng lưu ý nhà đầu tư thực ra không nên cố gắng để đoán đáy mà nên có những kế hoạch chuẩn bị cho việc liệu thị trường có suy giảm tiếp chúng ta sẽ làm như thế nào? Hay bắt đầu phục hồi từ đây chúng ta sẽ có phương án ra sao”, ông Long khuyến nghị.

Ông Phan Dũng Khánh cũng cho rằng, đây cũng chính là câu hỏi mà rất nhiều nhà đầu tư hỏi ông trong giai đoạn này. Hiện nay ông đang đề ra hai kịch bản. Thứ nhất, nếu vùng kháng cự 1.020 điểm giữ vững được trong tháng 11 có thể xem đây là đáy ở trong trung hạn. Tuy nhiên, trong kịch bản thứ hai - xấu hơn, nếu vùng này bị xuyên qua thì có thể giảm xuống tiếp.

Song ông kỳ vọng thị trường vẫn giữ được kịch bản tích cực, xu hướng thị trường sẽ lập đáy trung hạn. Nhưng nhà đầu tư nên lưu ý ngay cả trong trường hợp đáy được xác lập, đáy nhiều khả năng sẽ đi theo mô hình chữ U nhiều hơn mô hình chữ V, có nghĩa giá cổ phiếu sẽ rất khó để bật nhanh lên giống như giai đoạn trước và nó sẽ cần một thời gian tích lũy. Bởi vì dòng tiền trong giai đoạn vừa qua ở mức khá thấp so với giai đoạn hoàng kim của 8 tháng đầu năm nay, nên thị trường trong giai đoạn hiện nay theo tôi thấy có lợi thế đối với những nhà đầu tư trung và dài hạn và đang còn tiền mặt.