Xuất khẩu vẫn chưa hết lo

	Mở lối chinh phục thị trường quốc tế
	Thấy gì từ con số xuất siêu kỷ lục trong 9 tháng?

Nhiều doanh nghiệp dệt may vẫn gặp khó khăn do thiếu đơn hàng

Mức xuất siêu này gấp 2,6 lần cùng kỳ năm 2018 và gấp 2,3 lần cùng kỳ năm 2019. Trong đó phải kể đến sự đóng góp của xuất khẩu với 202,9 tỷ USD, tăng 4,2% so với cùng kỳ năm trước, với 30 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 91,3% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Tăng khá nhưng vẫn rất thấp

Kim ngạch xuất khẩu 9 tháng năm 2020 đạt 202,8 tỷ USD, tăng 4,2% so với cùng kỳ năm 2019 nhờ sự phục hồi khả quan của nhu cầu quốc tế và hiệu ứng tích cực của Hiệp định EVFTA. Đáng chú ý, nhiều mặt hàng xuất khẩu chủ chốt đã tăng trở lại như gỗ và sản phẩm gỗ (tăng 12,4%), phương tiện vận tải và phụ tùng (tăng 2,8%), gạo (tăng 12%). Một số mặt hàng xuất khẩu giảm ít hơn mức giảm mạnh của 8 tháng trước như dệt may (giảm 10,3%), điện thoại và linh kiện (giảm 5,5%), giày dép (giảm 8,8%), hạt điều (giảm 4%), cà phê (giảm 1%)…

Tổng cục Thống kê đánh giá, xuất khẩu tăng trong đại dịch chứng tỏ các nước vẫn đặt hàng hóa Việt Nam ở vị trí ưu tiên. Xuất siêu lớn còn mang lại tác động tích cực tới tỷ giá hối đoái, dự trữ ngoại hối trong bối cảnh Việt Nam cần có thêm nguồn lực để chuẩn bị cho phục hồi kinh tế hậu Covid-19. Đáng chú ý là khu vực kinh tế trong nước ngày càng khẳng định vai trò đóng góp của mình khi có giá trị kim ngạch xuất khẩu 9 tháng đạt 71,8 tỷ USD, tăng cao 20,2% so với cùng kỳ năm trước.

Ông Nguyễn Việt Phong - Vụ trưởng Vụ Thống kê thương mại và dịch vụ, Tổng cục Thống kê đánh giá, xuất khẩu của Việt Nam trong 9 tháng vẫn tăng trưởng khá trong bối cảnh thương mại toàn cầu có sự sụt giảm. Tuy nhiên “nếu xét chu kỳ 9 tháng trong 6 năm trở lại đây thì xuất khẩu sau 9 tháng năm nay nói là tăng khá nhưng thực chất là mức tăng vẫn rất thấp”, ông Phong lưu ý. Cụ thể, cùng kỳ năm 2019 mức tăng là 8,4%; năm 2018 là 15,8% và năm 2017 là 20,6%.

Đối với thặng dư thương mại hàng hoá đạt 17 tỷ USD. Xét ở 2 khía cạnh, thứ nhất thặng dư thương mại 17 tỷ USD có sự đóng góp tích cực vào tăng tưởng GDP; nhưng ở góc độ sử dụng thì mức xuất siêu kỷ lục hiện nay còn thiếu tính bền vững khi kim ngạch nhập khẩu 9 tháng đạt 185,9 tỷ USD, giảm 0,8% so với cùng kỳ năm trước. Chuyên gia của Tổng cục Thống kê cho rằng, kinh tế Việt Nam đang phụ thuộc lớn vào nguyên, nhiên liệu nhập khẩu. Khi thương mại toàn cầu bị đứt gãy do tác động tiêu cực của dịch Covid-19, việc các DN Việt Nam thiếu đơn hàng, hoạt động sản xuất bị đình trệ đã dẫn tới hệ lụy là suy giảm nhập khẩu.

Thực tế cũng cho thấy, trong cơ cấu hàng hóa nhập khẩu 9 tháng năm 2020, nhóm hàng tư liệu sản xuất chiếm tới 93,5% tổng giá trị kim ngạch nhập khẩu nhưng ước tính đạt 173,7 tỷ USD, giảm 1,1% so với cùng kỳ năm trước. Bên cạnh đó, chỉ số sản xuất công nghiệp của cả nước 9 tháng năm nay cũng chỉ tăng 2,4%, cho thấy sản xuất đang đối mặt với nhiều khó khăn, ảnh hưởng tới việc làm và thu nhập của người dân.

