Bài 1: Chỉ thị 40 - Chính sách lớn đúng lòng dân

"Bước ngoặt" chính sách mở lối thoát nghèo

Có lẽ, chỉ những người con xa quê lâu ngày như tôi mới thấu hiểu hết giá trị của sự thay đổi này. Tôi đã tự hỏi bản thân mình, động lực nào khiến vùng đất khô cằn quê tôi thay đổi nhanh đến vậy, sức sống này từ đâu mà có. Tìm hiểu ra mới biết, chừng ấy thời gian tôi xa quê cũng là bấy nhiêu thời gian Chỉ thị số 40-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tín dụng chính sách xã hội (Chỉ thị 40) được triển khai. Chỉ thị ra đời như luồng sinh khí mới tạo bước đột phá, kết nối sức mạnh của cả hệ thống chính trị cùng Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH), thổi bùng ý chí thoát nghèo, hỗ trợ, thúc đẩy nhóm yếu thế trong xã hội vươn lên, thay đổi cuộc sống. Nhờ đó, một diện mạo được tạo nên từ những chính sách đúng đắn, từ sự nỗ lực của người dân, trên hết là từ sức mạnh của sự đoàn kết.

Nhìn về quãng thời gian 10 năm trước, Ninh Bình có trên 30.000 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 12,39% tổng số hộ dân trên địa bàn tỉnh. Số hộ nghèo tập trung chủ yếu ở các địa bàn vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên theo đại diện lãnh đạo tỉnh Ninh Bình khi ấy là do điều kiện tự nhiên ở các địa bàn vùng cao, vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là ở huyện miền núi Nho Quan và thị xã Tam Điệp (nay là Thành phố Tam Điệp) không thuận lợi, khí hậu khắc nghiệt, địa hình phức tạp, đất trồng trọt ít và khó canh tác. Dân cư ở đây chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, phát triển kinh tế đồi rừng còn hạn chế. Nhiều chính sách hỗ trợ, giảm nghèo được ban hành nhưng không quy định kinh phí và nhân lực cho việc tổ chức thực hiện. Trong khi đó, nguồn vốn dành cho tín dụng chính sách còn hạn hẹp, gặp nhiều khó khăn.

Ngay khi Chỉ thị 40 ra đời, Ninh Bình đã nhận thức rõ vai trò then chốt của tín dụng chính sách trong cuộc chiến chống đói nghèo, xây dựng nông thôn mới. Ông Tống Quang Thìn, Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng Ban đại diện HĐQT NHCSXH tỉnh Ninh Bình cho biết, các cấp ủy, chính quyền các địa phương đã coi công tác lãnh đạo, chỉ đạo đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội là hoạt động thường xuyên; quan tâm chỉ đạo, tạo mọi điều kiện thuận lợi nâng cao năng lực hoạt động tín dụng chính sách xã hội trên địa bàn; thực hiện tinh thần chủ động, quyết tâm cao trong việc thực hiện Chỉ thị 40, biến tín dụng chính sách thành đòn bẩy mạnh mẽ, thúc đẩy phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, đưa người dân vươn lên thoát nghèo bền vững.

Không ồn ào khẩu hiệu, Ninh Bình chọn cách hành động bằng những việc làm được cụ thể hóa. Ông Đoàn Văn Nguyên, Phó Giám đốc NHCSXH tỉnh Ninh Bình chia sẻ, chính quyền các cấp đã quan tâm hỗ trợ NHCSXH về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động của đơn vị trên địa bàn; cân đối, ưu tiên bố trí ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH để bổ sung nguồn vốn tín dụng chính sách xã hội, giúp bổ sung nguồn lực, đáp ứng kịp thời hơn nhu cầu vay vốn của hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác trên địa bàn.

Song song với việc củng cố nguồn lực, tín dụng chính sách tại Ninh Bình còn phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị tại địa phương. Theo đó, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đã quan tâm đối với hoạt động tín dụng chính sách xã hội, chỉ đạo cấp cơ sở phối hợp với NHCSXH trong việc thực hiện các chương trình tín dụng chính sách; tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về tín dụng chính sách xã hội; phối hợp với chính quyền địa phương và các đơn vị có liên quan lồng ghép hoạt động tín dụng với chương trình, chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn, phát triển giáo dục, dạy nghề, tạo việc làm và xây dựng nông thôn mới; công tác kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Ban đại diện Hội đồng quản trị NHCSXH các cấp được thực hiện thường xuyên, nhất là sau khi Chủ tịch UBND cấp xã tham gia Ban đại diện Hội đồng quản trị NHCSXH cấp huyện; các chủ trương, chính sách được triển khai nhanh chóng, những khó khăn, vướng mắc được Chủ tịch UBND cấp xã trực tiếp chỉ đạo giải quyết kịp thời tại cơ sở.

