Dự án Cảng HKQT Long Thành: Băn khoăn về hình thức đầu tư và phương án huy động vốn

	Dự án sân bay Long Thành: Rà soát để đảm bảo tổng mức đầu tư sát thực tế, không lãng phí
	Quốc hội thảo luận về dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1

Phối cảnh Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành

Cần tính toán đầy đủ tổng mức và hiệu quả đầu tư

Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Tiền Giang) cho rằng, lĩnh vực quản lý bay và quản lý cảng hàng không là những vấn đề đặc thù, thuộc lĩnh vực đòi hỏi chuyên môn sâu, kinh nghiệm, khả năng phản ứng nhanh khi có sự cố xảy ra và đặc biệt còn phải đảm bảo quốc phòng, an ninh.

Do vậy, ông đề nghị xem xét việc giao DN trong nước có đủ năng lực thực hiện các dự án có quy mô lớn và đảm bảo yếu tố quốc phòng an ninh như Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) để đảm bảo tiến độ năm 2025 đưa vào khai thác như nghị quyết Quốc hội.

Cơ bản nhất trí với nội dung phương án sử dụng vốn đầu tư DN trong nước kết hợp nguồn xã hội hóa dưới hình thức công tư. Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn) lại đề nghị báo cáo cần chỉ rõ hơn về khả năng huy động vốn đối với các tổ chức đã cam kết hoặc thỏa thuận, tác động của việc huy động vốn này đến các hoạt động cho vay khác để phát triển kinh tế cũng như tác động đến trần nợ công đối với các khoản vay yêu cầu Chính phủ phải bảo lãnh.

“Trong hồ sơ dự án nói rằng: ACV có năng lực tài chính lành mạnh, có nguồn thu sẵn sàng của 21 cảng hàng không để bù đắp thiếu hụt dòng tiền. Nhưng đến thời điểm hiện tại thì chỉ có 8/21 cảng hàng không nội địa có thu đủ chi và có lãi, đồng nghĩa với việc 13/21 cảng hàng không còn lại vẫn phải bù lỗ và chưa thể đóng góp nguồn vốn cho ACV trong tương lai gần. Bên cạnh đó, vốn đầu tư Cảng hàng không quốc tế Long Thành xác định trong báo cáo tiền khả thi là 16 tỷ USD, trong giai đoạn 1 xác định là 4,779 tỷ USD. Hiện chưa có con số khái toán tổng đầu tư cho cả 3 giai đoạn là bao nhiêu. Với số vốn dự kiến gần 5 tỷ USD có thể huy động được các nguồn vốn khác, nhưng với 11 tỷ USD tiếp theo khả năng sẽ như thế nào”, đại biểu đặt câu hỏi và cho rằng, nếu không thu xếp được vốn, cũng đồng nghĩa với việc để triển khai hoàn thành cả công trình sẽ chậm tiến độ, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của công trình.

Một số ý kiến khác thì băn khoăn khi so sánh tổng mức đầu tư 2 công trình sân bay hiện đại nhất thế giới mới vận hành năm 2019 là sân bay Đại Hưng (Bắc Kinh), diện tích 4.700 hecta tương đương với Long Thành, thiết kế 7 đường băng công suất 100 triệu hành khách và 4 triệu tấn hàng hóa, vốn đầu tư chỉ có 11,5 tỷ USD. Sân bay Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) thiết kế 4 đường băng, công suất 90 triệu lượt hành khách, vốn đầu tư chỉ có 12 tỷ USD, so với Long Thành chỉ có 2 đường băng, 100 triệu lượt hành khách, 5 triệu tấn hàng hóa và vốn đầu tư là 16 tỷ USD...

Cần thuê tư vấn tốt nhất để thiết kế và thẩm định dự án

Đồng tình cao đối với nghị quyết của Quốc hội về giao Chính phủ lựa chọn NĐT theo đúng quy định của pháp luật, song đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, đề xuất giao cho ACV làm chủ đầu tư 3 trong 4 các hạng mục đầu tư chính cần được tính toán kỹ trên góc độ tổng thể toàn bộ quá trình triển khai dự án. Bởi mặc dù việc chỉ định cho ACV sẽ tiết kiệm được khoảng 1,5 năm đấu thầu trong giai đoạn chọn NĐT; tuy nhiên, trong toàn bộ quá trình đầu tư chưa chắc đã rút ngắn thời gian nếu đó là chủ đầu tư tư nhân, vì bản thân ACV là một DN cổ phần nhưng Nhà nước nắm cổ phần chi phối.

Về nguyên tắc, bất kể một hạng mục công trình nào, sau này quá trình triển khai chúng ta đều phải triển khai đấu thầu với tổng mức đầu tư cả dự án là 330.000 tỷ đồng, giai đoạn 1 là 110.000 tỷ đồng, sẽ có rất nhiều gói thầu, chúng ta phải triển khai đấu thầu trong giai đoạn thực hiện. Trong khi đó, nếu như giai đoạn thực hiện này, NĐT tư nhân sẽ không phải mất thời gian trong quá trình triển khai thực hiện đấu thầu cho những điểm các gói thầu nhỏ.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, chưa thể khẳng định chỉ có ACV mới có kinh nghiệm trong việc đầu tư cảng hàng không và các DN tư nhân khác không có khả năng đầu tư về hàng không. Không phủ nhận ACV là một trong các DN đang có kinh nghiệm và lợi thế nhiều nhất trong số các DN trong nước; tuy nhiên cũng có rất nhiều dự án mà tư nhân đã được đầu tư thành công, điển hình như Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn là một minh chứng cho thấy tư nhân đều có thể đầu tư cảng hàng không và đã hoàn thành trong một thời gian “thần tốc”, chất lượng cũng rất tốt.

Một số ý kiến khác thì cho rằng, giao cho ACV cũng chưa chắc đã phải là phương án huy động vốn tốt nhất, vì ACV cũng chỉ đảm bảo được 1/3 số vốn, còn 2/3 số vốn vẫn phải đi huy động của các tổ chức tài chính quốc tế. Mặc dù Nhà nước không phải đứng ra bảo lãnh nhưng thủ tục để tiến hành huy động vốn của một DNNN sẽ phức tạp hơn rất nhiều, phải tuân thủ những quy định, hơn nữa nếu xảy ra rủi ro cuối cùng nhà nước vẫn phải gánh chịu…

Với những băn khoăn như vậy, đại biểu Hoàng Văn Cường đề xuất, khi triển khai với Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Nhà nước cần thuê đơn vị tư vấn tốt nhất để thiết kế và thẩm định dự án này thật sự chi tiết, từ phương án thiết kế đến tổng mức đầu tư cho cả dự án, từng hạng mục dự án cũng như cơ chế vận hành dự án.

Cùng với đó, Chính phủ nên kêu gọi các tập đoàn tư nhân có năng lực, có mong muốn, nguyện vọng quan tâm đầu tư các hạng mục vào dự án cùng ngồi lại với nhau và trong đó lấy ACV là hạt nhân để liên kết những NĐT này để hình thành một tập đoàn đầu tư theo dạng một tổ hợp đầu tư như mô hình mà thế giới hiện nay đang phát triển khá phổ biến. Với mô hình tổ hợp như vậy sẽ khai thác được sức mạnh của các tập đoàn tư nhân, đồng thời cũng phát huy được vị thế người trụ cột là ACV trong việc quản lý, điều hành của hệ thống này.