Nan giải di dời ga Đà Nẵng

Di dời ga Đà Nẵng: Nút thắt đã gỡ

Cần thiết và cấp thiết

Ga Đà Nẵng - một trong những ga đường sắt có lịch sử lâu đời trong cả nước, gắn liền với sự phát triển của ngành đường sắt. Tuy nhiên, với nhiều bất cập nảy sinh khi nhà ga nằm lọt giữa trung tâm thành phố, từ năm 2003 dự án di dời ga Đà Nẵng ra khu vực ngoại thành đã được thông qua. Song, hơn 15 năm qua việc di dời ga Đà Nẵng vẫn giậm chân tại chỗ, để lại không ít hệ lụy nảy sinh...

Việc di dời ga Đà Nẵng đang gặp nhiều khó khăn

Ga Đà Nẵng được xây dựng và khánh thành từ năm 1902. Từ khi xây dựng cho đến nay, nhà ga đã được sửa chữa và xây dựng lại nhiều lần. Hiện nay, cùng với ga Vinh, ga Đà Nẵng thuộc loại lớn và tốt nhất khu vực miền Trung, với các chức năng ga hành khách, ga hàng và khu kỹ thuật. Với diện tích khoảng 44 nghìn m2, ga Đà Nẵng lại đang nằm lọt thỏm giữa một khu vực dân cư đông đúc, trung tâm TP. Đà Nẵng. Điều này, gây ra rất nhiều hệ lụy như ách tắc giao thông. Đặc biệt là tiềm ẩn những nguy cơ mất an toàn giao thông.

Trên thực tế đã có nhiều vụ tai nạn giao thông liên quan đến đường sắt ra vào ga Đà Nẵng, khi tuyến đường này nằm giữa khu vực dân cư đông đúc, với nhà cửa san sát nhau. Đặc biệt, ga Đà Nẵng được tổ chức theo mô hình nhà ga cụt. Điều này chỉ thuận lợi cho việc đi lại của hành khách khi không phải mất quá nhiều thời gian để lên ga. Tuy nhiên, lại gây ra những khó khăn về kỹ thuật, tác nghiệp đường sắt. Cùng với đó là tiềm ẩn những nguy cơ về tai nạn giao thông như đã nói ở trên, khi tuyến đường sắt ra vào ga giao cắt với nhiều tuyến đường bộ trên địa bàn.

Bên cạnh đó, mặc dù ga Đà Nẵng đã được nâng cấp nhiều lần, song trên thực tế cũng đã có những dấu hiệu quá tải. Một số hạng mục công trình xuống cấp sau thời gian dài khai thác sử dụng, không đáp ứng được nhu cầu đi lại ngày càng tăng của các “thượng đế”. Thực tế, những năm gần đây TP. Đà Nẵng đã và đang có bước phát triển nhanh chóng. Nhu cầu đi lại của người dân địa phương lẫn du khách tăng cao. Nhà ga Đà Nẵng từ thiết kế chỉ đưa đón vài trăm lượt khách, đến nay đã tăng lên hàng nghìn lượt khách/ngày...

Với nhiều nguyên nhân, việc di dời ga Đà Nẵng ra một khu vực khác đã trở nên cấp thiết. Từ 15 năm trước chủ trương di dời nhà ga đã được ngành giao thông vận tải và chính quyền địa phương xúc tiến. Địa điểm lựa chọn xây dựng nhà ga mới được xác định nằm trên địa bàn quận Liên Chiểu. Đây là vị trí kết nối thuận tiện các đầu mối giao thông như, với cảng biển Liên Chiểu, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi...

Việc di dời nhà ga ngoài những yếu tố về giải tỏa giao thông, còn được nhiều người kỳ vọng sẽ góp phần đánh thức tiềm năng ở khu vực tây bắc thành phố, vốn đang gặp nhiều khó khăn. Với việc công bố quy hoạch, giành đất để xây dựng dự án nhà ga Đà Nẵng mới, điều này cũng đã để lại những hệ lụy cho người dân ở khu vực. Bởi, do nằm trong khu vực quy hoạch dự án nên việc xây dựng nhà cửa, tu sửa của bà con gặp rất nhiều khó khăn. Ông Trần Văn Ph. một người dân ở địa phương cho biết, do dự án “treo” quá lâu tới 15 năm qua, cuộc sống của người dân địa phương gặp rất bức bối. Bởi, vướng các thủ tục nhà đất, xây dựng, đường sá... Nhà xuống cấp chỉ được sửa chữa, chật chội cũng không được nới rộng, không được xây dựng kiên cố.