Những cuộc đời được "thay da đổi thịt"

Nhờ tinh thần chủ động, quyết tâm cao trong việc thực hiện Chỉ thị 40, Ninh Bình đã biến Chỉ thị 40 thành "ngọn lửa" thắp sáng hy vọng cho người nghèo. Tín dụng chính sách không còn là những con số khô khan, mà đã thực sự chảy vào cuộc sống, tạo nên những đổi thay diệu kỳ. Chị Bùi Thị Lý Tình (thôn Hang Nước, xã Quang Sơn, TP. Tam Điệp) là một trong những hộ gia đình khó khăn trong vùng. Chồng chị mất sớm vì ung thư, để lại ba đứa con đang tuổi ăn học cho chị một mình gánh vác. Những biến cố đau buồn liên tiếp ập đến như muốn quật ngã người phụ nữ nhỏ bé, nhưng chị luôn tự nhủ phải kiên cường, mạnh mẽ để làm chỗ dựa cho các con.

Chị Bùi Thị Lý Tình (thôn Hang Nước, xã Quang Sơn, TP. Tam Điệp) chăm sóc cánh đồng dứa được đầu tư từ nguồn vốn vay của NHCSXH

Trước hoàn cảnh khó khăn của chị Lý, các tổ chức hội, đoàn thể của xã không chỉ có những động viên kịp thời về vật chất, tinh thần mà còn mang đến cơ hội thoát nghèo cho gia đình thông qua việc hỗ trợ, hướng dẫn chị vay vốn từ NHCSXH để phát triển nghề trồng dứa, bán lại sản phẩm cho Công Ty CP Thực Phẩm Xuất Khẩu Đồng Giao (Doveco). Chị Lý chia sẻ: "Với số tiền 100 triệu vay được, tôi đầu tư trồng dứa. Dù công việc vất vả, nhưng nhờ chịu khó chăm sóc và được các cán bộ kỹ thuật hướng dẫn, vườn dứa phát triển tốt, mang lại thu nhập khoảng 120 triệu đồng mỗi năm. Nhờ đó, tôi có thể lo cho các con ăn học đầy đủ, cuộc sống dần ổn định hơn. Chính tôi cũng không ngờ mình có thể vượt qua những khó khăn ấy. Tất cả đều nhờ sự quan tâm của chính quyền và nguồn vốn ưu đãi, tôi mới có thể vững vàng mà lo cho gia đình mình. Những điều này giúp tôi thêm tin tưởng rằng cuộc sống sẽ tốt hơn từng ngày".

Một điển hình khác cho sự bền bỉ, kiên trì vượt khó đó là trường hợp của anh Đinh Văn Thắng (thôn Đồng Tâm, xã Cúc Phương, huyện Nho Quan) người dân tộc Mường, từng là hộ khá giả trong vùng. Tuy nhiên, những biến cố trong cuộc đời đã làm cuộc sống gia đình thay đổi hoàn toàn. Mất bố đã hơn 10 năm, mẹ bị bệnh thận phải chạy chữa thường xuyên, còn chị gái lại mang bệnh tim bẩm sinh, gánh nặng gia đình dồn hết lên vai anh Thắng.

Những khó khăn về tài chính cứ thế chồng chất, đẩy gia đình ông vào diện hộ nghèo. Không gục ngã trước số phận, anh Thắng quyết định vay 100 triệu đồng để nuôi lợn và trồng hơn 1.000 cây cảnh đô thị. Nhờ sự kiên trì và nghị lực, ông Thắng đã dần cải thiện được tình hình tài chính của gia đình, không chỉ lo cho cuộc sống hằng ngày mà còn chăm sóc được cho mẹ và chị gái trong cơn bạo bệnh. "Có những lúc tưởng chừng không thể gượng dậy nổi, nhưng nhờ có sự hỗ trợ của chính quyền và nguồn vốn vay, tôi đã có thể đứng vững," ông Thắng xúc động nói thêm.

Câu chuyện của chị Lý và anh Thắng, với những nỗi niềm và gian truân riêng, chỉ là hai trong hàng ngàn câu chuyện đẹp đẽ giữa muôn nẻo quê hương, minh chứng hùng hồn cho sự thật rằng tín dụng chính sách xã hội là một "trụ cột" không thể thiếu trong Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững. Nguồn vốn chính sách đã giúp họ thay đổi cách nhìn về cuộc sống, bớt đi sự phụ thuộc, tự mình tìm kiếm cơ hội và xây dựng tương lai. Và những mảnh đời như chị Lý, anh Thắng chỉ là những bông hoa nhỏ, nhưng mang ý nghĩa sâu sắc trong bức tranh lớn của một Việt Nam đang vươn lên mạnh mẽ, từng ngày.