“Mặc dù vậy chúng tôi đánh giá đây là hiện tượng khách quan do ảnh hưởng của dịch khiến chuỗi sản xuất, thương mại toàn cầu đứt gãy. Trong các tháng cuối năm và sang năm 2021 nếu dịch được khống chế hoàn toàn thì phục hồi nhập khẩu và sản xuất trong nước sẽ có sự tăng trưởng mạnh mẽ trở lại”, Tổng cục Thống kê nhận định.

Nhiều ngành vắng bóng đơn hàng

Nhìn tổng thể, bức tranh xuất khẩu có thể coi là điểm sáng của kinh tế 9 tháng, song theo các chuyên gia, tình hình xuất khẩu trong tương lai gần vẫn không mấy sáng sủa do hiện tại đơn hàng vẫn rất vắng bóng ở nhiều ngành, lĩnh vực chủ lực.

Ông Đỗ Thắng Hải - Thứ trưởng Bộ Công thương đánh giá, kim ngạch xuất khẩu 9 tháng tăng hơn 4,2%, thặng dư thương mại gần 17 tỷ USD là kết quả đáng khích lệ so với các nước xung quanh trong bối cảnh đại dịch. Tuy nhiên một số ngành có thế mạnh trong xuất khẩu như dệt may, da giày vẫn đang gặp khó khăn khi so với cùng kỳ các năm trước. Thông thường đến thời điểm hiện tại, DN đã có đơn hàng đến hết quý I, quý II năm sau, nhưng hiện nay nhiều DN phải tính theo tháng, thậm chí theo tuần để đảm bảo cho sản xuất.

Ông Lê Tiến Trường - Chủ tịch Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex) nhận định, quý IV năm 2020 mới thật sự là thử thách đối với ngành dệt may. Tính đến thời điểm đầu tháng 10, chỉ một số DN trong ngành dệt may nhận được khoảng 50-60% đơn hàng cho tháng, trong khi tháng còn lại của năm 2020 và năm 2021 đều chưa có thông tin rõ ràng.

Trong bối cảnh đó, Bộ Công thương cho biết Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành triển khai các giải pháp thúc đẩy, hỗ trợ cho DN sản xuất kinh doanh, trong đó tổ chức khai thác, tận dụng tốt các cơ hội của các FTA để tìm giải pháp tháo gỡ rào cản, thâm nhập thị trường mới. Bộ khuyến nghị cần đẩy mạnh xuất khẩu vào các thị trường trọng điểm như Trung Quốc, Mỹ, EU, ASEAN, Nhật Bản và Hàn Quốc (chiếm đến 80% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam), nhất là EVFTA đã có hiệu lực, RCEP có thể được ký kết trong năm 2020. Trong đó đối với thị trường Mỹ, cần chú ý cân bằng cán cân thương mại hơn bằng cách tiếp tục tăng cường nhập khẩu hàng thiết yếu, công nghệ, thiết bị y tế từ Mỹ.

Tuy nhiên, để có thể thúc đẩy xuất khẩu vào các thị trường này cần tăng cường công tác thông tin giúp định hướng sản xuất phục vụ xuất khẩu. Các DN cần thông tin được cung cấp kịp thời, chính xác, phù hợp để họ có đơn hàng giao dịch trực tuyến. Đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại như các buổi tiếp xúc trực tuyến với các thị trường đã làm tích cực trong thời gian qua.

Hiện, Chính phủ cũng đang hết sức quan tâm cải cách hành chính, gỡ bỏ rào cản trong các quy định để hỗ trợ DN Việt Nam. “Trên cơ sở đó chúng ta có thể tin rằng 3 tháng cuối năm các DN xuất khẩu của Việt Nam sẽ vượt khó khăn, đạt kết quả tốt hơn không chỉ cho quý IV mà tạo tiền đề để bước sang các tháng đầu năm 2021 đạt kết quả khả quan hơn”, ông Đỗ Thắng Hải khẳng định.