Khó khăn về tài chính

Dự án di dời ga Đà Nẵng là một dự án lớn, với nguồn kinh phí “khủng”. Theo đó, dự án có tổng mức vốn đầu tư dự kiến 5.764 tỷ đồng, được xây dựng trên địa bàn phường Hòa Minh và Hòa Khánh Nam (quận Liên Chiểu) với tổng diện tích 95,4 ha. Dự án di dời ga Đà Nẵng sẽ được phân kỳ đầu tư thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 có tổng kinh phí đầu tư 3.393 tỷ đồng, bao gồm chi phí xây dựng, chi phí giải phóng mặt bằng, chi phí quản lý dự án và chi phí dự phòng. Giai đoạn 2 tổng kinh phí dự kiến 2.371 tỷ đồng... Nhận thấy những cấp bách cần phải thực hiện dự án, Bộ Giao thông - Vận tải và UBND TP. Đà Nẵng đã nhiều lần họp bàn tìm các biện pháp nhằm sớm khởi động dự án. Song, với rất nhiều nỗ lực nhưng việc triển khai dự án vẫn gặp khó khăn về nguồn lực tài chính.

Trên thực tế, chính quyền TP. Đà Nẵng đã xác định dự án di dời ga Đà Nẵng là một trong những dự án trọng điểm của địa phương. Thời gian trước, dự án được xác định phải thực hiện trước năm 2020. Song đến nay, dự án vẫn chưa được khởi động, không biết đến ngày nào dự án mới có thể triển khai khởi công. Như đã nói ở trên, vướng mắc của dự án nằm ở vấn đề kinh phí, nguồn lực tài chính. Do những đặc thù về một dự án của ngành đường sắt, cùng với nguồn vốn đầu tư ban đầu lớn nên các phương án đầu tư theo cơ chế đối tác công - tư với các hình thức hợp đồng BT, BOT... rất khó khả thi về vấn đề tài chính. Bên cạnh, phương án sử dụng quỹ đất để xây dựng nhà ga mới cũng vấp phải sự phản đối của nhiều chuyên gia lẫn không ít người dân địa phương.

Phương án khả thi nhất để tìm kinh phí cho dự án di dời ga Đà Nẵng, vẫn là đầu tư công. Tuy nhiên, phương án này cũng đang gặp những yếu tố bất lợi. Mới đây, trong văn bản gửi Văn phòng Chính phủ để góp ý cho phương án đầu tư dự án di dời ga đường sắt Đà Nẵng do Bộ Giao thông - Vận tải đề xuất, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã khẳng định, việc sử dụng vốn đầu tư công cho công trình này trong giai đoạn 2016 - 2020 là không khả thi. Bởi, hiện nguồn vốn đầu tư công, bao gồm ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2016 - 2020 đã được phân bổ hết và chưa có chủ trương sử dụng vốn dự phòng. Trong khi, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 chưa được cấp có thẩm quyền thông qua chủ trương nên không có căn cứ để bố trí vốn cho dự án.

Chưa hết, tại buổi làm việc với chính quyền TP. Đà Nẵng, ông Nguyễn Văn Thể - Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải đã cho biết, việc di dời ga đường sắt Đà Nẵng phải xem xét để bảo đảm tính phù hợp trong tổng thể đề án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Dự kiến, báo cáo Ban chấp hành TƯ Đảng vào tháng 10/2018; Tiếp thu, chỉnh sửa, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tháng 5/2019 trình ra kỳ họp của Quốc hội. Cục Đường sắt sẽ làm việc lại với tư vấn, lồng ghép vị trí dự kiến di dời ga Đà Nẵng, phải nằm trong tổng thể đường sắt cao tốc Bắc - Nam để có sự phối hợp nhịp nhàng, tránh chồng chéo lên nhau...

Như vậy, có thể nói sau 15 năm có chủ trương di dời ga Đà Nẵng, đến nay việc thực hiện dự án vẫn còn rất xa vời. Bởi vậy, để có thể đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, ngoài những nỗ lực của chính quyền địa phương, thì sự hỗ trợ vào cuộc một cách tích cực, hỗ trợ tối đa của các bộ, ngành có liên quan, thì may ra việc di dời ga Đà Nẵng mới hết gian nan.