Thu hút FDI: Sẵn sàng đón sóng lớn
Nhìn nhận khủng hoảng do đại dịch COVID-19 để thu hút hiệu quả vốn FDI | |
Chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy, cơ hội nào cho doanh nghiệp Việt? | |
FDI Mỹ vào Việt Nam sẽ không giảm |
Thu hút FDI và cơ hội trong khúc trầm
Theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài trong 10 tháng năm 2020 đạt gần 23,5 tỷ USD, bằng 80,6% so cùng kỳ năm 2019. Trong đó có 2.100 dự án được cấp phép mới với số vốn đăng ký đạt 11,7 tỷ USD, giảm 32,1% về số dự án và giảm 9,1% về số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm trước; có 907 lượt dự án đã cấp phép từ các năm trước đăng ký điều chỉnh vốn đầu tư với số vốn tăng thêm đạt 5,7 tỷ USD, tăng 4,4%; có 5.451 lượt góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị góp vốn đạt 6,1 tỷ USD, giảm 43,5%. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện 10 tháng ước tính đạt 15,8 tỷ USD, giảm 2,5% so với cùng kỳ năm trước.
Những con số trên cho thấy, hoạt động thu hút FDI đang chịu ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch Covid-19 và dường như chưa đón được làn sóng dịch chuyển đầu tư ra khỏi Trung Quốc mà giới chuyên gia dự báo lâu nay. Thế nhưng, theo các chuyên gia đây cũng là lúc Việt Nam cần chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế và hạ tầng để sẵn sàng đón “đại bàng”, đón những làn “sóng lớn”, để cạnh tranh với các quốc gia trong khu vực.
Cần thiết kế các gói chính sách theo dạng “may đo” cho từng đối tượng nhà đầu tư |
Rõ ràng cuộc đua cạnh tranh thu hút FDI đang ngày càng khó khăn hơn khi mà Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ… cũng đang có những lời mời gọi hấp dẫn. Trong khi nhiều nhà đầu tư vẫn lưỡng lự như muốn ở lại và tìm đến Trung Quốc. Vì thế Việt Nam phải hành động nhanh và chính sách tốt, nếu không thì cơ hội vụt qua. “Dòng đầu tư đang dịch chuyển, nên nếu không chủ động là chúng ta không nắm, không tận dụng được”, TS.Võ Trí Thành – nguyên Phó Viện trưởng CIEM khuyến nghị.
Bàn về nội dung này, PGS, TS Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, làn sóng dịch chuyển đầu tư đang mang lại cơ hội rất tốt để Việt Nam thu hút đầu tư có chọn lọc. Ông nhấn mạnh, thu hút đầu tư FDI cần chú ý tới đẳng cấp của DN FDI thay vì chỉ chú ý đến thu hút dự án có quy mô vốn đầu tư lớn.
Được biết, trong các chính sách ưu đãi đầu tư đặc biệt để thu hút FDI đang được bàn tới, Chính phủ sẽ dành cho nhà đầu tư lớn các cơ chế ưu đãi đầu tư đặc biệt. Nhưng những ưu đãi lần này đưa ra phải khác phải để đôi bên cùng có lợi và không nên lao vào cuộc đua xuống đáy.
Tránh rơi vào bẫy của cuộc đua không cần thiết
Một số chuyên gia cho biết trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra, các quốc gia khối ASEAN đã cạnh tranh nhau trong cuộc đua xuống đáy bằng cách giảm thuế suất thuế thu nhập DN và liên tục đưa ra các ưu đãi thuế rất lớn đối với các tập đoàn đa quốc gia. Cuộc đua này với những ưu đãi đó đã không đem lại lợi ích thực sự cho quốc gia mà chỉ có lợi cho các công ty lớn của nước ngoài. Bên cạnh các ưu đãi về thuế, việc sử dụng các ưu đãi phi thuế cũng phổ biến ở các nước ASEAN và góp phần làm trầm trọng thêm cuộc đua xuống đáy trong khu vực. Cạnh tranh trong việc cung cấp các ưu đãi phi thuế được thể hiện rõ nét ở các ưu đãi về đất đai. Các hình thức cho thuê đất dài hạn có mặt ở tất cả các quốc gia ASEAN, Thái Lan thậm chí còn cho phép nhà đầu tư nước ngoài sở hữu đất trong một số trường hợp đặc biệt.
“Cần tránh rơi vào bẫy của cuộc đua không cần thiết”, các chuyên gia lên tiếng. Chính các nhà đầu tư nước ngoài cũng đồng tình quan điểm này và họ cho biết môi trường kinh doanh vốn mới là yếu tố then chốt. Ổn định kinh tế, ổn định chính trị, thị trường nội địa, khung pháp lý minh bạch, chất lượng lao động, chất lượng cơ sở hạ tầng, mật độ đường sá chất lượng tốt… đó là những điều làm nên sự hấp dẫn.
PGS.TS.Trần Đình Thiên cũng nhấn mạnh, để đón được các tập đoàn lớn di chuyển chuỗi cung ứng, sản xuất sang Việt Nam thì cần có môi trường đầu tư công khai, minh bạch, có nguồn nhân lực chất lượng cao và chi phí hạ tầng logistics cạnh tranh. Để có được những yếu tố đó, thì còn rất nhiều việc phải làm để đạt được những điều kiện này, quan trọng là phải thay đổi cách làm, không thể chỉ cải tiến những quy định cũ. Còn theo TS.Võ Trí Thành, trong bối cảnh mới, địa kinh tế chính trị thay đổi, Việt Nam cần làm mới mình, phải vận hành nhanh hơn, cải cách mạnh hơn.
Trên thực tế những chính sách “may đo” đã manh nha. Tinh thần của những chính sách này, được hiểu qua lời nói của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, đó là “Hiện nay, các nước cạnh tranh rất quyết liệt. Do vậy, để đón được dòng vốn đầu tư đang dịch chuyển, phải ‘tác chiến’ với từng nhà đầu tư, từng dự án, thay đổi cách xúc tiến đầu tư, để đôn đốc, thúc đẩy họ sớm ra quyết định đầu tư, chứ nếu không sẽ mất cơ hội”.
Hiện nay, các chính sách ưu đãi đầu tư, dù được phân theo ngành, lĩnh vực, địa bàn, nhưng vẫn là chính sách áp dụng chung. Chỉ khi Luật Đầu tư 2020 chính thức có hiệu lực vào đầu năm tới, thì các quy định về “ưu đãi đầu tư đặc biệt” mới được nhắc tới. Cụ thể, theo quy định của Điều 20, Luật Đầu tư 2020, Chính phủ sẽ quyết định việc áp dụng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt nhằm khuyến khích thực hiện một số dự án đầu tư có tác động lớn đến kinh tế - xã hội.
Theo các chuyên gia, khi có ưu đãi đầu tư đặc biệt, chúng ta có cái để thảo luận với nhà đầu tư, từ đó thu hút được các nhà đầu tư chất lượng. Khi các gói ưu đãi đặc biệt được thiết kế riêng, nhà đầu tư có thể đàm phán nhằm làm sao đạt được các mức ưu đãi ở mức cao nhất có thể và Chính phủ sẽ chấp nhận khi lợi ích quốc gia được đảm bảo.