Đón sóng cách mạng công nghiệp 4.0: Kỳ vọng phải dựa trên thực tế

	Số hóa: Mở cửa đón nhận hay cài then để tụt hậu?
	Chủ động với cách mạng công nghiệp 4.0
	Cải cách để bứt phá trong cách mạng công nghiệp 4.0

Đánh giá tác động của CMCN 4.0 với ngành Ngân hàng, chỉ ra những cơ hội, thách thức, làm rõ những điều kiện mà ngành Ngân hàng cần hướng tới triển khai... là những nội dung chủ yếu được các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý tập trung bàn thảo trong khuôn khổ Hội thảo khoa học “Ngành Ngân hàng Việt Nam với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư” do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ (Bộ KH&CN) tổ chức cuối tuần qua tại Hà Nội.

Nhận diện thách thức

Dẫn lại lời của GS. Kaus Schwab - Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới khi cho rằng khái niệm công nghiệp 4.0 hay Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0) là một thuật ngữ bao trùm, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh khẳng định: Điều khiến cho cuộc CMCN 4.0 trở nên khác biệt với các cuộc cách mạng trước đó chính là sự dung hợp các công nghệ và sự tương tác của chúng trên các lĩnh vực vật lý, số hoá và sinh học. Việt Nam nói chung và ngành Ngân hàng Việt Nam nói riêng không nằm ngoài vòng ảnh hưởng của cuộc cách mạng này.

Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh phát biểu tại Hội thảo

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội mở ra từ CMCN 4.0, ngành Ngân hàng cũng đồng thời phải đối mặt với những thách thức không nhỏ trong việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động ngân hàng thích ứng với bối cảnh CMCN 4.0; thách thức đối với các ngân hàng trong thay đổi mô hình quản trị điều hành, mô hình kinh doanh, cấu trúc sản phẩm dịch vụ thích ứng với xu hướng khách hàng thế hệ số, nền kinh tế số cũng như thách thức trong phòng ngừa rủi ro an ninh mạng và bảo vệ bí mật thông tin khách hàng trong kỷ nguyên số.

Đưa ra những thách thức mà hệ thống ngân hàng phải đối mặt, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng Phạm Xuân Hoè cho biết, đó là việc bảo mật thông tin và an ninh mạng tài chính quốc gia, các loại tội phạm công nghệ cao cũng như thách thức về trình độ, năng lực, số lượng và chất lượng đội ngũ cán bộ CNTT.

Trong đó, NHNN sẽ phải đối diện với 4 thách thức lớn. Thứ nhất là về tiền điện tử, thanh toán xuyên biên giới qua công nghệ 4.0 và chính sách tiền tệ. Thứ hai nằm ở việc kiểm soát dòng tiền, rủi ro thanh khoản và an toàn thanh toán, an toàn hoạt động toàn hệ thống. Thứ ba là thách thức về hạ tầng CNTT, chuẩn mực thẻ, chuẩn dữ liệu thông tin kết nối. Cuối cùng là năng lực thể chế để theo kịp sự bùng nổ của tài chính số. Còn với các NHTM cũng sẽ phải đối diện với 4 thách thức: năng lực tài chính đầu tư cho CNTT, chuyển đổi mô hình kinh doanh từ truyền thống sang ngân hàng số, chất lượng nguồn nhân lực và văn hoá quản trị công ty, rủi ro đối với khách hàng vay vốn khi CMCN 4.0 làm họ suy yếu, phá sản.

Cùng chung quan điểm với đại diện Viện Chiến lược ngân hàng, ông Nguyễn Ngọc Hoàng - Trưởng tư vấn chiến lược Công nghệ mới cho ngành Ngân hàng (KPMG) bổ sung thách thức còn đến từ việc cạnh tranh với các Fintech Startup hay từ các bên liên quan như mức độ nhận thức của khách hàng, mức độ sẵn sàng của đối tác hay việc hoàn thiện về khung pháp lý…

Nhắc tới khung pháp lý, dưới góc độ của một NHTM, ông Nguyễn Hưng - Tổng giám đốc TPBank thẳng thắn nhìn nhận, sự thiếu tính đồng bộ, thống nhất trong các quy định, thủ tục liên quan tới nhiều bộ, ban, ngành gây trở ngại không nhỏ trong xây dựng quy định pháp lý mới đáp ứng nhu cầu cải cách công nghệ ngành Ngân hàng.

