Thị trường xuất khẩu phục hồi, doanh nghiệp lạc quan?

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết, hai quý đầu năm 2020 xuất khẩu thủy sản sụt giảm kim ngạch khoảng 10%, do tác động của dịch Covid-19. Tuy nhiên, bước sang quý III, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đã tăng nhẹ 2% so với cùng kỳ năm 2019. Sau khi hồi phục tương đương với cùng kỳ năm 2019 trong hai tháng 7 và 8/2020, kim ngạch xuất khẩu trong tháng 9 đã tăng 9% so với cùng kỳ năm 2019.

Ảnh minh họa

So với một số ngành hàng xuất khẩu thế mạnh khác của Việt Nam như rau quả, dệt may, đồ gỗ… thì thủy sản cho thấy sự phục hồi tốt hơn. Xu hướng tiêu thụ thủy sản trên thị trường thế giới cũng thay đổi. Cụ thể, những sản phẩm phục vụ cho phân khúc dịch vụ như cá tra sụt giảm nhu cầu, vì giãn cách xã hội ở các nước. Ngược lại, nhu cầu thủy sản phân khúc bán lẻ vẫn ổn định, thậm chí tăng mua ở các thị trường lớn như Mỹ. Vì vậy, một số mặt hàng thế mạnh của Việt Nam là tôm vẫn tăng kim ngạch xuất khẩu.

Theo Vasep, trong số các sản phẩm thủy sản xuất khẩu chính, thì tôm có mức tăng trưởng khả quan hơn, nhất là 6 tháng gần đây, vì vậy kim ngạch xuấ́t khẩu tôm chiếm tỷ trọng chi phối, hơn 44% giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam. Trong khi đó, cá tra liên tục sụt giảm kim ngạch, nên chỉ chiếm 17,6% giá trị xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng hải sản khác đều sụt giảm, tuy nhiên tỷ trọng của hải sản trong tổng xuất khẩu vẫn lớn, chiếm 38% tổng xuất khẩu thủy sản.

Cụ thể, có thể kể đến các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như tôm, từ quý III/2020 đến nay, các doanh nghiệp tôm tăng tốc xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc. Ngoài thị trường Liên minh châu Âu (EU), xuất khẩu tôm sang các thị trường khác như Anh, Canada vẫn duy trì tăng trưởng khả quan từ đầu năm đến nay. Duy có cá tra có doanh số xuất khẩu giảm sâu nhất từ đầu năm đến nay (giảm đến 29%). Dịch bùng phát trên toàn thế giới, nhu cầu cá tra sụt giảm mạnh tại các thị trường chính như Mỹ, EU, Trung Quốc, ASEAN do giãn cách xã hội làm giảm tiêu thụ ở nhiều phân khúc. Đối với các mặt hàng hải sản (cá ngừ, mực, bạch tuộc...) thì doanh nghiệ̣p xuất khẩu thêm khó khăn do thiếu nguyên liệu chế biến hàng xuất khẩu, bởi giãn cách xã hội khiến hoạt động đánh bắt thủy sản giảm, sản lượng khai thác ít.

Về thị trường xuất khẩu, trong 9 tháng/2020, thủy sản Việt Nam có mặt tại 154 thị trường. Trong đó, Top 6 thị trường lớn nhất gồm: Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc, EU, Hàn Quốc và ASEAN chiếm gần 80% kim ngạch xuất khẩu. Thị trường Mỹ tăng 6% so với cùng kỳ năm 2019 nhờ lượng tôm xuất sang thị trường này tăng. Trung Quốc đã vượt qua EU trở thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 3 của Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2020. Sau khi giảm mạnh trong 2 tháng đầu năm do tác động của dịch Covid-19, xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc bắt đầu ổn định và hồi phục dần. Lũy kế 9 tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc tăng 2%. Các thị trường lớn khác là Nhật Bản, Hàn Quốc từ đầu năm đến tháng 9/2020 đều giảm nhẹ kim ngạch. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn lạc quan, bởi thủy sản Việt Nam có cơ hội ở nhiều thị trường.

Như tại Mỹ, sản phẩm tôm thẻ chân trắng của Việt Nam vẫn tiêu thụ tốt tại phân khúc bán lẻ, đồng thời Việt Nam có thể tăng chế biến và xuất khẩu các sản phẩm có thời hạn bảo quản lâu như cá ngừ, cá biển khác đóng hộp. Ở thị trường EU, mặc dù Covid làm giảm nhu cầu và gây khó khăn cho giao thương thủy sản nhưng tôm thẻ chân trắng cũng có chiều hướng tăng tiêu thụ. Các mặt hàng thủy sản khác như tôm, cá ngừ, mực bạch tuộc và nhuyễn thể… được hưởng thuế 0% khi hiệp định Thương mại tự do châu Âu Việt Nam (EVFTA) có hiệu lực từ 1/8/2020. Đây được xem là đòn bẩy để xuất khẩu thủy sản sang thị trường này tăng trong những tháng cuối năm 2020. Các thị trường Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản vẫn duy trì ổn định kim ngạch, tuy không tăng đột phá nhưng sẽ tăng tốt với mặt hàng tôm đến cuối năm 2020.

Vasep dự báo, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam 3 tháng cuối năm 2020 sẽ đạt khoảng 2,3 tỷ USD, giảm nhẹ 2% so với cùng kỳ năm 2019. Nhưng đây cũng là dự báo khả quan, so với nhiều nhóm ngành hàng xuất khẩu khác đang trong tình trạng khó khăn, chậm khôi phục lại thị trường xuất khẩu sau đại dịch.