Cải cách phải đồng bộ

	Cải cách không đồng tốc
	Đề nghị thành lập cơ quan tham mưu cải cách và phát triển

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký VASEP tố khổ “DN ngành thủy sản đang chịu nhiều mức phí rất bất hợp lý và mức phí rất cao, mỗi DN sẽ phải mất thêm từ 100 triệu đồng đến hơn hàng tỷ đồng/năm cho các phí này. Bộ Tài chính đồng ý sửa, nhưng các bộ chuyên ngành vẫn nhất định không chịu, còn DN vẫn phải chịu trận”.

Phức tạp kiểm tra chuyên ngành là điểm nghẽn của nền kinh tế

Chi phí kinh doanh - chuyện dài kỳ

Ông Nam liệt kê các loại phí mà DN ngành thủy sản phải đóng gồm: Phí thẩm định cấp giấy chứng nhận ATTP: 350.000 đồng/lô hàng; Phí thẩm định xác nhận kiến thức ATTP trong lĩnh vực nhà nước: 50.000 đồng/lần/người; Phí thẩm định và phí công bố cấp giấy lưu hành, nhập khẩu... trong lĩnh vực ATTP: lần đầu là 500.000 đồng/lần/SP, công bố lại 300.000 đồng/lần/SP... Và cao nhất là phí thẩm định cấp giấy xác nhận nguồn gốc hải sản: 700.000 đồng/lần/lô.

“Tàu cá của ta nhỏ, một tàu về một lô hàng vài chục đến trăm ký thôi. Mỗi lô phải một giấy xác nhận nguồn gốc cá từ tàu nào về. Một contener 20 tấn hàng tức là phải gom hàng chục hàng trăm lô từ các tàu khác nhau tức là cần hàng chục đến cả trăm giấy thẩm định xác nhận đấy với phí 700.000 đồng/giấy”, ông Nam trình bày với Tổ công tác của Thủ tướng. Nghe ông Nam tố khổ, mấy vị cùng tham dự đã thốt lên “thế thì chết ngư dân”.

Nhưng rất bất cập là thấy bất hợp lý, Bộ Tài chính đã có dự thảo thông tư mới đưa ra mức phí mới thấp hơn gửi lấy ý kiến, nhưng một năm qua Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chưa có ý kiến, nên chưa ban hành được thông tư mới và DN vẫn chịu trận”, ông Nam cho biết thêm.

Chưa hết, DN ngành thủy sản đang bị cơ quan tài nguyên môi trường (TN&MT) áp quy định theo phí nước thải có kim loại nặng trong khi nước thải của nghề nuôi và chế biến thủy sản không có kim loại nặng. DN và hiệp hội kiến nghị nhiều lần về vấn đề này.

Trước bức xúc của DN ngành thủy sản, vừa qua Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã chủ trì cuộc đối thoại giữa các DN ngành thủy sản và các bộ có liên quan. Lãnh đạo Tổng cục Môi trường (Bộ TN&MT) đã cho rằng có sự hiểu nhầm của địa phương, hứa tiếp thu và sẽ có hướng dẫn của bộ.

Năm qua, Bộ Tài chính đã có 4 lần gửi văn bản sang Bộ TN&MT về vấn đề phí nước thải. Nhưng Bộ TN&MT vẫn chưa động tĩnh như không có chuyện gì xảy ra. Những việc này để minh chứng cho sự chuyển biến của các bộ không đều thì DN vẫn cứ khổ. Hiện tượng này khiến cộng đồng DN quan ngại và nghi ngờ vào tính hiệu quả chỉ đạo và cải cách của các bộ ngành.

Và hiện tượng một số bộ đã có chuyển biến, nhiều bộ chưa chuyển khiến cỗ xe cải cách đang tăng tốc nhưng quay tròn mà không tiến được, còn DN thì chóng mặt về kiểm tra chuyên ngành (KTCN). Ông Hoàng Quang Phòng – Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phản ánh, thời gian thực hiện làm thủ tục hải quan đã được rút ngắn cả về thời gian và tần suất nhưng KTCN vẫn là một gánh nặng với DN.

