Khi “nhà nhà kinh doanh, người người kinh doanh”
Phát hiện hàng loạt sai phạm tại Amway và Thiên Ngọc Minh Uy | |
Chính quyền khuyến cáo cảnh giác với đa cấp |
Hình thức không mới
Ảnh minh họa |
Kinh doanh đa cấp đã và đang gây ra nhiều tranh cãi trong xã hội. Ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới đã có những vụ lừa đảo liên quan đến kinh doanh đa cấp và để lại những hệ lụy không nhỏ.
Đầu thế kỷ 21, kinh doanh đa cấp bắt đầu bước chân vào thị trường Việt Nam. Đến thời điểm cuối năm 2004, tại Việt Nam đã có khoảng 20 công ty bán hàng đa cấp phân phối sản phẩm chủ yếu về ngành chăm sóc sức khoẻ và sắc đẹp. Để hòa nhập với xu hướng chung của thế giới cũng như đáp ứng tình hình thực tế tại Việt Nam, hành lang pháp lý về kinh doanh theo mạng đã dần hình thành.
Ngày 1/7/2005, Luật Cạnh tranh có hiệu lực thi hành trong đó có những điều khoản quy định về bán hàng đa cấp, tiếp đến ngày 24/8/2005, Nghị định 110/2005/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp được ban hành phần nào đã tạo ra một hành lang pháp lý để bảo vệ các công ty và nhà phân phối chân chính. Tuy nhiên, Nghị định vẫn còn nhiều kẽ hở khiến cho một số công ty lợi dụng.
Những vết đen cần xóa
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, ngày 29/4/2016, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ký Quyết định số 1675/QĐ-BCT nâng cấp Trưởng đoàn kiểm tra lên cấp Lãnh đạo Cục Quản lý cạnh tranh, đồng thời bổ sung thêm một số thành viên là đại diện các đơn vị liên quan của Bộ Công Thương, bao gồm: Thanh tra bộ, Vụ Pháp chế, Vụ Tài chính và Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin. Đến ngày 12/1/2017 vừa qua, Bộ Công Thương đã ký kết luận kiểm tra đối với Công ty TNHH Amway Việt Nam và Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy.
Theo đó các công ty này đã có một số sai phạm trong quá trình kinh doanh. Một số hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp của công ty ký với nhà phân phối không ghi đầy đủ thông tin của nhà phân phối theo quy định. Hành vi này có dấu hiệu vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 24 Nghị định 42/2014/NĐ-CP; Công ty chưa thực hiện việc đào tạo cơ bản, cấp Chứng chỉ đào tạo cơ bản về bán hàng đa cấp và cấp Thẻ thành viên mạng lưới bán hàng đa cấp theo quy định cho toàn bộ nhà phân phối đang hoạt động.
Ngoài ra, Đoàn kiểm tra phát hiện trường hợp nhà phân phối không có tên trong danh sách đào tạo cơ bản về bán hàng đa cấp của công ty nhưng vẫn được công ty cấp chứng chỉ đào tạo cơ bản về bán hàng đa cấp. Hành vi này có dấu hiệu vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 24 Nghị định 42/2014/NĐ-CP; Công ty không xuất trình được bằng chứng chứng minh rằng công ty đã thực hiện nghĩa vụ thông báo tới một số Sở Công Thương đối với các lần sửa đổi bổ sung giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp lần thứ 3, thứ 4 và thứ 5 (Hậu Giang, Cần Thơ, Phú Thọ, Bắc Ninh...).
Hành vi này có dấu hiệu vi phạm quy định tại Điều 17 Nghị định 42/2014/NĐ-CP, quy định chi tiết tại khoản 4 Điều 10 Thông tư 24/2014/TT-BCT; năm 2015, Công ty đã không giám sát kịp thời, để cho cơ sở Thiên Phúc - Ân Thi tại Cốc Ngang, Phạm Ngũ Lão, Kim Động, Hưng Yên thực hiện không đúng nghĩa vụ hoàn lại tiền khi mua lại hàng hóa từ nhà phân phối theo quy định tại Điều 26 Nghị định 42/2014/NĐ-CP.
Đối với các sản phẩm mỹ phẩm Kang Yi Dao, công ty cung cấp thêm dịch vụ chăm sóc sức khỏe, cụ thể là cử nhân viên hướng dẫn cách sử dụng và sử dụng sản phẩm để massage cho khách hàng theo các liệu trình tại công ty hoặc một số đại lý của công ty.
Mặc dù công ty không thu phí hướng dẫn và massage sản phẩm mà khách đã mua nhưng việc cung cấp dịch vụ massage, chăm sóc sức khỏe kèm theo dòng sản phẩm mỹ phẩm Kang Yi Dao có nhiều khả năng gây hiểu nhầm là công ty kinh doanh dịch vụ chăm sóc sức khỏe theo phương thức đa cấp, không phù hợp với đối tượng kinh doanh bán hàng đa cấp theo quy định tại Điều 4 Nghị định 42/2014/NĐ-CP; Công ty ký một hợp đồng, cấp một mã số khách hàng cho nhà phân phối nhưng cho phép nhà phân phối có nhiều mã số đơn hàng và hưởng quyền lợi theo chương trình trả thưởng đối với các mã số đơn hàng đó. Hành vi này có dấu hiệu vi phạm quy định tại điểm p khoản 1 Điều 5 Nghị định 42/2014/NĐ-CP.
Với kết luận kiểm tra nói trên, tùy theo tính chất của hành vi có dấu hiệu vi phạm, Bộ Công Thương đã chuyển hồ sơ cho các cơ quan liên quan để xử lý, hoặc tiến hành điều tra để xử lý, theo thẩm quyền. Riêng đối với các hành vi có dấu hiệu vi phạm các quy định về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, Bộ Công Thương đã chỉ đạo Cục Quản lý cạnh tranh triển khai quy trình xử lý theo quy định của Luật Cạnh tranh. Kết quả xử lý sẽ sớm được công bố công khai.