Một ví dụ điển hình là việc áp dụng công nghệ nhận dạng chữ viết (OCR) trong định danh khách hàng. Tại các nước phát triển, ứng dụng nhận dạng OCR chỉ cần đọc các ký tự, hình ảnh trên CMND khách hàng với một mẫu đồng bộ cho mỗi quốc gia. Thế nhưng ở Việt Nam, ứng dụng này cần nhận biết ba loại giấy tờ xác định danh tính khác nhau (CMND cũ 9 số, CMND mới 12 số và Căn cước công dân 12 số) với bố cục, mẫu thiết kế đặc trưng, và thay đổi tùy theo giai đoạn.

“Như vậy, trước khi có quy định cho phép ứng dụng giải pháp định danh khách hàng từ xa, cơ quan quản lý phải cân nhắc đến khả năng áp dụng với tình trạng hồ sơ khách hàng “muôn hình vạn trạng” hiện nay tại Việt Nam”, theo lãnh đạo TPBank.

Toàn cảnh Hội thảo

Điều kiện thích ứng

Đứng trước sự phát triển chóng mặt của công nghệ, câu hỏi đặt ra là ngân hàng truyền thống cần có động thái gì? Theo ông Nguyễn Ngọc Hoàng, trở thành ngân hàng số là chuyện tất yếu. Nhưng điều mà các nhà băng tại Việt Nam cần quan tâm là lựa chọn để trở thành một ngân hàng hoàn toàn mới hoạt động chủ yếu trên các kênh trực tuyến, hay định vị lại thương hiệu thành một ngân hàng được biết đến qua việc liên tục sáng tạo dựa trên công nghệ, hoặc sẽ là cả hai lựa chọn trên. Tuy nhiên theo ông, dù lựa chọn hướng đi nào, các ngân hàng vẫn cần đảm bảo được các yếu tố: Sự gắn bó với khách hàng (các kênh giao tiếp trực tuyến), vận hành hiệu quả thông qua tự động hoá quy trình, nhanh - tốc độ - hiệu quả, dữ liệu và quyết định, loại hình dịch vụ mới.

Chiến lược tích hợp đa kênh (OmniChannel) cũng được một số đại biểu đề cập tới tại hội thảo. Theo đó, thông tin cá nhân, lịch sử giao dịch, nội dung trao đổi với khách hàng sẽ được lưu trữ và đồng bộ trên mọi kênh tiếp cận, xây dựng trải nghiệm mượt mà và đồng nhất khi khách hàng luân chuyển giữa các thiết bị hoặc kênh bán vào mọi thời điểm, bất kể khoảng cách địa lý. “Hơn nữa, sự thống nhất về thông tin cho phép ngân hàng có cái nhìn toàn cảnh về khách hàng, không chỉ nhu cầu mà bao gồm cả sở thích, thói quen, là cơ sở để thiết kế những trải nghiệm đặc biệt, mang tính cá nhân hóa cho từng khách hàng”, Tổng giám đốc TPBank chia sẻ. Qua đó, những giải pháp tiếp thị số cũng được tạo điều kiện phát triển.

Ứng dụng công nghệ 4.0 thúc đẩy phát triển dịch vụ thanh toán

Hợp tác ngân hàng với Fintech cũng là vấn đề được nhiều đại biểu nhắc tới. TS. Vũ Đình Ánh nêu câu hỏi: Hiện Fintech ở Việt Nam đang đứng vị thế là đối tác của ngân hàng nhưng xu thế đã nhìn thấy trên thế giới là Fintech có thể trở thành đối thủ của ngân hàng, còn tại Việt Nam thì sao? Xác định rõ được điều này rất quan trọng trong việc ứng xử với Fintech như thế nào. Trả lời câu hỏi của TS. Vũ Đình Ánh, ông Phạm Tiến Dũng – Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết: “Khảo sát gần đây nhất cho thấy chỉ có khoảng 12% Fintech cạnh tranh với ngân hàng, còn hơn 80% là Fintech hợp tác với ngân hàng. Câu chuyện hợp tác là xu hướng chủ đạo của Việt Nam”.