Chậm trễ, thiếu quyết liệt vẫn còn rất lớn

Ông Nguyễn Duy Minh, Tổng thư ký Hiệp hội DN dịch vụ Logistics Việt Nam cho biết, mỗi năm DN bỏ ra 28,6 triệu ngày công với 14.300 tỷ đồng cho KTCN. 58% hàng hóa phải kiểm tra đến hai, ba lần, khiến cho các DN thiệt hại do chi phí lưu kho kéo dài vì chờ kết quả kiểm tra. Cùng với thủ tục KTCN các DN phải chịu các loại phí kiểm dịch. Còn KTCN qua cổng thông tin một cửa quốc gia hiện khá hạn chế làm giảm tính minh bạch và kéo dài thời gian, tăng chi phí KTCN.

Thủ tướng đã có văn bản yêu cầu các bộ, cơ quan triển khai ngay nhiệm vụ, đốc thúc các bộ, ngành cắt giảm điều kiện kinh doanh, KTCN nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo điều hành của Chính phủ và yêu cầu giảm tỷ lệ mặt hàng phải KTCN từ 20-25% xuống còn 10%.

Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 15/2018/NĐ-CP theo đó 90% lô hàng thực phẩm không phải KTCN trước khi thông quan, sẽ tiết kiệm gần 2,9 triệu ngày công, tiết kiệm 2.500 tỷ đồng mỗi năm. Mới đây Bộ TN&MT cho biết sẽ đề xuất Thủ tướng Chính phủ bãi bỏ thủ tục KTCN đối với 38 hàng hoá, sản phẩm và đơn giản hoá danh mục hàng hoá còn lại.

Những tiến triển cải cách, chuyển biến trong ĐKKD và KTCN là có, nhưng không đồng đều.Theo rất sát thực tiễn cải cách, cải thiện môi trường kinh doanh, bà Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng: “Sự chậm trễ, thiếu quyết liệt còn rất lớn vẫn đang tồn tại ở nhiều bộ, nhiều cơ quan, một số bộ chưa tích cực cải cách thủ tục nên chưa đạt được kết quả theo yêu cầu của Chính phủ”.

Số mặt hàng phải KTCN thuộc quản lý Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lên đến hàng nghìn nhưng đến nay Bộ này “chưa có động tĩnh gì”, theo bà Thảo. Phí KTCN cũng quá lớn, đề nghị Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Y tế, Công thương sửa đổi quy định về phí theo hướng giảm mức phí và giới hạn mức phí tối đa đối với một lô hàng. Nếu không cải cách được thì đây thực sự là điểm nghẽn của nền kinh tế, khi mà giá trị xuất nhập khẩu chiếm tới 1,9 lần GDP.

Bên cạnh đó, việc triển khai cơ chế một cửa quốc gia chưa được như kỳ vọng, mới kết nối 11 bộ, ngành và có khoảng 50 thủ tục được đưa lên. Nhưng trên cổng này, phản hồi thông tin không kịp thời, hướng dẫn thực hiện thủ tục không rõ ràng. DN vẫn phải cung cấp thêm văn bản giấy tờ ngoài quy định, thời gian xử lý hồ sơ vẫn dài hơn phương thức truyền thống, và khó tra cứu kết quả tiến độ giải quyết hồ sơ...

Những vấn đề, hiện tượng vừa nêu cho thấy đây là nguyên nhân chính làm gia tăng chi phí, giảm năng lực cạnh tranh và mất cơ hội kinh doanh của DN. Và đây là nguyên nhân làm cho DN khó lớn và đang yếu đi.

Rõ ràng cải cách đang được đẩy mạnh, Chính phủ đã ráo riết trong chỉ đạo đặt ra những mục tiêu yêu cầu cụ thể, Tổ công tác của Thủ tướng liên tục hành động, niềm tin của DN vào cải cách cũng đang lên, nhưng cải cách vẫn không đồng đều. Có nhiều bộ, ngành, địa phương tích cực, nhưng ở đâu đó bộ máy công quyền còn chưa theo sát được yêu cầu đặt ra, vẫn còn không ít phiền hà khiến chi phí kinh doanh đang cao hơn các nước trong khu vực và thế giới.

Những phản ánh trên cho thấy kỷ luật thực thi đang là một yêu cầu quan trọng. Nếu như tất cả các cấp, các ngành thực hiện đúng yêu cầu của Chính phủ, DN mới thực sự dễ thở và phát triển hơn. Như thế, mong muốn có được đội ngũ DN khỏe mới nhanh trở thành hiện thực.