Thị trường sách thiếu nhi: “Hàng nội” thất thế

	Thiếu lắm những bài hát cho thiếu nhi
	Khơi dậy sức sống âm nhạc thiếu nhi

Thiếu nhi là một trong những đối tượng lớn của ngành xuất bản, nói một cách dễ hiểu, các em nhỏ là thành phần rất cần đến sách. Thực tế, thị trường sách dành cho các em nhỏ vẫn dồi dào và đa dạng về thể loại. Nhưng xét toàn diện, mảng sách thiếu nhi tại Việt Nam còn đó những khoảng trống, sự thiếu cân đối và vì thế “hàng nội” thất thế ngay trên sân nhà trước “hàng ngoại”.

Các em nhỏ từ lâu vẫn “khát” sách của các tác giả trong nước

Theo nhà văn Lê Tấn Hiển, viết sách cho thiếu nhi không gì ngoài lòng đam mê và tình yêu, phải hướng thiện thông qua những câu chuyện, nhân vật. Đồng thời viết sách cho tuổi nhỏ cần loại bỏ những sự khuyên nhủ giáo điều, cứng nhắc bằng suy nghĩ tác giả.

“Nếu đã xác định viết cho trẻ xem thì phải viết sao cho hấp dẫn, thu hút bằng những gì gần gũi với đời sống của các em, biết các em thích gì, không thích gì… Và nhà văn cũng cần lồng ghép tính giáo dục, hướng dẫn, thẩm mỹ trong ấy”, nhà văn Lê Tấn Hiển cho biết.

Không thể phủ nhận, trong thị trường sách Việt nhiều năm qua lẫn đương đại vẫn có một số tác phẩm của các tác giả trong nước được bạn đọc nhí đón nhận. Trong đó phải kể tới một số cuốn sách của nhà văn Nguyễn Ðông Thức, Nguyễn Ngọc Thuần, Nguyễn Nhật Ánh với những cuốn: Kính vạn hoa, Bồ câu không đưa thư, Đảo mộng mơ, Lá nằm trong lá, Có hai con mèo ngồi bên cửa sổ...  và đặc biệt là cuốn Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ - một trong những tác phẩm đã được nhận Giải thưởng Văn học ASEAN của Nguyễn Nhật Ánh.

Gần đây, cuốn Tũn Tồ của tác giả trẻ Hương Thị cũng được các em nhỏ yêu mến bởi những mẩu chuyện vui và ngộ nghĩnh về chú bé Tũn ngây thơ, nhưng trên hết đó là hành trình tìm về tuổi thơ của tác giả, để gặp lại bạn bè một thuở.

Đặc biệt, bộ truyện tranh dành cho thiếu nhi gồm 12 cuốn của nhà văn Vũ Hùng viết về muông thú, rừng núi và thiên nhiên tươi đẹp được Hội xuất bản Việt Nam trao giải Sách hay 2016. Thông qua 12 cuốn sách, nhà văn Vũ Hùng đã tạo nên những trang văn đẹp và hay hiếm có về thiên nhiên hoang sơ trong rừng nguyên sinh Việt Nam.

Hội xuất bản Việt Nam đánh giá, bộ sách của nhà văn Vũ Hùng còn có giá trị giáo dục cho trẻ em nhiều thế hệ sau bởi dưới sự tác động của con người, những cảnh đẹp tại Việt Nam đang dần bị tàn phá, không giữ được nguyên vẹn những hình ảnh tươi đẹp từ xưa. Qua đó, nhà văn Vũ Hùng mong muốn trong tâm thức các em nhỏ thấy yêu đất nước, nâng cao tình người hơn.

Tuy nhiên, điều mà công chúng lâu nay quan tâm về thị trường sách thiếu nhi chính là “hàng ngoại” lấn át “hàng nội”, tức là sách cho thiếu nhi được mua bản quyền, xuất bản tại Việt Nam nhiều sách trong nước.

Những tác phẩm phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi lại chủ yếu là tác phẩm đã có tuổi đời hàng vài chục năm, trải dài từ thế hệ này tới thế hệ khác được tái bản nhiều lần như: Dế mèn phiêu lưu ký, Tìm mẹ, Cái Tết của mèo con, Hạt cườm tham ăn, Những câu chuyện, Rạng đông Côn Đảo, Chú bé đi dưới đáy nước, Đảo chim trắng, Nhóm chim xanh, Chó nhà đi làm xiếc, Tiếng sáo trúc...

Một số công ty phát hành sách thừa nhận, trên thực tế, không có nhiều tác giả, nhất là các tác giả trẻ viết sách cho lứa tuổi thiếu nhi, vì thế những tựa sách dành cho các em nhỏ Việt chỉ đếm trên đầu ngón tay và tình trạng nhập khẩu sách thiếu nhi là điều khó tránh.

Đại diện nhiều nhà xuất bản trong thời gian qua thừa nhận sách cho thiếu nhi chủ yếu là các tác phẩm được mua bản quyền từ nước ngoài (khoảng 70 - 80%). Nếu đến với các nhà sách, không khó để nhiều người nhận ra sự hiện diện của nhiều tác phẩm, nhiều cuốn sách được các em yêu thích là của nước ngoài như: Doraemon, Người lớn bé nhỏ, Tò mò quá, Bảy viên ngọc rồng, Thủy thủ mặt trăng, Truyện tranh trinh thám Conan, Những cuộc phiêu lưu sáng chói của Flora và Ulysses, Biệt thự chuột nhắt, Thân gửi sở thú, Chuyện con mèo và con chuột bạn thân của nó...

Không những “lép vế” trước sách nước ngoài, một thực trạng đáng báo động là thời gian qua người dân còn bức xúc khi phát hiện sách cho thiếu nhi có nội dung phản cảm. Chẳng hạn trong cuốn Những điều trẻ em cần biết: Cuốn sách nhỏ về bạo lực có bức ảnh người đàn ông và người phụ nữ ôm nhau trong tình trạng khỏa thân và trái tim bay xung quanh minh họa cho câu nói “Bạo lực cũng giống như tình yêu thương, đã tồn tại từ xa xưa”.

Hoặc cuốn Những bí mật trẻ em cần biết: Cuốn sách nhỏ về cái chết có hình minh họa là cậu bé ngửa cổ nhìn lên bầu trời có 3 người khỏa thân nhìn xuống. Đặc biệt, cơ quan chức năng từng xử phạt nặng đơn vị phát hành cuốn sách Hỏi đáp trí tuệ III có nội dung không phù hợp với thiếu nhi.

Theo đó, trong cuốn sách này có các phần hỏi đáp “khó đỡ” như Vì sao mẹ của bạn Minh lại viết loạn xị lên những bài viết của người khác? - câu trả lời: Cô ấy là biên tập viên của nhà xuất bản; hỏi: Biện pháp phát triển trí lực hữu hiệu nhất là gì? - trả lời: Ăn ít đi một chút; với câu hỏi Khi đi tham quan vườn thú, loài nào ở trong cái ngăn có cửa đầu tiên? thì có câu trả lời trong sách là Cô bán vé...

Rõ ràng, thị trường sách cho thiếu nhi ở nước ta vẫn còn nhiều điều bất cập, cho thấy thua thiệt ngay trên sân nhà dù chúng ta có một thị trường tiềm năng, rộng lớn. Có lẽ đã đến lúc các em nhỏ phải được tiếp cận, đọc nhiều sách hơn từ các tác giả Việt, nếu không chúng ta vẫn phải chịu cảnh thua thiệt ngay trên xứ sở của chính mình.